Ô nhiễm không khí 'mùa nghịch', vì sao?

Ô nhiễm không khí tăng ngay mùa mưa

Sáng 30.7, nhiều người dân TP.HCM cảm thấy bất ngờ vì trời mây âm u, còn bầu không khí mờ đục không rõ sương mù hay bụi mịn. Anh Nguyễn Tuấn An, ngụ P.Minh Phụng (Q.11 cũ), nhận xét: "Trong nhiều ngày gần đây, tình trạng không khí mờ đục thường xuyên xuất hiện vào buổi sáng. Tuy nhiên sáng 30.7, mức độ đậm đặc hơn khiến tôi có cảm giác như đang ở "thành phố sương mù" Đà Lạt. Đến khoảng 8 giờ thì tình trạng không khí ngầu đục mới dần được cải thiện", và lo lắng: "Tôi thấy tình trạng này thường xuất hiện vào giai đoạn cuối năm, nhưng giờ lại xuất hiện nhiều hơn và ngay giữa mùa mưa, không rõ có phải do ô nhiễm không khí gia tăng không".

ẢNH: CHÍ NHÂN

Khảo sát hệ thống quan trắc trực tuyến IQAIR sáng 30.7 cho thấy, chất lượng không khí ở TP.HCM phổ biến mức cảnh báo màu vàng với chỉ số AQI gần chạm ngưỡng 100 (từ 101 chuyển qua mức cảnh báo màu cam). Chất lượng không khí ở mức chấp nhận được nhưng đối với một số chất gây ô nhiễm, có thể có mối lo ngại về sức khỏe ở mức độ vừa phải đối với một số rất ít người nhạy cảm bất thường với ô nhiễm không khí . Trẻ em, người lớn năng động và những người mắc bệnh về đường hô hấp như hen suyễn nên hạn chế hoạt động ngoài trời kéo dài.

Các chuyên gia khẳng định, đây là tình trạng sương mù hỗn hợp xảy ra do sự kết hợp của độ ẩm cao và bụi mịn trong không khí gia tăng. Trong những ngày qua, TP.HCM và Nam bộ xuất hiện mưa rào và giông trên diện rộng khiến độ ẩm trong không khí gia tăng, thường xuyên duy trì quanh mức 90 - 95% về đêm và sáng. Đặc biệt vào ban đêm và sáng sớm, nhiệt độ hạ thấp xuống 25 - 26 độ C. Những yếu tố này gây nên tình trạng sương mù hỗn hợp trên bầu trời TP.HCM trong vài ngày qua.

Tại thủ đô Hà Nội, tình trạng còn trầm trọng hơn. Đặc biệt trong ngày 29.7, thành phố này đứng đầu thế giới về ô nhiễm không khí với chỉ số AQI là 189 - gần chạm mức cảnh báo đỏ - tình trạng ô nhiễm không khí có khả năng gây hại nghiêm trọng tới sức khỏe, nhất là với trẻ nhỏ, người già và người mắc bệnh hô hấp. Không chỉ ở khu vực trung tâm thành phố mà ngay cả vùng ven đô, bầu trời, cảnh vật cũng chìm trong bụi mịn trắng xóa.

Các chỉ số ô nhiễm không khí hiện nay ở TP.HCM và Hà Nội không phải cao so với nhiều thời điểm khác trong năm, nhưng sự bất thường nằm ở thời điểm xảy ra ô nhiễm. Thông thường, ô nhiễm không khí chỉ tập trung vào giai đoạn từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau. Còn hiện nay, giữa mùa mưa là giai đoạn chất lượng không khí tốt nhất trong năm. Thêm vào đó, giông gió mạnh giúp khuếch tán bụi mịn làm ô nhiễm không khí ở các đô thị lớn giảm. Chính vì thế, ô nhiễm gia tăng thời điểm này là tín hiệu gia tăng của các nguồn gây ô nhiễm từ giao thông, sản xuất, sinh hoạt…

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch VN, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN-MT cũ), phân tích: "Mùa" ô nhiễm không khí thường kéo dài từ tháng 10 năm trước đến tháng 3 - 4 năm sau. Giai đoạn này bụi mịn trong không khí không thoát được vì bị tác động bởi nhiều yếu tố liên quan tới thời tiết như độ ẩm, nhiệt độ và gió. Ngược lại mùa mưa (hè) có nhiều yếu tố làm sạch nên chất lượng không khí được cải thiện chứ về bản chất nguồn thải không thay đổi so với "mùa ô nhiễm". "Ô nhiễm không khí các năm trước vẫn thường xuất hiện vào một số ngày trong mùa hè do thời tiết hoặc người dân tăng đốt rơm rạ sau thu hoạch. Hiện nay chưa đến mùa thu hoạch lúa nên chưa xuất hiện tình trạng đốt rơm rạ và chỉ số ô nhiễm chưa cao", ông Tùng nói.

Đợt hạn bà chằn mới xuất hiện, sau đó mưa bão dồn dập

Theo Đài khí tượng thủy văn Nam bộ, rãnh thấp có trục qua Bắc bộ tiếp tục duy trì sau suy yếu. Điều này kéo theo cường độ gió mùa tây nam giảm từ cấp 3 xuống cấp 2 - mức trung bình. Trong khi đó, ở trên cao áp cao cận nhiệt đới nhánh phía nam lấn tây, xu hướng nâng dần trục lên phía bắc qua Nam bộ. Những hình thái thời tiết này khiến 5 ngày đầu tháng 8 lượng mưa trên khu vực Nam bộ giảm rõ rệt và cục bộ có nắng nóng. Đặc biệt tại TP.HCM, nhất là các phường trung tâm như Sài Gòn, Chợ Lớn, Tân Bình, Bình Tân hay khu vực tỉnh Bình Dương (cũ) như phường Bình Dương, Thuận An, Thủ Dầu Một… ghi nhận mức nhiệt độ cao nhất đến 34 - 35 độ C; cao điểm từ ngày 3 - 5.8. Riêng một số xã, phường và đặc khu như Nhà Bè, Cần Giờ, Côn Đảo, Long Điền, Xuyên Mộc… có thể có mưa rào và giông vào chiều tối và đêm; mức nhiệt cao nhất từ 32 - 33 độ C.

ẢNH: TRƯỜNG HUY

Khoảng ngày 6.8, hội tụ gió trên cao hình thành ở ngoài khơi phía nam di chuyển về hướng đất liền các tỉnh miền Tây Nam bộ. Từ đó, gió mùa tây nam hoạt động mạnh dần lên và mưa xuất hiện thường xuyên hơn. Cần đề phòng mưa lớn gây ra tình trạng ngập lụt cục bộ tại các vùng trũng thấp và sạt lở đất ven sông. Mưa giông kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc sét, mưa đá và gió giật mạnh. Do gió, mưa quay trở lại nên nhiệt độ ở TP.HCM và trên khu vực Nam bộ giảm xuống từ 2 - 3 độ C.

Th.S Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia dự báo khí tượng thủy văn, cho biết: Trong khoảng 10 ngày đầu tháng 8, Nam bộ giảm mưa và cục bộ có nắng nóng do gió mùa tây nam yếu, do trên vùng biển tây Thái Bình Dương và cả vịnh Bengal không có cơn bão nào. Đợt giảm mưa và nắng nóng này thường được dân gian gọi là hạn bà chằn. Sau ngày 10.8 mưa bão sẽ xuất hiện dồn dập và kéo dài đến tận tháng 10 vì thực sự vào giai đoạn cao điểm mùa mưa bão.

"Trong giai đoạn khoảng từ ngày 6 - 10.8 là giai đoạn chuyển tiếp từ trạng thái nắng nóng qua mưa bão nên chênh lệch nhiệt độ và áp suất lớn rất dễ xảy ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như: giông, sét, mưa đá, gió giật mạnh, lốc xoáy và vòi rồng nên người dân cần đặc biệt cảnh giác", Th.S Lê Thị Xuân Lan khuyến cáo.