Lãng phí đất công: "Bệnh" khó chữa!

Chỉ mới thanh tra trong biên độ năm 2016-2017, Thanh tra TP HCM đã phát hiện nhiều sai phạm trong việc quản lý, sử dụng đất công, nhà công trên địa bàn. Cụ thể, kết luận của Thanh tra TP vừa ban hành đã chỉ ra có 103 mặt bằng sai phạm, trong đó 17 mặt bằng sử dụng không đúng mục đích, sai quy định; 32 mặt bằng cho thuê trái phép; 26 mặt bằng không quản lý, bỏ trống gây lãng phí; 3 mặt bằng để xảy ra lấn chiếm; các mặt bằng còn lại vi phạm về quy hoạch, kế hoạch sử dụng…

Kiến nghị xử lý 11 tập thể và 34 cá nhân

Trong số 103 mặt bằng sai phạm nêu trên, Thanh tra TP HCM cho biết UBND quận 6 có 4 mặt bằng, Chi cục Phòng chống tệ nạn 1 mặt bằng, Tổng Công ty Nông nghiệp Sài Gòn 32 mặt bằng, Tổng Công ty Văn hóa Sài Gòn 19 mặt bằng, Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn 14 mặt bằng, Công ty Dịch vụ Công ích quận 6 có 2 mặt bằng, Công ty Sakyno cũng 2 mặt bằng, Lực lượng Thanh niên xung phong 7 mặt bằng, Công ty Dịch vụ Công ích quận 8 có 14 mặt bằng, Công ty Bình Phú 1 mặt bằng và Công ty CP Văn hóa Phương Nam 7 mặt bằng.

Trong khu vực Công viên Bình Phú, quận 6, một nhà hàng lớn vẫn đang hoạt động Ảnh: GIA MINH

Theo Thanh tra TP HCM, nguyên nhân chủ yếu là do các cơ quan, đơn vị được nhà nước giao, cho thuê đất thiếu trách nhiệm trong việc quản lý, sử dụng. Ngoài việc quản lý lỏng lẻo, có trường hợp các đơn vị vì lợi ích cục bộ mà vi phạm, như lợi dụng hình thức kêu gọi đầu tư, hợp tác liên doanh, liên kết để cho thuê đất hoặc tự ý bố trí cho công nhân viên làm nhà ở trên khuôn viên đất đang quản lý không đúng thẩm quyền; nhiều khu đất chưa đăng ký, chưa lập thủ tục thuê đất, lập hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận... "Bên cạnh đó, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cũng chưa kịp thời kiểm tra và xử lý nghiêm việc sử dụng nhà, đất công không đúng mục đích, sai quy định pháp luật" - Thanh tra TP nêu.

Trước những sai phạm trên, Thanh tra TP HCM kiến nghị thu hồi cho ngân sách nhà nước hơn 7,8 tỉ đồng và 2.498 m2 đất, 3 mặt bằng nhà đất. Về mặt hành chính, Thanh tra TP kiến nghị kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với 11 tập thể và 34 cá nhân liên quan. Đến nay, TP đã xử lý bằng hình thức kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với 10 tập thể, 29 cá nhân; xử lý bằng hình thức khiển trách đối với 4 cá nhân. Còn 1 tập thể và 1 cá nhân đang tiếp tục xử lý.

Đã có kết luận nhưng vẫn sử dụng sai

Lần theo các địa điểm sai phạm, phóng viên ghi nhận tại Công viên Phú Lâm (phường 13, quận 6), khu vực mặt tiền đường Kinh Dương Vương với gần 1.900 m2, sai phạm khi cho thuê làm nhà hàng tiệc cưới Sun Palace thì nhà hàng hiện chuyển "mục đích" sử dụng thành Trung tâm Hội nghị CLB Văn hóa Phú Lâm. Tuy nhiên, phía trong trung tâm hội nghị này vẫn giữ nguyên các hạng mục theo thiết kế của nhà hàng tiệc cưới trước đó. Phía ngoài trung tâm này, các loại vật liệu xây dựng đặt ngổn ngang phục vụ việc thi công, cải tạo.

Khu đất tại địa chỉ 247 Nơ Trang Long, quận Bình Thạnh vẫn đang làm nơi giữ xe Ảnh: GIA MINH

Tại Công viên Bình Phú (phường 11, quận 6), theo kết luận của Thanh tra TP, khu vực này có 2 công trình xây dựng không phép, lấn chiếm đất dùng chung. Thế nhưng, hiện vẫn có một nhà hàng lớn nằm lọt thỏm bên trong công viên. Tại nhà hàng này, các hoạt động vẫn diễn ra nhộn nhịp, lượng khách ra vào ăn uống rất đông vào trưa 15-6. Trong khi đó, phía trong công viên, nhiều khu vực cũng đang có các hoạt động về dịch vụ hồ câu, trung tâm thể thao…

Đối với hai công viên Phú Lâm và Bình Phú, theo Thanh tra TP HCM, UBND quận 6 là đơn vị vi phạm khi để các công trình xây dựng không đúng quy hoạch, lấn chiếm đất sử dụng chung. Trong quá trình quản lý, sử dụng, UBND quận 6 cũng thiếu kiểm tra nên không phát hiện các sai phạm, để doanh nghiệp tự ý xây dựng công trình kinh doanh trái phép như tại Công viên Bình Phú.

Cũng tại quận 6, với khu quy hoạch chợ Bình Phú (phường 10), Công ty CP Đầu tư Bình Phú được giao làm chủ đầu tư nhưng phần đất có diện tích gần 2.500 m2 được sử dụng không đúng quy hoạch trước đó. UBND quận 6 là đơn vị phải chịu trách nhiệm khi thiếu kiểm tra, giám sát Công ty CP Đầu tư Bình Phú trong việc thực hiện các tiêu chí sử dụng đất. UBND quận 6 còn vi phạm trong việc chấp thuận để một cá nhân đầu tư, xây dựng trên diện tích đất công sai quy định.

Nhiều nơi vi phạm khác theo kết luận của Thanh tra TP HCM vẫn đang sử dụng đất công, nhà công không đúng mục đích, cho thuê đất trái quy định. Đơn cử, tại địa chỉ 247 Nơ Trang Long (phường 12, quận Bình Thạnh), khu đất có diện tích hàng trăm mét vuông đang làm nơi giữ xe, các hoạt động diễn ra bình thường. Cách đó không xa, địa chỉ 344 Nơ Trang Long (phường 13, quận Bình Thạnh) đang là nơi kinh doanh giặt - sấy quần áo.

Theo Thanh tra TP, tại khu vực trung tâm, một số khu đất công, nhà công do Tổng Công ty Văn hóa Sài Gòn TNHH MTV quản lý như 271 Nguyễn Trãi, 207 Đinh Tiên Hoàng… cũng sai phạm khi cho sử dụng không đúng mục đích. Chưa kể, tổng công ty này còn sai phạm ở 16 mặt bằng nhà, đất khi cho thuê lại một phần hoặc toàn bộ diện tích không đúng quy định. Ở những nơi này, không ít chỗ vẫn cứ sử dụng sai mục đích như lúc chưa có kết luận thanh tra.

Ngoài ra, theo kết luận của Thanh tra TP, tại hàng loạt khu vực khác, đất công bị để trống, bỏ hoang, gây lãng phí. Đơn cử như khu đất ở địa chỉ 3/9 Kha Vạn Cân (phường Linh Trung, quận Thủ Đức), khu đất số 162 Nguyễn Thị Định (phường An Phú, quận 2)…

HĐND sẽ làm việc với UBND TP HCM

Theo HĐND TP HCM, sắp tới đây, sẽ làm việc với UBND TP về công tác quản lý, sử dụng tài sản nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước tại các quận - huyện và công ty trực thuộc trên địa bàn.

Phó trưởng Ban Kinh tế Ngân sách HĐND TP HCM Cao Thanh Bình cho rằng việc rà soát các địa chỉ nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước chưa được cập nhật đầy đủ; nhiều khu đất cho thuê sai thẩm quyền, cho thuê sử dụng không đúng mục đích, giá cho thuê còn áp dụng quyết định từ năm 1994 - rất thấp so với mặt bằng giá hiện tại…

Trước thực trạng trên, HĐND TP HCM đề nghị UBND TP và các sở - ngành, quận - huyện tập trung rà soát chặt chẽ các địa chỉ nhà, đất công. Theo đó, với những khu đất bị sử dụng sai mục đích, phải mạnh tay thu hồi để bố trí cho các dịch vụ an sinh xã hội khác hoặc bán đấu giá để tránh thất thu ngân sách.

Song song đó, nhiều dự án, công trình chậm triển khai thực hiện, nguyên nhân là do vướng bồi thường giải phóng mặt bằng, di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật, phân luồng giao thông tại các công trường thi công; các phát sinh cần điều chỉnh trong quá trình thực hiện làm tăng tổng mức đầu tư, kéo dài thời gian thực hiện… cũng gây lãng phí nguồn tài nguyên đất. Vấn đề này đã được HĐND TP lưu ý nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp giải quyết hiệu quả, căn cơ.

Ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP HCM, khẳng định sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm và thu hồi những trường hợp đất sử dụng sai mục đích, không hiệu quả.