Quần quật chặt cưa, khuân vác gỗ cả ngày chỉ được 150.000 đồng

Lau vệt mồ hôi, ngồi nghỉ trên đống gỗ vừa cắt hạ, ông Lò Văn Hải, trưởng nhóm khai thác gỗ thuê cho Công ty TNHH MTV Nông lâm nghiệp Sông Hiếu (Nghệ An) chia sẻ, nhóm của ông tự đầu tư máy móc để khai thác rừng. Ngoài máy cưa để cắt hạ, phần lớn công việc như: bóc vỏ, khuân vác gỗ lên xe… đều được làm thủ công bằng sức người.

"Mưa nghỉ, nắng làm. Làm ngày nào ăn ngày đó" - ông Hải nói và cho biết mỗi ngày bình quân thu nhập của người trong nhóm của ông là 150.000 đồng/ngày. Phía công ty yêu cầu nhóm phải khai thác "sạch", thu hết gỗ to, nhỏ.

Trao đổi về vấn đề này, lãnh đạo Công ty TNHH MTV Nông lâm nghiệp Sông Hiếu cho biết, phía Công ty hiện đang quản lý trên dưới 9.000ha rừng keo sản xuất. Do chưa đầu tư cơ giới hóa cho khâu khai thác, thu hoạch gỗ nên hiện tại công ty đang giao khoán, thuê dân khai thác với mức tiền công 160.000 đồng/tấn.

Nói về cơ giới hóa trong sản xuất lâm nghiệp, ông Nguyễn Duy Vĩnh, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Thạch Thành (Thanh Hóa) đã nhắc tới Quyết định 147/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng, trong đó có quy định hỗ trợ đầu tư đường lâm nghiệp để phục vụ cho trồng rừng. 

"Mục tiêu đưa ra rất lớn nhưng kết quả thực hiện đang rất hạn chế. Nếu để các hộ dân trồng rừng tự làm đường hoặc vẫn xuất bằng thủ công ra, nhất là trên đất dốc thì lợi nhuận từ trồng rừng chu kỳ đầu gần như không có".

Theo tính toán, chi phí để người dân bỏ ra làm đường lâm nghiệp bình quân từ 7-10 triệu đồng/ha, nơi có địa hình phức tạp thì chi phí mở đường sẽ cao hơn. Không chỉ có vậy, việc người dân tự mở đường thì mật độ sẽ không đảm bảo và quá trình khai thác vẫn phải vận xuất thủ công từng cự ly ngắn nên chi phí khai thác sẽ rất lớn.

Theo ông Vĩnh, trên địa bàn huyện Thạch Thành, chi phí bốc lên xe ở điều kiện bình thường xe vào đến nơi thì 250.000đồng/tấn; còn vận chuyển thủ công có thể lên tới 350.000 đồng/tấn. "Chi phí lớn sẽ làm cho lợi nhuận, thu nhập, hiệu quả kinh tế thực sự của người dân hạn chế đi rất nhiều" – ông Vĩnh nhấn mạnh. 

 Trong khi đó, nếu có đường và thuận lợi trong vận xuất nguyên liệu gỗ rừng trồng thì người dân được hưởng lợi nhuận từ 5-7 triệu đồng/ha (sau khi trừ hết chi phí). Tính ra, một chu kỳ trồng rừng 6 năm người dân chỉ lãi được 30-42 triệu đồng/ha.

Dù xuất khẩu gỗ và lâm sản năm 2019 đã cán mốc kỷ lục 11,2 tỷ USD, nhưng việc đưa máy móc, cơ giới hóa vào sản xuất lâm nghiệp hầu như chưa đáp ứng được nhu cầu. Phần lớn các công việc như: trồng, chăm sóc, chữa cháy, vận xuất và bốc xếp vẫn làm thủ công, chủ yếu vẫn dựa vào sức người.

Số liệu cập nhật mới nhất từ Bộ NN&PTNT cho thấy, có tới 70% khối lượng công việc trong sản xuất lâm nghiệp được làm bằng thủ công, áp dụng cơ giới hóa mới chỉ được thực hiện ở hai khâu là chặt hạ và vận chuyển. Nhiều khâu sản xuất quan trọng chiếm tỷ lệ khối lượng công việc lớn như: trồng, chăm sóc, chữa cháy, vận xuất và bốc xếp thì tỷ lệ áp dụng cơ giới hóa thấp khoảng 2-5%.

Cụ thể, khâu trồng, chăm sóc và phát triển rừng mặc dù tốn nhiều công sức lao động nhưng tỷ lệ áp dụng cơ giới hóa chỉ đạt 3%; các công việc như cuốc hố trồng cây, đóng bầu ương cây giống, trồng cây đều làm bằng tay. Khâu phun thuốc trừ sâu bệnh hại cây lâm nghiệp hầu như không sử dụng thiết bị máy móc.

Tỷ lệ chữa cháy rừng bằng máy chỉ đạt 2%. Chữa cháy rừng hiện nay cũng chủ yếu là dùng cành lá để dập lửa, chỉ một số rất ít các vườn quốc gia, trung tâm chữa cháy rừng được trang bị một số thiết bị nhưng số lượng còn hạn chế và không đạt hiệu quả như mong đợi.