Nâng thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu tạo rủi ro lạm phát

Báo cáo kinh tế vĩ mô của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách - VERP vừa công bố sáng 10/10 cho thấy, lạm phát quý 3 tuy không còn tăng cao như quý trước nhưng vẫn giữ ở mức cao 3,98%, chủ yếu đến từ việc giá thành thực phẩm tiếp tục phục hồi mạnh và sự điểu chỉnh tăng giá xăng dầu liên tục.

Trong quý 4, VERP dự báo tăng trưởng kinh tế ở mức 6,56% và lạm phát ở mức 4,25%. Tín hiệu cho thấy khả năng này là giá xăng tiếp tục tăng mạnh từ chiều ngày 6/10 vừa qua.

Trước diễn biến của giá năng lượng thế giới như hiện nay, VERP cho rằng việc nâng kịch trần thuế bảo vệ môi trường lên xăng dầu vào đầu năm 2019 sẽ tạo ra rủi ro lạm phát. Theo đó, lạm phát năm 2019 sẽ vượt xa mức mục tiêu 4% mà Chính phủ và Quốc hội đặt ra cho những năm gần đây.

"Nếu như giá nhiên liệu thế giới tiếp tục ở mức cao đồng thời Việt Nam áp trần thuế môi trường đối với xăng dầu từ 3.000 đồng lên 4.000 đồng một lít từ ngày 1/1/2019, tính toán sơ bộ cho thấy, chỉ riêng sự thay đổi này có thể làm tỷ lệ lạm phát trong vòng 1 năm tới tăng thêm 1,6 điểm phần trăm", báo cáo nêu.

Bên cạnh đó, đồng USD ngày càng mạnh lên khi Fed liên tục nâng lãi suất, khiến cho tỷ giá VND/USD sẽ tiếp tục có những biến động tương đối mạnh như thời gian qua. Việc tiếp tục sử dụng dự trữ ngoại hối hoặc nâng lãi suất để ổn định giá trị đồng VND trong ngắn hạn đều có thể dẫn tới những rủi ro cho nền kinh tế.

Trên thực tế, lượng dự trữ ngoại hối của Việt Nam còn tương đối mỏng tính theo tuần nhập khẩu, nên việc can thiệp có quy mô hạn chế. Tiếp đó, việc tăng lãi suất sẽ dẫn tới những hệ lụy cho doanh nghiệp trong năm 2019 và 2020.

Vì vậy, việc chủ động giảm giá VND một cách khéo léo giữa mức mất giá của Nhân dân tệ (NDT) so với USD là cần thiết để Việt Nam thích ứng trong cuộc chiến tranh thương mại.

Về dài hạn, VEPR khuyến nghị Việt Nam cần nhanh chóng cải cách chuyển đổi thể chế theo hướng tạo lập nền kinh tế thị trường đẩy đủ để tránh những đối xử bất lợi theo cách Mỹ đang muốn tạo ra tiền lệ với Trung Quốc.

Cuộc đụng độ giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay, có thể xem là cơ hội cho Việt Nam thúc đẩy cải cách để chủ động cải thiện tình trạng của chính mình đối với hai nước.

Về mặt vĩ mô, Việt Nam cần tranh thủ nỗ lực tạo thêm dự địa chính sách để tăng sức chịu đựng trước những rủi ro sắp tới từ môi trường toàn cầu. Đó là việc tiếp tục giảm thâm hụt ngân sách, tăng thặng dư thương mại, cải thiện môi trường kinh doanh và thủ tục hành chính, sắp xếp lại bộ máy nhà nước và chống tham nhũng…