Nông sản Việt đang ở đâu?

Đặc tính mùa vụ dễ gây rớt giá

Chia sẻ tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 6/2025, do Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương tổ chức với sự tham dự của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các hiệp hội, doanh nghiệp.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư Ký Hiệp Hội Rau Quả Việt Nam cho biết, rau quả Việt Nam hiện có mặt trên hơn 80 thị trường trên thế giới. Trung Quốc luôn là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm 65- 70% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả trong giai đoạn trước 2025.

Theo ông Nguyên, Trung Quốc ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn nhập khẩu, chuyển từ tiểu ngạch sang chính ngạch, yêu cầu phải có mã số vùng trồng, cơ sở chế biến, và các tiêu chuẩn khác về an toàn thực phẩm. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao chất lượng sản phẩm.

Hoa Kỳ hiện là thị trường lớn thứ hai của rau quả Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây nhưng cũng khiến các mặt hàng chủ lực bao gồm dừa, sầu riêng, thanh long, xoài, nhãn,vải, chôm chôm...đối mặt các yêu cầu ngày càng tăng về chất lượng.

“Nhu cầu về trái cây nhiệt đới tại Mỹ vẫn cao. Tuy nhiên, khoảng cách địa lý ảnh hưởng đến chất lượng và giá thành, đòi hỏi giải pháp về logistics và công nghệ bảo quản, để cạnh tranh với các nước Nam Mỹ, Đông Nam Á và sắp tới còn gặp khó khăn về hàng rào thuế quan”, ông Nguyên nhận định.

Theo ông Nguyên, ngành nông sản Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng có tính mùa vụ cao như vải, nhãn, xoài, chôm chôm, thanh long, sầu riêng..., đang chịu áp lực lớn trong việc duy trì đơn hàng, giữ thị phần và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Đặc tính mùa vụ gây nhiều áp lực lớn trong việc thu hoạch, vận chuyển và tiêu thụ dồn dập, dễ gây ùn ứ, rớt giá.

Bên cạnh đó, kinh tế thế giới tiềm ẩn nhiều bất ổn, xu hướng bảo hộ gia tăng và các rào cản phi thuế quan, cũng như thuế quan ngày càng nâng cao và khắt khe. Cùng đó, việc phụ thuộc vào thị trường truyền thống (đặc biệt là Trung Quốc) vẫn là rủi ro lớn khi có những thay đổi về chính sách thuế quan hoặc tiêu chuẩn.

Cần quyết liệt kiểm soát chất lượng một cách bền vững

Đại diện doanh nghiệp xuất khẩu nông sản , ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Vina T&T Group cho biết, nhiều năm nay, doanh nghiệp này rất thành công trong việc xuất khẩu trái thanh nhãn vào thị trường Mỹ .

“Cứ tới mùa, chúng tôi nhận đơn hàng tới tấp từ thị trường Mỹ, bởi quả thanh nhãn này ngon hơn hẳn quả nhãn của các nước khác. Tuy nhiên, chúng ta chưa có công cụ quảng bá tương xứng với chất lượng của quả thanh nhãn này”, ông Tùng nói.

Ông Tùng đề xuất có các hình thức quảng bá nông sản sâu rộng, như tổ chức triển lãm quy mô vừa và nhỏ về nông sản Việt Nam tại các thị trường trên thế giới để tiếp cận với đông đảo khách hàng trên thế giới.

Bà Ngô Thị Thu Hồng, Phó Tổng Giám đốc Cty CP Ameii Việt Nam cho biết, quả vải là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của doanh nghiệp sang thị trường Mỹ.

Tuy nhiên, để chinh phục được thị trường khó tính này, doanh nghiệp phải rất nỗ lực trong việc kiểm soát chất lượng, mất nhiều thời gian, chi phí, đặc biệt là chi phí vận chuyển logistic.

Ở miền Bắc chưa có cơ sở chiếu xạ, vì thế, khi thu hoạch vải, doanh nghiệp phải vận chuyển vào miền Nam để chiếu xạ, xong chở ra Bắc rồi mới đóng gói vận chuyển đi Mỹ. “Vận chuyển lòng vòng qua lại rất mất thời gian, tốn kém, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của quả vải Việt Nam so với các quốc gia khác”, bà Hồng nói.

“Chúng ta phải kiểm soát chặt từ vùng trồng, nhà đóng gói đến doanh nghiệp xuất khẩu . Cần có cơ chế phối hợp để các lực lượng cùng giám sát chéo, đảm bảo chất lượng đồng đều và ổn định”.Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại

Bà Hồng kiến nghị Cục xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương cung cấp thông tin chi tiết về nhu cầu thị trường bản địa để doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm phù hợp, hiệu quả. Cùng đó, tổ chức giao thương online để doanh nghiệp tiếp cận khách hàng tiềm năng. Đặc biệt là xây dựng cơ sở chiếu xạ tại miền Bắc để doanh nghiệp xuất khẩu tiết kiệm thời gian, chi phí vận chuyển kiểm soát chất lượng nông sản xuất khẩu . Cùng đó, mở rộng xuất khẩu quả vải ở thị trường Hàn Quốc.

Ông Nguyễn Hữu Quân, Trưởng chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Nam Ninh (Trung Quốc) cho biết, bước sang hè, nguồn cung trái cây tại thị trường Trung Quốc cũng dồi dào hơn, sản xuất trong nước với nhiều loại trái cây bắt đầu vào chính vụ, trong đó có không ít loại trái cây tương đồng với Việt Nam như trái vải, nhãn, dưa hấu, xoài...

Bên cạnh đó là các trái cây ôn đới (táo, lê...) cần xả kho để chuẩn bị dự trữ cho vụ mới. Về nhập khẩu, các đối tác cung ứng khu vực ASEAN như Thái Lan, Việt Nam, Malaysia... cũng bắt đầu vào chính vụ của nhiều loại trái cây, đặc biệt là sầu riêng. Trong khi đó, thị trường tiêu dùng sở tại sau Tết Đoan ngọ thường đi vào trạng thái ảm đạm.

Tuy nhiên, những loại trái cây theo mùa vụ ngắn như vải vẫn được tiêu thụ mạnh, nhất là các địa phương không có loại cây ăn quả này.

Ông Quân khuyến nghị các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng Việt Nam cần tăng cường công tác quản lý, giám sát đối với hàng hóa nông sản , nhất là các sản phẩm (trái cây, rau củ) tươi sống ngay tại các cơ sở sản xuất, vùng trồng nhằm đảm bảo chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc.

“Đến nay, tình trạng một số loại trái cây của ta vẫn thường xuyên bị cảnh báo do không đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, tồn tại các loại vi sinh vật thuộc đối tượng kiểm dịch quy định tại Nghị định thư khi xuất khẩu sang thị trường sở tại”, ông Quân nói.