Thảm cảnh những siêu tàu du lịch mùa Covid-19: Niềm kiêu hãnh trên các đại dương bị "xếp xó", đối mặt án tử hình treo

Hàng trăm người xếp hàng dọc bờ sông Clyde ở Glasgow, Vương quốc Anh để ngắm một con tàu khổng lồ hạng sang đi ngược dòng vào trung tâm thành phố. Sự hiện diện của chiếc Azamara Journey gây xúc động lớn cho người xem nhất là khi tình trạng cách ly xã hội khiến mọi người phải sống một cuộc sống rất khác. Tuy nhiên, dù chiếc tàu hú còi chào mừng nhưng trên boong không phải hình ảnh đông đảo hành khách vẫy tay. Chỉ có vài chục thành viên thủy thủ đoàn trên tàu.

Rõ ràng, đây không phải một sự kiện hân hoan. Con tàu trở về đất liền trong bối cảnh nó phải tìm kiếm điểm đỗ khi đại dịch giáng một đòn mạnh lên ngành du lịch nói chung và các doanh nghiệp kinh doanh du thuyền hạng sang nói riêng.

Kể từ giữa tháng 3, chỉ số ít trong đội khoảng 400 chiếc siêu tàu du lịch trên toàn cầu có khách. Vài chục chiếc đang được cử đi khắp thế giới với mục đích hồi hương những thành viên thủy thủ đoàn đang mắc kẹt khắp nơi vì các lệnh hạn chế đi lại do Covid-19. Siêu tàu du lịch có thể là cách nhanh tốt nhất để đi lại liên lục địa, nhất là khi ngành hàng không đang bị đình trệ.

Tuy nhiên, phần còn lại của ngành đang đứng trước một án tử hình treo. Tình trạng siêu tàu bị xếp xó không chỉ là thảm họa cho các doanh nghiệp kinh doanh mà còn đe dọa phá hủy chính những con tàu. Nằm im lìm ngoài biển khiến chúng đối mặt với các rủi ro từ bão tới các vấn đề về pháp lý. Đây là vũng lầy mà ngành công nghiệp này chưa bao giờ phải đối mặt trước đây.

Chi phí khổng lồ

Trong hồ sơ gần đây trình lên Ủy ban Chứng khoán Mỹ, Carnival Corp., công ty sở hữu 9 thương hiệu siêu tàu du lịch lớn nhất thế giới, cho biết họ phải bỏ ra chi phí lên tới 250 triệu USD mỗi tháng khi tất cả các tàu của họ không thể hoạt động. Không thể dự đoán được ngày trở lại, những khoản lỗ đang tăng dần từ ngày với Carnival Corp.

Giống những chiếc máy bay, vấn đề đầu tiên với siêu tàu du lịch không hoạt động là tìm bến đậu. Hiện tại, có 16.000 máy bay không thể hoạt động trong đại dịch đang đậu tại các nhà ga hoặc sân bay khô ráo để không bị rỉ sét. Các tàu cũng đang đua nhau tìm điểm thích hợp để trú ẩn vượt bão Covid-19.

Trên thực tế, không có cản nào đủ sức chứa cho tất cả các tàu cùng lúc, nhất là khi nhiều tàu trong số đó thường chở tới 8.800 hành khách và thành viên thủy thủ đoàn. Điều này giải thích cho chuyến hành trình trở về quê hương của tàu Azamara Journey. Những tàu kém may mắn hơn không có lựa chọn nào khác ngoài thả neo trên biển, thỉnh thoảng lại tiến vào các cảng gần nhất để tiếp nhiên liệu và nhu yếu phẩm.

Theo Cruisemapper.com, một trang chuyên theo dõi hải trình, nhóm gồm 15 siêu tàu của Carnival Cruise Line, Royal Caribbean và Celebrity Cruises đã nhổ neo khỏi Bahamas. Symphony of the Seas, siêu tàu với khả năng chở 6.680 người, cũng đã rời khỏi Cộng hòa Dominican.

Bill Burke, Phó đô đốc nghỉ hưu của Hải quân Mỹ đồng thời là người phụ trách vấn đề hàng hải của công ty Carnival Cruise, cho biết việc đưa toàn bộ 105 tàu của công ty đến trú ẩn tại Caribbean, châu Âu, châu Á và phía đông Thái Bình Dương có thể kéo dài tới quý 3 của năm nay.

Đốt tiền bảo dưỡng

Tìm bến đỗ mới chỉ là vấn đề đầu tiên. Để giữ đồ đạc trong trạng thái tốt và hạn chế phải sửa chữa là điều quan trọng. Giống như ác quy trên xe của bạn, các tàu cũng cần được giữ hoạt động liên tục để không xảy ra các sự cố hoặc hư hại.

Monty Mathisen, biên tập viên cấp cao của tờ Cruise Industry News, cho biết: "Các siêu tàu du lịch hiện đại không được thế kế cho việc ngừng hoạt động và nằm im tại bến. Nó có số lượng máy móc khổng lồ, thiết bị điện tử vô cùng lớn và thậm chí là cả vật liệu cấu thành luôn cần kiểm tra, bảo trì và phòng ngừa sự cố".

Khi giữ cho cả hệ thống này hoạt động một cách tối thiểu, chi phí vẫn là khổng lồ. Dẫu vậy, tàu sẽ nhanh chóng trở lại hoạt động khi cần thiết. Nếu tắt hoàn toàn, hàng loạt biện pháp bổ sung cần được tiến hành để tàu không bị hư hại bởi các điều kiện môi trường. Để khôi phục hoạt động trở lại, cần một thời gian dài để đảm bảo mọi chi tiết trên thành phố nổi khổng lồ này đều hoạt động hiệu quả.

Tuy nhiên, hoạt động cầm chừng cần nhiều thành viên thủy thủ đoàn hơn. Thành viên phụ trách các khâu cũng cần phải đầy đủ dù số lượng có thể ít hơn khi hoạt động ngoài biển. Thủy thủ đoàn gồm lái tàu, đội ngũ kỹ thuật, đội ngũ y tế, an ninh và cả nhân viên dọn dẹp phòng và nhà bếp đều phải đầy đủ dù quân số có thể ít hơn.

Trong trường hợp có bão hoặc thời tiết xấu, các tàu sẽ phải di chuyển để tránh. Các tàu cũng phải tuân thủ hàng loạt các quy định về môi trường, an toàn… hoặc đối diện với nguy cơ bị phạt tiền, thậm chí là cáo buộc hình sự. Chẳng hạn như năm 2016, Carnival lãnh án phạt 40 triệu USD cùng 5 năm quản chế vì cáo buộc hình sự gây ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, việc duy trì cho tàu hoạt động tối thiểu cũng chỉ là giải pháp nửa vời và ngắn hạn. Theo các doanh nghiệp về hàng hải, sau 6 tháng hoạt động cầm chừng, tàu có thể sẽ mất đi một số chứng chỉ hợp pháp để có thể tiếp tục hoạt động trên biển.

Dẫu vậy, để một con tàu ngừng hoạt động hoàn toàn cũng có những rủi ro riêng. Việc này vẫn đòi hỏi khoảng 40 thành viên phi hành đoàn trên tàu. Tuy nhiên, ngừng hẳn hoạt động khiến việc tái khởi động trở nên khó khăn và tốn kém. Khi đó, người ta sẽ phải kiểm tra từng ngóc ngách trên thành phố nổi khổng lồ này để đảm bảo không rò rỉ khí gas hay có nấm mốc. Những đầu việc khổng lồ này khiến cho công tác chuẩn bị cho tàu ngừng hẳn trở lại biển có thể kéo dài tới nhiều tháng.

Một phương án tiêu cực hơn nữa là tắt toàn bộ, chỉ để một số thiết bị khẩn cấp, đội cứu hỏa và đội an ninh túc trực trên tàu. Điều này sẽ biến tài sản trị giá cả tỷ USD trở thành thành phố ma theo đúng nghĩa. Không khí chứa muối biển có thể phá hủy những con tàu nhanh đến mức người ta chưa thể hình dung ra được. Và đó sẽ là án tử treo đối với những siêu tàu mà chỉ vài tháng trước đó còn được mệnh danh là những niềm kiêu hãnh trên biển cả.