Lý do TPHCM vỡ kế hoạch di dời nhà trên và ven kênh rạch

5 năm di dời 2.479 căn nhà

Ngày 10/3, đại diện Sở Xây dựng TPHCM cho biết, vừa sơ kết Chương trình nhà ở giai đoạn 2016-2020 và kế hoạch phát triển nhà ở đến năm 2030. Đáng chú ý, sau 5 năm triển khai thực hiện việc di dời nhà trên và ven kênh rạch còn chậm, mới chỉ bồi thường và di dời được 2.479 trong tổng số 20.000 căn, đạt 12,4% so với chỉ tiêu.

Việc chậm triển khai di dời nhà trên và ven kênh rạch do nguồn vốn ngân sách của TPHCM hạn chế, không đủ so với nhu cầu. Nhóm dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách chiếm tỷ trọng lớn, lên tới 62% cơ cấu nguồn vốn, gồm 59 dự án, 14.855 căn, chiếm 26.919/43.200 tỷ đồng.

Trong khi đó, việc cải tạo các tuyến rạch không được mở rộng hơn so với biên chỉnh trang nên không tạo được quỹ đất có giá trị thương mại, không hấp dẫn các nhà đầu tư tham gia dự án nên phải thực hiện bằng nguồn vốn ngân sách.

Việc sử dụng nguồn vốn ngân sách cũng gặp không ít khó khăn trong bối cảnh điều tiết ngân sách chung và hạn chế từ nguồn vốn vay ưu đãi của Ngân hàng Thế giới. Trong khi, ngân sách TPHCM đang cùng lúc phải cân đối cho các chương trình đột phá khác, như giảm ùn tắc giao thông, chống ngập và giảm ô nhiễm môi trường có giá trị giải ngân cao, có tính cấp bách và theo thứ tự ưu tiên.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, trong số 59 dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch bằng nguồn vốn ngân sách, chỉ bố trí vốn đầu tư công cho 32 dự án nhưng đa số là vốn chuẩn bị đầu tư để thực hiện các công tác khảo sát, đo vẽ, lập hồ sơ… chưa bố trí vốn thực hiện bồi thường, di dời và xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật.

Báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM cũng chỉ ra nguyên nhân khác là do trình tự thực hiện các thủ tục đối với dự án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư bằng nguồn vốn ngân sách phức tạp, kéo dài gồm nhiều giai đoạn. Công tác chuẩn bị đầu tư theo Luật Đầu tư, chuẩn bị bồi thường theo Luật Đất đai phức tạp nên có tới 42/59 dự án dừng lại ở các bước chuẩn bị đầu tư, chỉ có 17/59 dự án được phê duyệt dự án bồi thường để triển khai thực hiện công tác tiếp theo để chi trả bồi thường.

Nhà ở tự xây tăng mạnh

Theo báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM, giai đoạn 2016 - 2020, diện tích sàn nhà ở TPHCM tăng thêm 53,7 triệu m2. Trong đó, nhà ở dân tự xây đóng vai trò chủ đạo, tăng 38,5 triệu m2 sàn, vượt 23,3% so với chỉ tiêu đề ra. Nhà ở thương mại chiếm tỷ trọng lớn thứ hai, đạt 13,98 triệu m2 sàn. Nhà ở xã hội tăng thêm 1,23 triệu m2 sàn.

Tuy nhiên, về xu hướng phát triển, hiện nay diện tích nhà ở dân tự xây có xu hướng giảm dần (năm 2016 tăng 8,8 triệu m2 sàn, năm 2020 tăng 6,9 triệu m2 sàn). Diện tích nhà ở dân tự xây khu vực nội thành chiếm tỷ trọng lớn nhất, các huyện ngoại thành và khu vực trung tâm hiện hữu chiếm tỷ trọng thấp nhất.

Từ nay đến năm 2025, diện tích sàn nhà ở thương mại tại TPHCM sẽ tăng thêm 12,57 triệu m2 sàn.

Năm 2021, diện tích sàn nhà ở riêng lẻ do người dân tự xây ở TPHCM tăng thêm 3,37 triệu m2 sàn. 9 tháng đầu năm 2022, diện tích sàn nhà ở riêng lẻ do người dân tự xây tăng thêm 4,6 triệu m2 sàn. Dự kiến, trong thời gian còn lại của giai đoạn 2021-2025, diện tích sàn nhà ở riêng lẻ do người dân tự xây tăng thêm 24 triệu m2 sàn.

Theo Kế hoạch phát triển nhà ở TPHCM giai đoạn 2021-2025 đã được UBND TPHCM phê duyệt, từ nay đến năm 2025, diện tích sàn nhà ở thương mại tăng thêm 12,57 triệu m2 sàn.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Sở Xây dựng TPHCM đã đưa ra nhiều giải pháp, như phát triển nhà ở đồng bộ với phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt hạ tầng kỹ thuật giao thông và xã hội; chuyển đổi mô hình nhà ở thấp tầng sang nhà ở cao tầng hiện đại; cải cách thủ tục hành chính.

Ngoài ra, Sở Xây dựng TPHCM sẽ hướng dẫn, hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân được cấp phép, vay vốn ưu đãi để tham gia xây dựng hoặc cải tạo, nâng cấp nhà ở hoặc nhà trọ, phòng trọ hiện hữu đảm bảo chất lượng và tiêu chuẩn về nhà ở cho công nhân, người lao động thuê…