Tăng vốn, Công ty chứng khoán thênh thang nguồn cho vay margin

Tại thời điểm cuối quý 2/2021, tổng vốn chủ sở hữu của 76 công ty chứng khoán rơi vào khoảng 112.000 tỷ đồng, tăng hơn 13.000 tỷ đồng so với thời điểm cuối quý 1, ước tính 98.989 tỷ đồng. Nếu nhân đôi lên, sẽ cho vay ký quỹ (margin) tối đa được 224.000 tỷ đồng.

Mức tăng lên của tổng vốn chủ sở hữu chủ yếu đến từ lợi nhuận tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm và từ hoạt động tăng vốn của khối CTCK. Trước đó, theo thống kê sơ bộ của Fiintrade, dịch vụ tài chính (chủ yếu là CTCK) có kế hoạch phát hành tổng 14.800 tỷ đồng để mở rộng quy mô hoạt động, bao gồm cho vay margin.

Trong khi đó, tổng dư nợ cho vay margin của 53 công ty chứng khoán (chiếm trọng số lớn, các công ty chứng khoản còn lại cho vay không đáng kể) tại thời điểm 30/6/2021 mới chỉ hơn 125.500 tỷ đồng (chưa bao gồm từ hợp đồng cho vay 3 bên). Con số này cũng khá sát với số liệu 120.000 tỷ đồng - được Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chia sẻ tại talkshow Phố Tài Chính chia sẻ vào đầu tháng 7 vừa qua.

Như vậy, dư nợ cho vay ký quỹ hiện chỉ khoảng 1,12 lần trên vốn chủ sở hữu. So với giới hạn theo quy định của các công ty chứng khoán được cho vay không quá 200% vốn chủ sở hữu - là vẫn ở mức an toàn.

Với khoảng 125.500 tỷ đồng dư nợ margin, tương ứng 5,45 tỷ USD, chỉ mới gần 2% vốn hoá thị trường (Tính đến ngày 30-6, mức vốn hóa thị trường đạt 6,83 triệu tỷ đồng).

Mức này thấp hơn nhiều đợt tăng nóng của thị trường chứng khoán Trung Quốc vào thời điểm năm 2014 – 2015, khi đó rất nhiều nhà đầu tư mở mới tài khoản, margin tăng rất mạnh, đạt khoảng 3,5% tổng vốn hóa thị trường. Tại thị trường Mỹ, từ năm 2008 đến năm 2020, margin nằm ở khoảng 2,5% đến 3,1%.

Tỷ lệ dư nợ margin/VCSH của 42 CTCK có dư nợ margin trên 100 tỷ đồng

Thống kê cho thấy, có 5 CTCK gần chạm ngưỡng giới hạn về cho vay margin gồm Mirae Asset, HSC, VND, Yuanta Việt Nam và chứng khoán Phú Hưng, trong đó, chỉ có VND và HCM là có kế hoạch tăng vốn nhưng chưa hoàn tất (tính đến thời điểm 30/6/2021). Lưu ý, thời điểm cuối tháng 6, các CTCK thường có động thái thu nguồn về hoàn tất báo cáo bán niên, nên các con số trên chưa đại diện hết cho thực trạng sử dụng margin trên thị trường.

Thực tế, các CTCK thường xuyên căng nguồn khi thị trường giao dịch sôi nổi, thăng hoa. Nhưng thời điểm hiện nay, một số CTCK lớn đã gần hoàn tất việc tăng vốn, qua đó mở rộng dư địa để cho vay margin của CTCK. Tuy nhiên, vấn đề thanh khoản sụt giảm từ khoảng nửa cuối tháng 7 trở lại đây khiến nhiều ý kiến cho rằng, nhu cầu sử dụng margin sẽ sụt giảm.

Trước đó, trong buổi hội thảo online do Forbes tổ chức, ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc tư vấn đầu tư tại Dragon Capital cho rằng, thanh khoản 30.000 tỷ đồng/ngày là cực cao so với giá trị vốn hoá trên HOSE, mức hợp lý tầm khoảng 15.000-17.000 tỷ đồng. Đối với e ngại về rủi ro margin, công Tuấn nhìn nhận các CTCK khi tăng vốn cũng không chắc sử dụng hết nguồn margin tối đa, nếu sử dụng hết, chắc VN-Index có lẽ lên 1.600 điểm sẽ xảy ra. Theo đó, margin sẽ chưa phải là vấn đề rủi ro của thị trường.

Tổng Giám đốc SGI Capital, ông Lê Chí Phúc lại cho rằng, vấn đề thanh khoản sẽ sớm được cải thiện. Thanh khoản thị trường giai đoạn vừa qua quanh 10.000-13.000tỷ đồng/phiên trên HOSE là thấp, và không duy trì trong thời gian tới. Giai đoạn này phản ánh tâm lý thận trọng, hơi chán nản, nghi ngờ nên nhà đầu tư ngại giao dịch. Thanh khoản sẽ tăng lại 20.000-30.000 tỷ đồng từ nay cuối năm.

Dù thống kê đúng là thanh khoản Việt Nam cao so với mặt bằng các thị trường khu vực và thế giới, nhưng nhìn lại đặc thù của nhà đầu tư cá nhân rất năng động trong giao dịch, thích mua bán ngắn hạn, nên thanh khoản luôn cao. Nên con số đó vẫn có thể duy trì cao trên vốn hóa trong thời gian tới.

Một đặc điểm khác cũng cần lưu ý, nhà đầu tư mới vào thị trường đã mang đến những tài khoản tiền mặt mà không giao dịch bằng margin, thì mới có chuyện thanh khoản tăng mà margin không tăng. Không ít các nhà đầu tư mới này cho tới thời điểm hiện tại vẫn chưa sử dụng margin.

Ông Trần Hải Hà, Tổng Giám đốc MBS từng chia sẻ, trong khoảng 100 khách hàng gia nhập thị trường chứng khoán năm đầu tiên, thì có khoảng 18% khách hàng sử dụng margin, đến năm thứ 3 thì sẽ có khoảng 45%.

Do đó, quy mô cho vay margin hiện tại là mức chưa có rủi ro và được dự báo sẽ còn tăng tiếp theo nhu cầu của nhà đầu tư.