Lúa Việt "giống xịn, lãi cao" làm mưa làm gió, dân Thái Lan ồ ạt trồng: Báo động gạo Thái "tuyệt chủng"?

Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cảnh báo các giống lúa địa phương đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng khi nông dân đổ xô trồng giống lúa Việt Nam.

Tờ Bangkok Post đưa tin hôm 13/8, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA) Charoen Laothamatas nói rằng ngành lúa gạo nước này đang ở tình trạng báo động khi sản lượng của những giống gạo nổi tiếng như Pathum Thani và KB 79 sụt giảm mạnh. Nguyên nhân là nông dân chuyển sang trồng giống lúa Jasmine 85 của Việt Nam, tại Thái Lan gọi là Khao Hom Phuang, do giống lúa này có năng suất cao, thời gian sinh trưởng ngắn và dễ tiêu thụ hơn.

“Khoảng 80% gạo đóng gói bán trên thị trường Thái Lan hiện nay được sản xuất từ lúa Jasmine 85 có nguồn gốc từ Việt Nam. Trong khi đó, gạo thơm Pathum Thani gần như biến mất khỏi kệ hàng”, ông Charoen nói.

Giống lúa Jasmine 85 cho năng suất từ 1.200–1.500 kg/rai (0,16 ha), cao hơn đáng kể so với 800–900 kg/rai của giống Pathum Thani. Thời gian thu hoạch của Jasmine 85 chỉ 90–100 ngày, có thể trồng quanh năm, trong khi lúa nội Thái phải mất tới bốn tháng và chỉ gieo được một vụ mỗi năm.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), năm 2023, sản lượng gạo Thái chỉ chiếm gần 4% toàn cầu, xếp sau Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia và Việt Nam. Dự báo đến năm 2025, Việt Nam sẽ vượt Thái Lan để giữ vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo, chỉ sau Ấn Độ.

Ông Pramote Charoensilp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà nông Thái Lan, cho biết diện tích trồng Jasmine 85 tại nước này đã lên tới 160.000 ha trong vụ gieo trồng bắt đầu từ tháng 4. Ông cảnh báo nông dân không nên quá phụ thuộc vào giống lúa Việt Nam vì chưa được đăng ký chính thức tại Cục Lúa gạo Thái Lan, dễ phát sinh rủi ro pháp lý và làm suy yếu các giống nội địa.

Tuy nhiên, thực tế là nông dân Thái vẫn ồ ạt trồng Jasmine 85 vì giống này mang lại lợi nhuận cao, được thị trường trong nước ưa chuộng, thậm chí giá bán còn cao hơn gạo địa phương.

Trước đó, vào năm 2019, từng có thông tin Cục Lúa gạo Thái Lan đề nghị Bộ Thương mại nước này can thiệp bằng cách hạ giá thu mua lúa Jasmine 85 nhằm hạn chế mở rộng diện tích. Tuy nhiên, các nhà xay xát phản đối, cho rằng đó là hành động can thiệp thị trường không hợp lý.

Ông Suthep Khongmak, Chủ tịch Hiệp hội Nông dân trồng lúa Thái Lan, khẳng định: “Nếu muốn nông dân ngừng trồng Jasmine 85 , nhà nước phải phát triển được giống có năng suất và khả năng chống sâu bệnh tương đương, chứ không thể chỉ kêu gọi”.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Jasmine 85 là giống lúa được Việt Nam nhập khẩu từ Viện Lúa Quốc tế (IRRI, Philippines) năm 1992 và được Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long chọn lọc, thuần hóa thành công.

Giống này có thời gian sinh trưởng ngắn (93–100 ngày), tỷ lệ hạt lép thấp, cho năng suất cao và ổn định, thích hợp với cả hai vụ Đông Xuân và Hè Thu. Jasmine 85 hiện được trồng phổ biến tại An Giang, Đồng Tháp  những “vựa lúa” lớn của Việt Nam.

Từ một giống nhập nội được cải tiến cho phù hợp với điều kiện Việt Nam, Jasmine 85 không chỉ góp phần nâng cao giá trị gạo xuất khẩu của Việt Nam mà còn trở thành hiện tượng “gây bão” tại Thái Lan, quốc gia láng giềng vốn nổi tiếng về gạo thơm.

(Theo Bangkok Post)