Nắng nóng chưa qua, bão đang 'thập thò'

Hạn bà chằn khi nào chính thức kết thúc?

Hôm qua 8.8, dù có thông tin hạn bà chằn đi qua, áp thấp nhiệt đới xuất hiện trên Biển Đông nhưng ở nhiều nơi trên cả nước vẫn tồn tại tình trạng nắng nóng. Đặc biệt, tại khu trung tâm TP.HCM, trời vẫn nắng chói chang và nóng như đổ lửa dù đang giữa mùa mưa; rồi xen giữa những ngày nắng nóng là những trận mưa to như trút nước. Sự bất thường của thời tiết được miêu tả trên mạng xã hội bằng lời ví von: "Sáng bước ra đường như băng qua sa mạc, đến chiều đi làm về lại phải vượt đại dương". Đó là thực tế mà người dân TP.HCM và các tỉnh thành Nam bộ trải qua trong những ngày đầu tháng 8.

Ảnh: Phạm Hữu

Giải thích về hiện tượng nắng nóng, Th.S Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia dự báo khí tượng thủy văn, cho biết trong tháng 8 thường xuất hiện một vài đợt nắng nóng ngắn ngày, theo cách gọi dân gian là hạn bà chằn. Vào những năm có hiện tượng El Nino thậm chí có thể xuất hiện đến 3 đợt hạn bà chằn. Trong năm nay hiện tượng ENSO ở trạng thái trung tính và từ đầu mùa mưa đến nay đã xuất hiện 2 đợt hạn với đợt hạn đầu tháng 8 này có cường độ khá gay gắt. Do vậy những ngày qua, đặc biệt là ở TP.HCM người dân cảm nhận nắng nóng oi bức khó chịu. Hiện hạn bà chằn đã qua đỉnh và nắng nóng đang suy yếu, gió mùa tây nam phát triển mạnh dần lên gây mưa nhiều hơn cho khu vực Nam bộ và cao nguyên Nam Trung bộ.

Mặt khác, ngoài áp thấp nhiệt đới hiện đang hoạt động trên Biển Đông, phía đông của Philippines cũng mới hình thành cơn bão số 11 trên vùng biển tây Thái Bình Dương, có tên quốc tế là Podul. Bão đang hướng thẳng về phía Philippines và có thể vào Biển Đông khoảng ngày 13.8. Theo bà Lê Thị Xuân Lan, các mô hình dự báo cho biết cơn bão ít có khả năng tác động đến đất liền nước ta mà sẽ di chuyển về phía đất liền Trung Quốc. Tuy nhiên, bão sẽ gây mưa giông và gió giật mạnh trên biển, bên cạnh đó kích thích gió mùa tây nam hoạt động mạnh lên, gây mưa nhiều hơn cho Nam bộ và cao nguyên Nam Trung bộ. 

"Từ sau ngày 10.8, khi mưa xuất hiện thường xuyên hơn, nắng nóng sẽ lùi đi và đợt hạn bà chằn cũng chính thức kết thúc. Giai đoạn này là thời điểm dễ xảy ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như giông, sét, lốc, gió giật mạnh do có sự chênh lệch nhiệt độ cao giữa các khối khí. Người dân nên hạn chế khi ra đường vào lúc trời giông mưa", bà Lan khuyến cáo.

Bên cạnh đó, trong những ngày qua, nắng nóng cũng xuất hiện ở khu vực trung du và đồng bằng Bắc bộ, khu vực từ Thanh Hóa đến Đà Nẵng, phía đông các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk và Khánh Hòa có nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35 - 36°C, có nơi trên 36°C. Cụ thể, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (NCHMF) cho biết trong ngày 8.8, một số trạm ghi nhận nhiệt độ cao như trạm Hương Sơn (Hà Tĩnh) 37,2°C, trạm Đồng Hới (Quảng Trị ) 37,5°C… Đợt nắng nóng ở khu vực từ Thanh Hóa đến Đà Nẵng, các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk và Khánh Hòa có khả năng kéo dài đến hết ngày 11.8. Nhiệt độ dự báo trong các bản tin và nhiệt độ cảm nhận thực tế ngoài trời có thể chênh lệch từ 2 - 4°C, thậm chí có thể cao hơn tùy thuộc điều kiện mặt đệm như bê tông, đường nhựa. 

Cơ quan chuyên môn cảnh báo do ảnh hưởng của nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt kết hợp với độ ẩm trong không khí giảm thấp nên có nguy cơ cao xảy ra cháy nổ và hỏa hoạn ở khu vực dân cư do nhu cầu sử dụng điện tăng cao và nguy cơ xảy ra cháy rừng. Người dân cần chú ý bảo vệ sức khỏe vì nắng nóng có thể gây mất nước, kiệt sức và đột quỵ do sốc nhiệt nếu tiếp xúc lâu ngoài trời.

Cả nước vào cao điểm mưa bão

Theo NCHMF, hiện tượng ENSO tiếp tục duy trì trạng thái trung tính đến đầu năm 2026. Từ nay đến tháng 10.2025, dự báo trên Biển Đông sẽ có khoảng 6 - 7 cơn bão/áp thấp nhiệt đới; trong đó có 2 - 3 cơn có khả năng ảnh hưởng đất liền VN. Trong giai đoạn tháng 8 - 9, cần đề phòng các hiện tượng thời tiết cực đoan như giông, lốc, sét, mưa đá, gió giật mạnh. Trong tháng 8 - 9, mưa lớn xuất hiện nhiều tại khu vực Bắc bộ, sang tháng 9 - 10, mưa dịch chuyển vào Trung bộ, một số nơi có tổng lượng mưa cao hơn 10 - 30% so với trung bình nhiều năm.

Ảnh: Chí Nhân

Riêng trong tháng 8, NCHMF cho biết trên Biển Đông có thể xuất hiện 2 cơn bão (áp thấp nhiệt đới), trong đó có 1 cơn có thể đổ bộ vào đất liền nước ta. Do vậy, trên khu vực Bắc bộ và các tỉnh thành từ Thanh Hóa đến Huế có khả năng xuất hiện một số đợt mưa lớn diện rộng. Riêng khu vực cao nguyên Trung bộ và Nam bộ mưa giông chủ yếu tập trung vào chiều và tối; một số ngày có thể xảy ra mưa vừa, mưa to. Hiện tượng nắng nóng đặc biệt ở Bắc và Trung bộ chỉ xuất hiện vào nửa đầu tháng sau đó giảm dần.

Đối với khu vực TP.HCM và Nam bộ, Đài Khí tượng thủy văn Nam bộ cho biết: Trong 10 ngày giữa tháng 8, áp thấp nóng phía tây hoạt động yếu. Ngược lại, rãnh thấp xích đạo hoạt động mạnh dần và nâng trục lên phía bắc qua Nam bộ. Điều này khiến gió mùa tây nam hoạt động mạnh dần lên. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới nâng trục lên phía bắc Biển Đông. Trong 10 ngày cuối tháng cũng là giai đoạn mưa bão gia tăng, áp thấp nóng phía tây tiếp tục suy yếu. Gió mùa tây nam hoạt động với cường độ trung bình. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới hạ trục xuống phía nam, qua khu vực giữa Biển Đông.