Phát hiện 16 triệu tấn đất hiếm ở độ sâu 6.000 mét dưới đáy biển, nền kinh tế hơn 4.000 tỷ USD rục rịch khai thác, chống lại sự thống trị của Trung Quốc

Nhật Bản lên kế hoạch xây dựng một cơ sở chế biến bùn đáy biển chứa các nguyên tố đất hiếm trên hòn đảo cực đông của nước này vào năm 2027. Động thái này nhằm khai thác các nguồn tài nguyên ở độ sâu 6.000 mét dưới đáy đại dương để tăng cường an ninh kinh tế nước này.

Chính phủ sẽ xây dựng cơ sở này trên đảo Minamitorishima, một phần của quần đảo Ogasawara, thông qua Chương trình Thúc đẩy Đổi mới Chiến lược (SIP) của mình.

Trung Quốc chiếm khoảng 70% sản lượng kim loại đất hiếm toàn cầu – thành phần thiết yếu cho xe điện và nhiều ngành công nghệ cao khác. Bùn giàu đất hiếm như dysprosium vốn được sử dụng trong nam châm cho động cơ xe điện có thể được tìm thấy ngoài khơi đảo Minamitorishima. Bùn tại đây hầu như không chứa vật liệu phóng xạ hoặc các chất độc hại khác, giúp việc xử lý trở nên dễ dàng hơn.

Theo ước tính, khu vực xung quanh đảo Minamitori chứa tới 16 triệu tấn đất hiếm chất lượng cao, tương đương mỏ đất hiếm lớn thứ 3 thế giới. Các nhà khoa học Nhật Bản khẳng định nồng độ đất hiếm trung bình và nặng quanh đảo Minamitorishima còn cao hơn ở Trung Quốc. Phát hiện vào năm 2013, trữ lượng này được mô tả trong nghiên cứu năm 2018 là “có khả năng cung cấp đất hiếm cho thế giới trong 420–780 năm, tùy theo loại nguyên tố”.

SIP đã xác định việc khai thác tài nguyên đất hiếm dưới biển là một thách thức lớn. Vào tháng 1 – 2/2026, Cơ quan Khoa học và Công nghệ Biển – Trái đất Nhật Bản sẽ tiến hành khai thác thử nghiệm bằng tàu nghiên cứu biển sâu trong vùng đặc quyền kinh tế ngoài khơi Minamitorishima để thu hồi một lượng nhỏ bùn. Con tàu sẽ sử dụng một đường ống được thả xuống đáy biển để thu thập hỗn hợp bùn đất hiếm và nước biển.

Một cuộc thử nghiệm quy mô lớn khác dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 2/2027 nhằm kiểm tra khả năng thu hồi 350 tấn bùn đất hiếm mỗi ngày. Vì lượng bùn lớn như vậy không thể xử lý trên tàu, nó sẽ được vận chuyển đến một cơ sở trên đảo Minamitorishima. Tại đây, một thiết bị tương tự như máy quay ly tâm sẽ được sử dụng để loại bỏ nước biển khỏi bùn. Sau đó, bùn sẽ được vận chuyển bằng một con tàu khác đến đất liền Nhật Bản để thực hiện tách và tinh chế các nguyên tố đất hiếm.

“Chúng tôi sẽ thực hiện toàn bộ quy trình chiết xuất các nguyên tố đất hiếm từ bùn và sau đó đánh giá tính khả thi về kinh tế”, Shoichi Ishii, giám đốc chương trình tại SIP, cho biết.

Nhật Bản đã phân bổ 16,4 tỷ yên (105 triệu USD) cho SIP để tiến hành các cuộc thử nghiệm năm 2027, bao gồm cả các cơ sở chế biến, tàu vận tải, máy bay trực thăng và máy bay vận chuyển nhân sự.

“Việc hướng tới mục tiêu đảm bảo nguồn cung các nguyên tố đất hiếm trong nước có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với an ninh kinh tế”, Bộ trưởng Chính sách Khoa học và Công nghệ Kimi Onoda cho biết tại cuộc họp báo ngày 4/12.

SIP cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một cơ sở công nghiệp tại điểm cực đông của Nhật Bản, cách trung tâm Tokyo khoảng 1.950 km về phía đông nam, mặc dù việc này sẽ đi kèm với những thách thức riêng. Bên cạnh việc lắp đặt thiết bị để xử lý bùn, dự án còn đối mặt với những hạn chế liên quan đến cơ sở hạ tầng như điện và nước, cũng như chỗ ở cho công nhân.

Theo dữ liệu của IMF, GDP Nhật Bản đạt 4,28 nghìn tỷ USD tính đến cuối năm 2025, đứng thứ 4 thế giới.

Tham khảo: Nikkei Asia