Một nông sản Việt lập dấu mốc chưa từng có sau 35 năm

Cà phê Việt tăng trưởng mạnh

Theo số liệu Hải quan, riêng tháng 11/2025, Việt Nam xuất khẩu gần 89.000 tấn cà phê, thu về khoảng 508 triệu USD, tăng 41% về lượng và 44,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Kết quả này tiếp tục khẳng định vị thế trụ cột của cà phê trong nhóm nông sản xuất khẩu chủ lực, đồng thời phản ánh sự chuyển dịch rõ nét từ "bán nhiều" sang "bán có giá trị".

Đáng chú ý hơn, lũy kế 11 tháng năm 2025, xuất khẩu cà phê đạt khoảng 1,4 triệu tấn, kim ngạch lên tới 7,94 tỷ USD – mức cao chưa từng có trong lịch sử ngành cà phê Việt Nam kể từ những năm 1990.

Năm 2025 được đánh giá là một năm "được mùa – được giá" hiếm hoi trong bối cảnh ngành cà phê toàn cầu đối mặt với nhiều biến động. Nguồn cung thế giới thắt chặt do biến đổi khí hậu, trong khi nhu cầu từ các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản vẫn duy trì ổn định, đã tạo "bệ đỡ" cho giá cà phê Việt Nam. Tuy nhiên, phía sau những con số ấn tượng là yêu cầu ngày càng khắt khe về môi trường, truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm xã hội – buộc ngành cà phê phải thay đổi cách sản xuất nếu muốn đi đường dài.

Biến đổi khí hậu, suy thoái đất, cạn kiệt tài nguyên nước và rủi ro phá rừng đang trở thành những thách thức hiện hữu đối với các vùng cà phê Tây Nguyên. Trong bối cảnh đó, mô hình "canh tác cà phê thông minh" nổi lên như một hướng đi tất yếu, gắn tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường và sinh kế của người nông dân. Đây không còn là khái niệm lý thuyết, mà đang dần được cụ thể hóa bằng các dự án, chương trình do chính doanh nghiệp Việt Nam triển khai.

Một trong những ví dụ tiêu biểu là Phuc Sinh Corporation – doanh nghiệp xuất khẩu cà phê và hồ tiêu hàng đầu của Việt Nam. Phuc Sinh đã nhận khoản vay lên tới 25 triệu USD từ quỹ &Green (Hà Lan) để xây dựng chuỗi cung ứng cà phê không phá rừng, minh bạch nguồn gốc, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe như Quy định chống phá rừng của EU (EUDR). Dự án tập trung vào truy xuất nguồn gốc đến tận trang trại, quản lý rủi ro môi trường và hỗ trợ nông dân chuyển đổi canh tác, qua đó mở rộng cánh cửa vào thị trường châu Âu – nơi tiêu chí "xanh" đang trở thành điều kiện bắt buộc.

Tại Tây Nguyên, Simexco Dak Lak (SMC) cũng đang lan tỏa mô hình phát triển bền vững thông qua Chương trình 4C – bộ quy tắc chung cho cộng đồng cà phê. Doanh nghiệp này đã hỗ trợ hơn 4.600 nông dân cải thiện phương pháp canh tác, cân bằng giữa hiệu quả kinh tế, trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường. Thay vì chạy theo sản lượng, người trồng cà phê được hướng dẫn sử dụng nước, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hợp lý hơn, vừa giảm chi phí, vừa hạn chế tác động đến hệ sinh thái.

Song song đó, nhiều doanh nghiệp Việt đang tham gia các dự án thí điểm xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc cà phê tại Lâm Đồng, Đắk Lắk, phối hợp với chính quyền và tổ chức phát triển quốc tế. Việc lập bản đồ vùng trồng, theo dõi rủi ro phá rừng và minh bạch chuỗi cung ứng không chỉ giúp đáp ứng EUDR, mà còn tạo nền tảng cho một ngành cà phê "xanh" và có trách nhiệm.

Kỷ lục 7,94 tỷ USD vì thế không chỉ là một con số. Đó là dấu mốc cho thấy ngành cà phê Việt Nam đang bước sang một giai đoạn mới, tăng trưởng kinh tế song hành với trách nhiệm môi trường và tương lai sinh kế của hàng triệu nông dân.