Nguy cơ khôn lường nếu NASA kích nổ hạt nhân chặn tiểu hành tinh

Các nhà khoa học đang đánh giá liệu một vụ đánh chặn bằng vũ khí hạt nhân có thể là biện pháp cuối cùng để ngăn một tiểu hành tinh có thể va vào Mặt Trăng vào năm 2032 hay không.

Vật thể mang ký hiệu 2024 YR4 được phát hiện tháng 12/2024 và nhanh chóng thu hút sự chú ý vì rủi ro va chạm.

Quan sát ban đầu cho thấy tiểu hành tinh có kích thước khoảng 55 mét, với xác suất va chạm lên tới 3,1% vào năm 2032 — con số đủ lớn để gây chú ý, vì một vật thể cỡ này có thể san bằng một thành phố nếu rơi trúng Trái Đất.

Những phép đo bổ sung sau đó đã giảm mạnh rủi ro. Đến tháng 2/2025, xác suất va chạm với Trái Đất giảm xuống còn 0,28%, tức dưới 1 trên 360. Thay vào đó, mối lo chính hiện nay là khả năng va chạm với Mặt Trăng.

Nếu 2024 YR4 đâm vào bề mặt Mặt Trăng, nó sẽ tạo ra một vụ phun trào lượng lớn regolith — lớp bụi và đá nhỏ phủ trên Mặt Trăng.

Mảnh vụn này có thể làm tăng lưu lượng micrometeoroid trong vùng lân cận Trái Đất lên tới 1.000 lần mức nền, theo các nhà nghiên cứu. Đợt tăng hạt nhỏ này sẽ làm tăng nguy cơ đối với vệ tinh, trạm vũ trụ và cả các phi hành gia đang ở quỹ đạo.

Rủi ro vượt hơn khả năng chuyển hướng an toàn

Nhóm nghiên cứu cảnh báo rằng mọi nỗ lực chuyển hướng tiểu hành tinh có thể tạo ra các nguy cơ ngoài ý muốn.

Vì khối lượng của 2024 YR4 chưa được hiểu rõ, một hành động chuyển hướng thực hiện sai cách có thể đẩy tiểu hành tinh tiến gần Trái Đất thay vì đẩy đi xa, “có khả năng đe dọa các phi hành gia và tàu vũ trụ,” nhóm nghiên cứu viết.

Bản thân mảnh văng micrometeoroid vốn đã là một mối quan ngại; một can thiệp tính toán sai có thể khiến tình hình tồi tệ hơn.

NASA từng có kinh nghiệm trong việc thử chuyển hướng tiểu hành tinh. Năm 2022, thí nghiệm Double Asteroid Redirection Test (DART) của cơ quan này đã đâm một tàu vũ trụ vào vệ tinh nhỏ Dimorphos, thành công làm thay đổi quỹ đạo của nó quanh tiểu hành tinh chủ Didymos.

Tuy nhiên, khác với cuộc thử nghiệm đó, 2024 YR4 đặt ra những thách thức lớn hơn: thời gian quan sát hạn chế trước năm 2032 và sự bất định về các tính chất vật lý của vật thể.

Phá vỡ bằng hạt nhân

Trước các hạn chế này, nghiên cứu đề xuất một chiến lược khác: phá vỡ tiểu hành tinh thay vì chỉ đẩy lệch. Một khả năng là một sứ mệnh giống DART nhưng mục tiêu không phải là chuyển hướng mà là làm vỡ vụn vật thể.

Nếu phương án này không thành công, các nhà khoa học gợi ý nên chuẩn bị phương án hạt nhân. Kích nổ một đầu đạn hạt nhân mang theo trên tên lửa trên hoặc gần tiểu hành tinh có thể làm vỡ nó trước khi đến Mặt Trăng.

Mặc dù cách tiếp cận như vậy chưa từng được thử nghiệm trong không gian, nó vẫn được coi là một khả năng về mặt lý thuyết.

Tuy nhiên, khung thời gian sẽ rất gấp. Để kịp đối phó với lần tiếp cận năm 2032, một sứ mệnh hạt nhân sẽ cần được phóng từ cuối năm 2029 đến cuối năm 2031.

Các nhà nghiên cứu cho rằng kịch bản này nên khuyến khích việc lập kế hoạch chi tiết hơn ngay từ bây giờ, trước khi một vật thể thực sự nguy hiểm tiến đến gần Trái Đất.

Vẫn còn tới 96% khả năng tiểu hành tinh sẽ đi qua Mặt Trăng mà không gây hại. Tuy vậy, các tác giả cho rằng 2024 YR4 là một nghiên cứu điển hình quý giá để xây dựng năng lực phòng thủ hành tinh.

Họ kêu gọi các nhóm nghiên cứu khác ước tính thời gian chế tạo tàu vũ trụ và thiết kế các khái niệm sứ mệnh.