Sàn niêm yết HNX ngày càng “lép vế”: Quy mô vốn hóa bằng 1/5 sàn UPCom, chỉ góp mặt 1 cổ phiếu trong danh sách tỷ đô vốn hóa

Thị trường chứng khoán Việt Nam sau gần 20 năm hoạt động có 3 sàn giao dịch chính thức, bao gồm 2 sàn niêm yết (HoSE, HNX) và một sàn giao dịch cổ phiếu công ty đại chúng chưa niêm yết (UPCom).

Trước đây, các cổ phiếu lớn trên thị trường chủ yếu giao dịch trên 2 sàn niêm yết HoSE và HNX. Trong khi sàn UPCom thường bị coi là "sân chơi hạng 2", nơi chủ yếu quy tụ các cổ phiếu với chất lượng không cao, hoặc các cổ phiếu bị hủy niêm yết và phải "xuống hạng" UPCom. Thanh khoản UPCom cũng rất èo uột và quy mô thị trường này khá nhỏ so với 2 sàn niêm yết.

Tuy vậy, trong khoảng 4 năm trở lại đây, sàn UPCom đang có bước chuyển mình lớn và thậm chí vượt xa sàn niêm yết HNX cả về số lượng doanh nghiệp cũng như quy mô thị trường.

Nếu như năm 2013, vốn hóa sàn UPCom chỉ đạt hơn 25 nghìn tỷ đồng, bằng ¼ vốn hóa HNX thì đến năm 2016, vốn hóa UPCom đã tăng vọt lên hơn 280 nghìn tỷ đồng, gấp đôi sàn HNX. Số liệu mới nhất vào ngày 8/11/2019, vốn hóa UPCom đã lên tới hơn 960 nghìn tỷ đồng, gấp 5 lần vốn hóa HNX.

Vốn hóa UPcom đã vượt xa HNX trong vài năm gần đây

Việc UPCom có bước nhảy vọt về quy mô bắt nguồn từ việc Bộ Tài chính ra đời Thông tư 180/2015/TT-BTC (Thông tư 180), hướng dẫn về đăng ký giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán chưa niêm yết.

Theo Thông tư 180, tất cả các công ty đại chúng (CTĐC) hình thành trước ngày 1/1/2016 mà không niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán sẽ phải thực hiện đăng ký giao dịch trên hệ thống UPCom trong vòng một năm kể từ ngày 1/1/2016. Bên cạnh đó, đối với các CTĐC hình thành sau ngày 1/1/2016, trong vòng 30 ngày kể từ ngày UBCKNN có công văn xác nhận hoàn tất việc đăng ký CTĐC hoặc kể từ ngày kết thúc đợt chào bán chứng khoán ra công chúng phải thực hiện đăng ký giao dịch trên UPCom.

Đối với doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa dưới hình thức chào bán cổ phiếu ra công chúng, Thông tư 180 cũng quy định trong vòng 60 ngày kể từ ngày nhận được thông báo xác nhận kết quả chào bán của UBCKNN, doanh nghiệp phải hoàn tất thủ tục đăng ký chứng khoán tại VSD và đăng ký giao dịch theo quy định.

Thông tư 180 ra đời đã kéo theo nhiều doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa và giao dịch trên sàn UPCom. Có thể kể tới nhiều doanh nghiệp Nhà nước quy mô lớn đã và đang giao dịch trên UPCom như Vietnam Airlines (HVN), ACV, VEAM (VEA), Becamex (BCM), Việt Tiến (VGG), Vinatex (VGT), Viettel Post (VTP), Viettel Global (VGI)…

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn như VIB, Masan Consumer (MCH),…cũng đăng ký giao dịch trên UPCom thay vì chọn niêm yết trên HNX, HoSE giúp thị trường này thêm phần sôi động.

Trong khi UPCom đang có bước tiến lớn thì HNX đang gặp khó trong việc thu hút các doanh nghiệp lớn niêm yết. Các doanh nghiệp lớn giờ đây thường chọn HoSE để niêm yết, hoặc lựa chọn UPCom làm bước thử trước khi chuyển lên HoSE. Khoảng 3 năm gần đây, thường chỉ có các doanh nghiệp quy mô nhỏ niêm yết trên HNX.

Không còn nhiều doanh nghiệp quy mô lớn trên HNX

Không chỉ gặp khó trong việc thu hút doanh nghiệp, các "đầu tàu" của HNX thậm chí đang có xu hướng chuyển sàn. Những tên tuổi lớn của HNX trước đây như AAA, VND, SCR…đều đã chuyển sang niêm yết trên HoSE. Hiện trên HNX chỉ còn một vài doanh nghiệp có quy mô, cũng như có tính thanh khoản tốt như ACB, PVS, VCS, SHB. Với quy mô sàn HNX ngày càng thu hẹp, bộ chỉ số HNX30 Index ra đời đã vài năm nhưng gần như không được nhà đầu tư chú ý đến.

Thống kê trên 3 sàn chứng khoán Việt Nam hiện có 30 doanh nghiệp  quy mô vốn hóa tỷ đô. Trong đó, chỉ có duy nhất 1 cái tên góp mặt từ HNX là ACB, trong khi số lượng doanh nghiệp tỷ đô vốn hóa trên UPCom lên tới con số 6 (VEA, MCH, BCM, BSR, VGI, ACV) cho thấy sự "lép vế" của sàn Hà Nội.

Chỉ có 1 doanh nghiệp tỷ đô vốn hóa đến từ HNX là ACB