“Thị trấn xe điện” mọc lên như nấm ở Trung Quốc

Dọc theo con đường với những hàng cây được cắt tỉa gọn gàng là khoảng một chục toà cao ốc mọc lên giữa cánh đồng, được biết đến là Thị trấn xe năng lượng mới Shunde (Shunde New Energy Vehicle Town) thuộc thành phố Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Chính quyền thành phố Phật Sơn cho biết trung tâm nghiên cứu và sản xuất xe điện này có thể tạo ra doanh thu 100 tỷ Nhân dân tệ (15 tỷ USD) cho kinh tế địa phương. 

Shunde là một trong ít nhất 20 "Detroit phiên bản xe điện" đang được xây dựng tại Trung Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình muốn 500 nhà sản xuất xe điện của nước này trở thành nam châm thu hút các ngành công nghiệp phụ trợ, góp phần đưa Trung Quốc trở thành một cường quốc sản xuất vào năm 2025.

Tham vọng này sẽ giúp Trung Quốc trở nên tự chủ hơn và đa dạng hoá các hạng mục đầu tư đang bị chi phối bởi thị trường bất động sản và chứng khoán đầy biến động. Và đây cũng chính là một trọng tâm của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang diễn ra.

Tại Trung Quốc, nhiều địa phương - vốn đang cần một cú hích để làm mới nền kinh tế, đều muốn trở thành một phần của kế hoạch đầy tham vọng đó. Họ đưa ra nhiều ưu đãi như bán và cho thuê đất giá rẻ; giảm thuế; hỗ trợ nhà ở cho các hãng sản xuất ôtô, nhà cung cấp phụ tùng, trung tâm nghiên cứu; với hy vọng tạo ra được hàng nghìn việc làm công nghệ cao mới từ lĩnh vực đang bùng nổ này.

"Ngành công nghiệp xe điện là 'canh bạc' mà các chính quyền địa phương nhất định phải nắm lấy", He Xiaopeng, chủ tịch của startup xe điện Xpeng Motors Technology Ltd., được đầu tư bởi tập đoàn Alibaba và Foxconn, cho biết. "Một nhà sản xuất xe điện thành công có thể mang tới ít nhất 200 công ty trong chuỗi cũng ứng cho một tỉnh".

Theo tính toán của Bloomberg dựa trên các công bố công khai, số tiền đầu tư cam kết để phát triển các "thị trấn xe điện" này hiện lên tới 209 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 30 tỷ USD). Các cam kết này được đưa ra dưới nhiều hình thức từ đầu tư vào tài sản cố định, vốn tư nhân hay các đơn vị được chính quyền hậu thuẫn.

Các "thị trấn xe điện" khác gồm có trung tâm nghiên cứu và sản xuất xe điện của Geely Automobile Holdings Ltd. tại Yiwu, LeEco Vehicle Ecological Town ở Hồ Châu và Self-Driving Auto Town (thị trấn ôtô tự lái) ở Hạ Môn.

Từ năm 2009 đến 2017, Trung Quốc đã chi khoảng 36,5 tỷ USD để trợ cấp cho ngành công nghiệp xe điện, Trung tâm nghiên cứu chiến lược Quốc tế tại Washington, Mỹ. Nước này hiện chiếm hơn một nửa tổng doanh số xe điện toàn cầu.

Tuy nhiên, các "thị trấn xe điện" đua nhau mọc lên trong bối cảnh doanh số ôtô tại thị trường Trung Quốc liên tục sụt giảm nhiều quý gần đây. Dù doanh số xe điện được BloombergNEF dự báo sẽ đạt 1,6 triệu chiếc trong năm nay, con số này chưa đủ để dây chuyền sản xuất của 500 công ty tại Trung Quốc kinh doanh tốt.

Xe diện hiện vẫn chỉ chiếm chưa tới 5% tổng doanh số ôtô tại Trung Quốc và chính phủ nước này đang cắt giảm trợ cấp để buộc các nhà sản xuất phải tự phát triển, đổi mới.

Nhiều nhà phân tích tỏ ra không mấy lạc quan về tương lai của các "thị trấn này". John Zeng, giám đốc điều hành của LMC Automotive Shanghai, nhận định các "thị trấn" đó sẽ sụp đổ khi bong bóng xe điện vỡ.