Nhiều biến động chờ thương mại thế giới

Hoạt động thương mại hàng hóa trên toàn cầu nhìn chung vẫn ổn định trong suốt năm 2025, ngay cả khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu dựng lên một "bức tường thuế quan" quanh nền kinh tế lớn nhất thế giới. Theo số liệu được chuyên gia kỳ cựu của ngành vận tải biển John McCown dẫn lại trong tuần này, lượng hàng hóa vận chuyển bằng container trên toàn cầu đã tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, theo trang Bloomberg, ẩn dưới bề ngoài có vẻ vững vàng đó là những dịch chuyển đáng chú ý. Mỹ chứng kiến lượng container hàng nhập khẩu sụt giảm 8%, trong khi con số này đối với châu Phi, Trung Đông, Mỹ Latinh và Ấn Độ đều tăng trưởng mạnh mẽ. Theo ông McCown, chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc điều chỉnh lại các luồng vận chuyển hàng hóa. Chuyên gia này cho rằng nếu 2025 là năm của thuế quan thì 2026 sẽ là năm của những hệ quả từ thuế quan.

Trong khi đó, trang Bloomberg nhận định hệ thống thương mại toàn cầu sắp bước sang một năm mới với nhiều thách thức hơn đối với sự ổn định và tăng trưởng. Nhiều chuyên gia cũng dự báo thương mại toàn cầu sẽ tiếp tục biến động mạnh trong năm tới, trong đó có 4 vấn đề được bàn luận rộng rãi nhất.

Thứ nhất, Mỹ, Canada và Mexico sắp bắt đầu rà soát hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ, có hiệu lực từ năm 2020. Theo Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer, nhiều bên liên quan bày tỏ sự ủng hộ đối với Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) và kêu gọi gia hạn văn kiện này. Tuy nhiên, bất kỳ thay đổi nào có lợi cho một thành viên cũng nguy cơ gây thiệt hại cho thành viên khác, từ đó tạo tiền đề cho một vòng đàm phán khó khăn giữa Mỹ và các đối tác thương mại lớn nhất nói trên.

Một dự báo đáng chú ý khác là ngành vận tải biển sẽ đối mặt với hai thay đổi lớn trong năm 2026. Đầu tiên sẽ là việc đội tàu chở hàng của thế giới quay trở lại tuyến biển Đỏ, thay vì tuyến dài hơn vòng quanh Nam Phi trong 2 năm qua.

Ông Lars Jensen, giám đốc điều hành Công ty Tư vấn Vespucci Maritime (Đan Mạch), nhận định việc quay lại hoàn toàn tuyến biển Đỏ và kênh đào Suez - lối tắt giữa châu Á và châu Âu - có thể khiến thị trường dư thừa công suất vận tải và gây ra tình trạng ùn tắc nghiêm trọng tại các cảng ở châu Âu. Ngoài ra, nếu kinh tế Mỹ trong năm 2026 tăng tốc nhanh như dự đoán của chính quyền Tổng thống Donald Trump, việc doanh nghiệp ồ ạt nhập thêm hàng vào kho đe dọa khiến ngành vận tải biển quá tải.

Một vấn đề khác là số phận các thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và một số nền kinh tế lớn. Nhà Trắng xem loạt thỏa thuận này là thắng lợi lớn khi nhiều nền kinh tế nhượng bộ các yêu cầu của Mỹ để được hưởng mức thuế thấp hơn. Tuy nhiên, đó không phải hiệp định thương mại truyền thống mang tính ràng buộc, làm dấy lên lo ngại rằng chúng có thể bị phá vỡ.

Cuối cùng, một trong những ẩn số lớn nhất đối với giới thương mại khi bước sang năm 2026 là phán quyết sắp tới của Tòa án Tối cao Mỹ về tính hợp pháp của chính sách thuế quan "có đi có lại" của ông Donald Trump - tức các mức thuế diện rộng mà nhà lãnh đạo này áp đặt lên các đối tác thương mại.

Nếu nhà lãnh đạo Mỹ thua kiện, một trong những câu hỏi quan trọng nhất là liệu chính phủ có phải hoàn trả số tiền thuế mà các doanh nghiệp nhập khẩu Mỹ đã nộp hay không. Một kết quả như thế cũng đồng nghĩa chính quyền sẽ phải sử dụng các quyền hạn khác mà Tổng thống có trong tay để áp đặt thuế quan.