Những chuyện buồn sau cơn bão bitcoin: Rút hết tiết kiệm, vay nợ để đầu tư với mong muốn đổi đời để rồi thất nghiệp, trắng tay, lãng phí nhiều tháng cuộc đời cho một thứ được gọi là 'ảo'

Pete Roberts đến từ nước Anh là một trong rất nhiều người mạo hiểm đổ hết tiền tiết kiệm vào tiền số từ năm ngoái khi giá tăng đỉnh điểm.

Hiện tại, sau 8 tháng, 23.000 USD chi ra đầu tư cho rất nhiều loại tiền số khác nhau của Pete chỉ còn 4.000 USD. Hơn ai hết, Pete thấm thía tất cả những gì đã xảy ra. 

"Tôi mắc kẹt trong suy nghĩ sẽ bị bỏ lại và cố kiếm tiền thật nhanh. Tuy nhiên việc thua lỗ đã khiến tình hình tài chính của tôi trở nên tê liệt", Pete trải lòng trên tờ New York Times.

Roberts, 28 tuổi không phải là trường hợp duy nhất. Sau đợt sụt giá gần đây nhất, hàng loạt đồng tiền số đã quay về thời điểm mùa đông năm ngoái. Theo dữ liệu từ Coinmarketcap, tổng giá trị tất cả tiền số trên thế giới đã giảm 75%, tương đương 600 tỷ USD kể từ đỉnh hồi tháng 1.

Trước đây, thị trường tiền số đã từng trải qua nhiều đợt giảm sâu rồi lại tăng mạnh. Tuy nhiên, dường như đợt sụt giảm lần này có thể sẽ gây ra ảnh hưởng lâu dài hơn đến sự áp dụng công nghệ tiền kỹ thuật số. Nguyên nhân chính được chỉ ra là bởi có quá nhiều nhà đầu tư rót tiền vào đây trong một năm qua, và không ít người trong số này sẽ coi tiền số đồng nghĩa với sự hủy hoại tài chính trong một thời gian rất dài.

"Điều mà bạn thường xuyên được nghe thấy là bạn bè mình mất tiền như thế nào", Alex Kruger - cựu nhân viên ngân hàng kiêm nhà đầu tư tiền số cho biết. "Đầu tư theo phong trào mà không có kiến thức sẽ khiến mọi người thua thiệt về tài chính và làm chậm quá trình chấp nhận công nghệ này".

Rất khó tính được bao nhiêu nhà đầu tư tiền số đang thua lỗ. Vì nhiều người mất tiền trong vài tháng qua thực ra đã tham gia cuộc chơi từ rất sớm, cách đây khoảng 9 - 10 năm. Do đó, danh mục của họ hiện vẫn giá trị hơn khoản đầu tư ban đầu.

Dù vậy, phần đông đổ vào tiền số từ mùa thu và mùa đông năm ngoái. Số người dùng trên Coinbase - sàn giao dịch tiền ảo lớn nhất Mỹ đã tăng gấp đôi trong giai đoạn tháng 10/2017 - 3/2018. Hãng dịch vụ tài chính Square cũng bắt đầu cho phép người dùng sử dụng ứng dụng di động của họ - Square Cash - để mua bitcoin từ tháng 11 năm ngoái.

Một thống kê cho thấy gần như toàn bộ khách hàng mới của Coinbase và Square sẽ mất tiền nếu mua tiền ảo trong khoảng 9 tháng gần đây mà giờ vẫn còn giữ. Tại một số nước như Hàn Quốc hay Nhật Bản, nhà đầu tư còn chứng kiến mức thua lỗ nặng hơn nữa, do số lượng người không có chuyên môn đổ tiền vào quá đông.

Tại Hàn Quốc, các sàn lớn nhất còn mở quầy để những nhà đầu tư còn băn khoăn với việc thực hiện trực tuyến tin tưởng đổ tiền vào đây. Giờ đây, tại văn phòng của Coinone - một trong các sàn lớn của nước này, suốt 2 tiếng trong giờ làm việc, chỉ một khách hàng lui tới. Yu Ji-Hoon - một nhân viên tại đây cho biết: "Giá tiền số giảm mạnh quá khiến mọi người đều chán nản".

Kim Hyon-jeong - một giáo viên 45 tuổi sống ở ngoại ô Seoul cho biết đã đổ 100 triệu won (90.000 USD) vào tiền số từ mùa thu năm ngoái. Bà rút hết tiền tiết kiệm, bảo hiểm và còn vay thêm 25.000 USD. Giờ đây, danh mục của bà đã mất 90% giá trị.

"Tôi nghĩ rằng tiền kỹ thuật số sẽ là lựa chọn đúng đắn và là bước ngoặt với người lao động bình thường như chúng tôi. Tôi cho rằng gia đình mình có thể thoát cảnh nghèo khó và sống thoải mái hơn. Nhưng mọi chuyện lại không như vậy", bà Kim nghẹn ngào.

Tại Mỹ, Charles Herman, 29 tuổi - chủ một doanh nghiệp nhỏ tại Nam Carolina cũng bị ám ảnh bởi tiền số từ tháng 9 năm ngoái. Giờ đây, anh chỉ cảm thấy mình đã lãng phí 10 tháng cuộc đời. Herman đã lấy lại được 4.000 USD tiền đầu tư. Anh không còn bị lôi cuốn bởi những lời hứa hẹn về triển vọng của tiền số như năm ngoái và đã quay lại đổ tiền vào bất động sản.

Điều đáng chú ý là phần lớn nguyên nhân khiến nhà đầu tư nổi giận nằm ở các tiền số nhỏ hơn. Chúng được tạo ra bởi các doanh nhân khởi nghiệp và bán trong các đợt ICO (phát hành tiền số để huy động vốn). Trên lý thuyết, chúng sẽ là công cụ thanh toán cho phần mềm mới mà các doanh nhân này tạo ra.

Tuy nhiên, thực tế, gần như chẳng công ty nào tạo ra phần mềm như cam kết, khiến các tiền số này trở nên vô dụng, chỉ đóng vai trò để đầu cơ. Một số đồng tiền còn bị phanh phui là trò lừa đảo.

Về tốc độ mất giá, bitcoin vẫn "đỡ" hơn các loại tiền nhỏ khi chỉ giảm 70% từ đỉnh năm ngoái, so với mức 90% của các đối thủ. Tuy nhiên, nó cũng đang chật vật chen chân vào cuộc sống thường ngày. "Bitcoin vẫn chưa sẵn sàng được chấp thuận rộng rãi và sử dụng hàng ngày", Herman cho biết.

Dù vậy, nhiều nhà đầu tư vẫn kiên trì giữ tiền số với hy vọng khi công nghệ khối chuỗi được sử dụng rộng rãi, giá tài sản này sẽ phục hồi. Tony Yoo - một nhà phân tích tài chính 26 tuổi tại Los Angeles đã đầu tư hơn 100.000 USD tiền tiết kiệm vào tiền số từ mùa thu năm ngoái. Có thời điểm, khoản đầu tư của anh mất giá tới 70%.

Nhưng Yoo vẫn rất tin tưởng các loại tiền số này sẽ là cách thanh toán trực tuyến mới, không cần dựa vào các doanh nghiệp lớn làm trung gian như hiện tại. "Làn sóng công nghệ và đột phá này còn rất nhiều tiềm năng. Tôi chắc chắn nó sẽ chiếm lĩnh thị trường trong tương lai", Yoo dự báo. Còn khi giá đang giảm mạnh như hiện tại, anh lại đang tìm cách đổ thêm tiền vào thị trường.

2013 là thời điểm giá Bitcoin lần đầu chạm mốc 1.000 USD. Sau đó, thị trường trượt dốc, khiến giá tiền số này mất tới hơn 80%. Sau thời kỳ dài đi xuống, nó bắt đầu phục hồi. Hiện tại, kể cả khi đã mất giá mạnh, mỗi đồng bitcoin vẫn được giao dịch quanh 6.300 USD, gấp 6 lần thời điểm đầu năm 2013.

"5 năm trước, tôi thất nghiệp, phá sản và rất xấu hổ khi phải dùng tên thật", Ryan Selkis - một nhà đầu tư tiền số cho biết trên Twitter. "Giờ đây, tôi chỉ muốn nói với những người mới rằng hãy giữ tài sản của bạn trong 14 tháng, kể cả nó có mất giá 85%, bạn sẽ không hối hận đâu".

Tuy vậy, không phải ai cũng lạc quan như Selkis, trên mạng xã hội Reddit, một người dùng từ Các tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) còn chụp ảnh khoản vay 100.000 USD của anh hồi tháng 12 để mua tiền số. Hiện tại, anh sẽ phải trả nợ bằng 3 năm lương.

Roberts thì vẫn giữ số tiền số để chờ giá hồi phục. Tuy nhiên, anh đã ngừng giao dịch và bắt đầu tìm việc mới. "Tôi đang sống nhờ vào số tiền tiết kiệm ít ỏi còn lại trong tài khoản", Roberts cho biết. "Tôi đã mắc sai lầm và sẽ phải trả giá trong vài năm tới".