[Quy tắc đầu tư vàng] Walter Schloss: Người học trò tài ba của Graham với tỷ suất sinh lời tuyệt vời trong suốt 47 năm

Mặc dù là một nhà đầu tư lỗi lạc nhưng ngoài một phần nhỏ cộng đồng đầu tư giá trị thì số đông còn lại dường như chưa biết tới Walter Schloss. Là một nhà đầu tư, Schloss là một trong những huyền thoại của thế hệ đời trước, cùng thời với Buffett, Soros. Ông chính là đại diện cho hình mẫu đầu tư trang bị "cẩn thận, tỉ mỉ và ham học hỏi" và kiên trì đi theo phương pháp đầu tư theo giá trị xuất chúng.

Ở những thập kỉ trước, mọi người đều biết đến cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị là Graham. Thiên tài đầu tư Buffett cũng đã áp dụng 85% trường phái Graham và 15% trường phái Fisher để trở thành nhà đầu tư thành công nhất mọi thời đại (vì ông dùng 15% độc chiêu của môn phái khác & sáng tạo ra trường phái riêng nên không gọi Buffett là học trò thành công nhất của Graham).

Còn Schloss, ông gần như áp dụng 100% chỉ bảo từ người thầy Graham để trở thành một nhà đầu tư giá trị vĩ đại, từng được Buffett gọi là "Superinvestor" trong các bức thư gửi cổ đông, cũng như trong các cuộc trò chuyện về đầu tư.

Walter J. Schloss (1916-2012) sinh thời tại New York trong một gia đình Do Thái nghèo nàn và bệnh tật, thiếu niên ông không hề có định hướng nghề nghiệp nào thật sự sáng sủa. Từ hồi nhỏ ông đã phải làm lụng vất vả phụ cha mẹ để mưu sinh tại New York – nên ông rất ưa đi các chuyến tàu điện trong thành phố.

Sau này hồi tưởng lại, ông mới nói rằng: "Đôi khi sự may mắn đặt bạn ở đúng nơi, đúng thời điểm. Nếu tôi mà sinh ra sớm hơn chút nữa, ắt có lẽ tôi đã làm gã đi lái toa tàu điện thuê rồi. Vì khó khăn nên chẳng học cao mấy, tôi đã thật sự nghiêm túc nghĩ như vậy. May thay, vào thời tôi lớn lên, các toa tàu đường sắt đã bị thất sủng và các xe bus thì thịnh hành hơn. Và thế là tự nhiên tôi lại rơi vào phố Wall."

Mặc dù ở độ tuổi trung học, Schloss đã sớm hiểu được những hậu quả nghiêm trọng mà cuộc Đại khủng hoảng và sự sụp đổ của thị trường chứng khoán Hoa Kỳ năm 1929 mang lại. Toàn bộ khoản tiết kiệm của mẹ ông mất trắng. Và bố ông - người đã mua cổ phiếu một công ty sản xuất đạn dược tên Mathieson Alkali bằng margin - cũng chẳng còn lại gì.

Schloss bồi hồi ngẫm lại: "Cha mẹ tôi là những con người lương thiện, nhưng họ gặp khó khăn tài chính do họ là những nhà đầu tư tồi. Trong cuộc khủng hoảng, cha tôi đã truyền lại cho tôi bài học để đời của ông: ‘Này Schloss, trong đầu tư hãy nhớ rằng nếu những thứ tệ hại không xảy ra với con, thì đó cũng chính là lợi nhuận rồi’. Tôi luôn giữ lời khuyên đó trong tim, và tới sau này khi gia nhập Wall Street, mục tiêu tối thượng của tôi là không bao giờ để mất tiền."

Con đường tới với chứng khoán của ông khá gian truân. Chưa từng học đại học, Schloss bắt đầu công việc đầu tiên liên quan đến cổ phiếu của mình ở vị trí gần như thấp kém nhất trong một văn phòng môi giới tại phố Wallvới thù lao rẻ mạt.

Sau một năm làm việc, khi thấy mình không thể học hỏi được gì từ vị trí hiện tại, ông đã đánh liều hỏi cấp trên của mình rằng liệu có thể luân chuyển sang bộ phận phân tích chứng khoán được không. Bấy giờ giám đốc hãng đã từ chối lời đề nghị của Schloss. Song vị giám đốc này lại đưa ra một lời khuyên giúp thay đổi cuộc đời tưởng chừng như bế tắc của Schloss: "Hãy đọc cuốn Security Analysis của Benjamin Graham và David Dodd đi. Rồi khi cậu biết hết mọi thứ trong đó, thì cậu chẳng cần phải đọc thêm thứ gì nữa."

Tìm được quyển sách tựa như chân lý sống, Schloss rất mừng rỡ, ông đọc hết cuốn sách sau đó liền đăng ký ngay các khóa học của tác giả Benjamin Graham tại Sở giao dịch Chứng khoán New York suốt 3 năm sau đó từ 1938 – 1940. Ông rất thích người thầy của mình. Sau này trong những cuộc phỏng vấn với truyền thông, ông đã luôn nhắc đến Graham với ánh mắt tự hào "Thầy tôi có tư duy mạch lạc, thẳng thắn và tuyệt vời bởi vì ông ấy đã chịu thua lỗ nặng nề trong cuộc Đại khủng hoảng 1929-1933. Chính triết lý đầu tư mà ông truyền tải luôn nhắm đến các cơ hội đầu tư với rủi ro chiều xuống được giới hạn – chẳng hạn như các cổ phiếu được bán dưới 2/3 giá trị vốn lưu động ròng (net working capital) vậy. Ý tưởng này vừa đơn giản lại vô cùng hợp lý, và tôi yêu thích thứ triết lý đầu tư giá trị này của thầy kể từ đó."

Vào đầu năm 1946, sau khi giải ngũ khỏi binh đoàn Hoa Kỳ thời chiến tranh thế giới thứ II kết thúc, Walter Schloss được Graham mời về làm chuyên viên phân tích chứng khoán tại quỹ hợp danh Graham-Newman. Graham lựa chọn Walter Schloss một phần vì ông là người Do Thái, phần còn lại có lẽ do tính chăm chỉ, kỷ luật và sự yêu thích đối với triết lý đầu tư giá trị mà Graham có thể cảm nhận được từ người học trò của mình

Tư duy phân tích, chọn lựa cơ hội đầu tư, và đặc biệt là nguyên tắc về biên độ an toàn của Graham đã ảnh hưởng đến Schloss đáng kể trong quá trình ông làm việc tại quỹ hợp danh của người thầy. Schloss đã chăm chỉ thống kê hầu hết các cổ phiếu của Moody’s và Value Line mỗi ngày, tìm kiếm thêm trên sàn giao dịch để tìm ra các cổ phiếu bị định giá thấp, viết lại ghi chú và gửi cho Graham duyệt.

Một trong những điểm quan trọng nhất trong phương pháp đầu tư mà ông học được từ Ben Graham đó chính là việc luôn chú trọng đến giá mua. Ông trích dẫn lại châm ngôn của người thầy trong quyển The Intelligent Investor: "Một nhà đầu tư thông minh nên mua cổ phiếu như mua hàng hóa thiết yếu (groceries) vậy – chứ không phải như cách mua thứ nước hoa (perfume) xa xỉ."

Nguyên tắc đầu tiên của Graham giảng dạy cho người học trò của mình là không bao giờ để mất tiền. Và nguyên tắc thứ hai là luôn luôn nhớ lấy nguyên tắc thứ nhất. Mục tiêu không để mất tiền của Schloss trước khi gia nhập phố Wall và nguyên tắc của Graham dường như hòa quyện với nhau. Mà nhờ vậy, Schloss dần hoàn thiện bản thân sau 10 năm làm việc cho Graham. Và sau đó, ông bắt đầu tự theo đuổi sự nghiệp đầu tư của chính bản thân mình.

Cuộc đời của Schloss đã ghi dấu ấn tên tuổi trên con phố Wall một cách vốn dĩ trắc trở như vậy. Sau này, khi đã là một nhà đầu tư thành công, ông cũng mở rộng công việc thêm trên phương diện một nhà quản lý quỹ, đồng thời cũng là nhà từ thiện có tấm lòng cao cả khắp thế giới. Năm 2012, ông qua đời vì bệnh bạch cầu ở tuổi 95 và để lại cho thế hệ nhà đầu tư sau nhiều bài học quý giá về phương pháp cũng như quan điểm – triết lí trong đầu tư chứng khoán.

(Còn tiếp)