Kinh tế Ukraine sụt hơn 30% trong năm 2022: Những hệ thống "xương sống" nào đang nâng đỡ cả nền kinh tế trước suy thoái?

Theo Bộ Kinh tế Ukraine, nền kinh tế Ukraine đã sụt giảm hơn 30% vào năm 2022 sau khi nhiều thành phố bị phá hủy cơ sở hạ tầng, làm tổn thương các doanh nghiệp và làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày.

Bộ trưởng Kinh tế Ukraine Yulia Svyrydenko cho biết: "Trong năm 2022, nền kinh tế Ukraine đã chịu tổn thất và thiệt hại lớn nhất trong lịch sử độc lập của nước này".

Theo CNN, mức giảm 30,4% dự kiến trong tổng sản phẩm quốc nội vẫn khả quan hơn nhiều so với lo ngại của các chuyên gia ngay sau thời điểm tháng 2/2022. Vào thời điểm đó, nhiều người dự đoán rằng sản lượng kinh tế của Ukraine sẽ giảm từ 40% đến 50%.

"Những nỗ lực của binh sĩ Ukraine trên chiến trường, hoạt động phối hợp của chính phủ và doanh nghiệp, tinh thần kiên cường của người dân, tốc độ khôi phục cơ sở hạ tầng quan trọng bị phá hủy/hư hại bởi các tổ chức trong nước, cũng như hỗ trợ tài chính có hệ thống từ quốc tế bởi các đối tác giúp chúng tôi duy trì được mặt trận kinh tế và tiếp tục tiến tới chiến thắng," bà Svyrydenko nói.

Tuy nhiên, Bộ này cảnh báo rằng các cuộc tấn công tên lửa "tiếp tục gây áp lực lên tâm lý và hoạt động kinh doanh" trong tháng 12.

Theo Ngân hàng Thế giới, vào năm 2021, sản lượng kinh tế của Ukraine đạt khoảng 200 tỷ USD, tăng khoảng 3,4% so với năm trước.

Thiệt hại và khả năng phục hồi

Triển vọng kinh tế của Ukraine sụp đổ sau khi Nga thực hiện chiến dịch đặc biệt cách đây 10 tháng, khiến hàng triệu người Ukraine phải di tản và gây thiệt hại hàng trăm tỷ USD.

Cơ sở hạ tầng năng lượng trong nước gần đây đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các cuộc tấn công.

Chi phí tái thiết và phục hồi ở Ukraine được Ngân hàng Thế giới, Ủy ban Châu Âu và chính phủ Ukraine đưa ra vào khoảng 349 tỷ USD, theo một đánh giá hồi tháng 9. Khi cuộc chiến kéo dài càng lâu, chi phí phục hồi càng tăng cao.

Tuy nhiên, nền kinh tế của Ukraine đã tỏ ra vững vàng hơn so với dự đoán ban đầu.

Hoạt động quân sự của Nga tập trung ở phía đông và phía nam của Ukraine. Timothy Ash, chiến lược gia cao cấp về thị trường mới nổi tại BlueBay Asset Management, cho biết phần còn lại của Ukraine "đã tìm ra cách để vận hành".

Ông nói: "Ukraine đã chuyển đổi từ nền kinh tế thời bình sang nền kinh tế thời chiến".

Chẳng hạn, nông dân Ukraine đã tiếp tục trồng trọt và thu hoạch mùa màng bất chấp mối đe dọa từ các loại vũ khí, đồng thời đã điều chỉnh việc trồng trọt để canh tác các loại cây trồng có nhu cầu cao hơn, như ngô.

Lĩnh vực công nghiệp cũng đã thích nghi. Các nhà máy sản xuất mọi thứ từ đệm đến xe tải đã di dời từ các vùng nguy hiểm ở phía đông đến nơi tương đối an toàn ở biên giới phía tây Ukraine.

Hàng trăm nhà máy từng ở các khu vực do Nga chiếm giữ đã chuyển đi từ mùa hè và di chuyển trên các chuyến tàu và xe tải đến phía tây Ukraine. Bên ngoài thành phố Lviv, gần Ba Lan - cửa ngõ của Ukraine đến Đức và Tây Âu - nhiều doanh nghiệp tái sinh và đang củng cố mối quan hệ với Liên minh châu Âu.

Xây dựng lại đường sắt, các tòa nhà và hệ thống điện đang hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Ông Ash lưu ý rằng GDP có thể tăng lên vào năm 2023 khi so sánh với mức cơ sở ảm đạm của năm 2022.

Điều quan trọng là cơ sở hạ tầng tài chính của đất nước vẫn còn nguyên vẹn, cho phép người dân và doanh nghiệp tiếp tục thực hiện thanh toán. Chính phủ vẫn có thể thu thuế và huy động tiền để hỗ trợ quân đội của mình.

Andriy Pyshnyy, thống đốc Ngân hàng Quốc gia Ukraine, gần đây đã nói với Quỹ Tiền tệ Quốc tế: "Hệ thống ngân hàng vững mạnh và hoạt động không có hạn chế trong suốt cuộc chiến. Hầu như tất cả các ngân hàng - không chỉ các ngân hàng quan trọng có hệ thống - vẫn tiếp tục hoạt động. Đây là một lợi thế lớn cho Ukraine."

Hàng chục tỷ USD viện trợ nước ngoài từ phương Tây cũng đóng một vai trò quan trọng, cho phép chính phủ tiếp tục cung cấp dịch vụ.

Một thỏa thuận đột phá với Nga để khởi động lại các chuyến hàng ngũ cốc qua Biển Đen đã giúp ích cho ngành nông nghiệp lớn của Ukraine trong những tháng gần đây. Nhưng xuất khẩu các sản phẩm như lúa mì vẫn thấp hơn nhiều so với trước khi chiến tranh bắt đầu.