Ông Trump tìm cách "lách" hiệp ước MTCR, thúc đẩy thương vụ tỷ đô: UAV Mỹ sắp tràn ngập?

Tiêu điểm

Theo Reuters, Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ "tái diễn giải" nội dung của Chế độ Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (MTCR), một hiệp ước kiểm soát vũ khí 38 tuổi, để mở đường cho việc bán hàng loạt máy bay không người lái MQ-9 Reaper ra nước ngoài. 

Bằng cách gọi drone là "máy bay" thay vì "hệ thống tên lửa", Mỹ sẽ "lách" qua rào cản của hiệp định MTCR và và mở đường cho thỏa thuận vũ khí với Ả Rập Saudi.

Bối cảnh

Trung Quốc và Israel không ký MTCR nên đã chiếm ưu thế ở thị trường drone Trung Đông. Thổ Nhĩ Kỳ dù ký MTCR vẫn bán được Bayraktar TB2 vì loại này nhẹ và ngắn tầm hơn.

MTCR (Missile Technology Control Regime) là hiệp định 35 nước ký năm 1987 nhằm hạn chế xuất khẩu tên lửa có khả năng mang vũ khí hủy diệt. Dù drone ra đời sau, chúng bị xếp vào diện kiểm soát vì có thể bay xa và mang vũ khí. Theo quy định hiện hành của MTCR, việc bán drone quân sự bị "giả định từ chối" trừ khi có lý do an ninh đặc biệt. 

Ông Trump muốn diễn giải drone như máy bay chiến đấu (ví dụ F-16) để tránh bị ràng buộc bởi MTCR. Chính sách mới sẽ giúp các hãng bán drone qua chương trình "Foreign Military Sales" (Thu mua quân sự nước ngoài) của Bộ Ngoại giao Mỹ.

Họ nói gì – nghĩ gì?

• Nguồn tin quan chức Mỹ của Reuters: Động thái mới sẽ tạo điều kiện cho Mỹ "trở thành nhà cung cấp drone hàng đầu, thay vì nhường sân chơi cho Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc". 
• Nhà Trắng dự kiến sẽ quảng bá chính sách như một phần trong chiến lược tạo việc làm và giảm thâm hụt thương mại.
• Các nhà hoạt động nhân quyền và kiểm soát vũ khí cảnh báo việc bán drone có thể làm gia tăng bạo lực và bất ổn tại Trung Đông và Nam Á. 

Tác động

Cách diễn giải mới cho drone sẽ mở khóa thương vụ mua bán 100 chiếc MQ-9 Reaper với Ả Rập Saudi. Đây có thể là một phần trong gói vũ khí trị giá 142 tỷ USD công bố hồi tháng 5. Các nước Đông Âu và đồng minh Thái Bình Dương của Mỹ cũng đang bày tỏ sự quan tâm. 

Động thái này cũng có lợi cho các công ty khởi nghiệp đang chế tạo drone tấn công hạng nặng thế hệ mới.