Liên thông quy trình khi miễn giấy phép xây dựng

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 6-11, đại biểu Quốc hội (QH) đã thảo luận ở tổ về các dự án Luật Xây dựng (sửa đổi); Luật Sửa đổi, Bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; Luật Sửa đổi, Bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Vừa thông thoáng vừa chặt chẽ

Góp ý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) cho rằng chủ trương miễn giấy phép xây dựng (GPXD) là phù hợp với định hướng cải cách thủ tục hành chính. Dự thảo đã quy định cụ thể các trường hợp được miễn GPXD và trách nhiệm của chủ đầu tư đối với công trình thuộc diện này.

Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Phi Thường, thực tế vấn đề không nằm ở quy định pháp luật, mà chủ yếu do một bộ phận cán bộ giải quyết thủ tục hành chính còn gây khó khăn, kéo dài thời gian xử lý hồ sơ. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật liên quan quy hoạch, đất đai, đầu tư, đê điều... còn nhiều điểm chồng chéo, khiến việc cấp GPXD thường chậm trễ.

Vì vậy, mở rộng đối tượng miễn GPXD và rút ngắn thời gian cấp giấy phép là hợp lý. Tuy nhiên, để giải quyết tận gốc vấn đề này, cần liên thông quy trình từ khâu chấp thuận chủ trương đầu tư đến khởi công công trình.

Cụ thể, khi đã được cấp thẩm quyền giao thực hiện dự án, đủ điều kiện khởi công công trình, chủ đầu tư chỉ cần thông báo khởi công thay vì phải xin phép. Việc bổ sung quy định thiết kế cơ sở trong hồ sơ đề xuất dự án đầu tư theo Luật Đầu tư là để cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định ngay trong giai đoạn chấp thuận chủ trương, giúp rút ngắn thời gian và giảm thủ tục trùng lặp.

Từ thực tế tại Hà Nội, ông Nguyễn Phi Thường cho rằng việc thiếu quy định rõ ràng về thẩm quyền kiểm tra và giám sát các công trình được miễn GPXD đã dẫn đến tình trạng chủ đầu tư tự ý điều chỉnh quy mô, công năng dự án. Do đó, ông kiến nghị giao thẩm quyền quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với công trình miễn GPXD cho chính quyền cấp xã; giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết quy trình, thủ tục hậu kiểm, bảo đảm vừa thông thoáng vừa chặt chẽ.

Liên quan quy định miễn GPXD và thủ tục thông báo khởi công, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của QH, đánh giá đây là một bước tiến, thể hiện tinh thần đơn giản hóa thủ tục hành chính. Tuy nhiên, với quy định các công trình được miễn GPXD, trừ một số trường hợp có trách nhiệm gửi thông báo thời điểm khởi công kèm hồ sơ tương ứng hồ sơ đề nghị cấp GPXD đến cơ quan quản lý, thì việc này chỉ cải cách về hình thức, chưa cải cách thực chất.

Vì thế, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà đề xuất bỏ yêu cầu kèm theo hồ sơ tương ứng hồ sơ đề nghị cấp GPXD, chỉ giữ lại quy định về nghĩa vụ thông báo thời điểm khởi công để cơ quan quản lý theo dõi; nếu vẫn cần hồ sơ thì nên quy định một bộ hồ sơ đơn giản hơn. Mục tiêu của việc miễn GPXD là giảm chi phí, giảm thời gian cho doanh nghiệp và người dân, chứ không phải thay tên thủ tục mà vẫn giữ nguyên gánh nặng.

Thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội

Thảo luận ở tổ về dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị cân nhắc thêm các nội dung liên quan việc thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) và cơ chế đặc thù thực hiện dự án NƠXH dành cho người thu nhập thấp.

Ông Hà Sỹ Đồng đề nghị cho phép UBND cấp tỉnh phê duyệt nhanh dự án NƠXH dù chưa có trong quy hoạch hoặc kế hoạch phát triển nhà ở, nếu thấy cần thiết. Đồng thời, cho phép UBND cấp tỉnh chỉ định trực tiếp chủ đầu tư đủ năng lực thay vì đấu thầu, bởi "cơ chế này giúp rút ngắn thủ tục và khởi công dự án sớm hơn, đáp ứng nhu cầu cấp bách về NƠXH tại địa phương".

Ông Hà Sỹ Đồng cho rằng dự thảo nên bổ sung quy định ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển NƠXH; mở rộng đối tượng và đơn giản hóa điều kiện được mua/thuê NƠXH. Để các dự án sớm đi vào thực tế, Thủ tướng đã yêu cầu tạo điều kiện thuận lợi nhất, làm sao hoàn thành trong vòng 2-3 năm. Vì vậy, dự thảo nên bổ sung nguyên tắc ưu tiên đặc biệt cho NƠXH từ khâu giao đất (miễn, giảm tiền sử dụng đất), thủ tục cấp GPXD (có thể miễn nếu dự án đáp ứng tiêu chí nhất định), đến khâu nghiệm thu đưa vào sử dụng. Những ưu tiên này sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu đầu tư 1 triệu căn NƠXH giai đoạn 2021 - 2030 mà Chính phủ đề ra, đồng thời giúp người thu nhập thấp sớm có nhà ở ổn định.

Qua thảo luận, một số đại biểu nêu thực tế các thành phố lớn hiện có rất nhiều chung cư, nhà tập thể cũ đã hết niên hạn sử dụng, xuống cấp trầm trọng nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc. Đại biểu Trần Văn Tuấn (Bắc Ninh) góp ý dự thảo quy định việc phá dỡ công trình xây dựng được thực hiện trong nhiều trường hợp, bao gồm "công trình có nguy cơ sụp đổ, ảnh hưởng đến cộng đồng và công trình lân cận" - tức là chỉ xử lý tình huống "có nguy cơ sụp đổ" mang tính khẩn cấp.

Trên thực tế, rất nhiều chung cư, nhà tập thể cũ đã xuống cấp trầm trọng, là những "quả bom nổ chậm" nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc nếu chủ sở hữu không đồng thuận. Vì thế, ông Trần Văn Tuấn đề nghị bổ sung trường hợp phá dỡ bắt buộc với "công trình hết niên hạn sử dụng theo thiết kế hoặc kết luận kiểm định chất lượng cho thấy không còn khả năng chịu lực, có nguy cơ sụp đổ nhưng chưa tới mức khẩn cấp". Quy định này nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng để chính quyền địa phương có thể chủ động di dời người dân và phá dỡ công trình trước khi sự cố xảy ra.

Theo đại biểu Nguyễn Phi Thường, Hà Nội có khoảng 2.000 chung cư xuống cấp, trong khi TP HCM khoảng 600. Đây là vấn đề mà chính quyền địa phương và người dân rất quan tâm, song lại gặp vướng mắc về quy hoạch chi tiết liên quan mật độ xây dựng , tầng cao, giải phóng mặt bằng, dân số..., dẫn đến việc giải quyết "bất khả thi".

Ông Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh dự thảo cần có sự đột phá để giải quyết dứt điểm vấn đề này. Ông đề xuất bổ sung quy định cho phép chủ tịch UBND cấp tỉnh được quyết định điều chỉnh chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc, tăng tầng cao, dân số, cập nhật vào quy hoạch gần nhất; được quyết định về cơ chế, chính sách giải phóng mặt bằng theo hướng nhà nước thu hồi đất, thay vì để nhà đầu tư tự thỏa thuận với người dân...

Hôm nay (7-11), QH thảo luận về các dự án luật: An ninh mạng; Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi); Quy hoạch (sửa đổi); Sửa đổi, Bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030.