Thị trường chứng khoán biến động, làm thế nào để giữ được tâm lý ổn định và vượt qua khủng hoảng?

Nam, 27 tuổi, đang sinh sống tại TPHCM. Anh tham gia thị trường chứng khoán từ đầu năm 2021. Thời điểm VN-Index đi xuống trong tháng 7, anh mua vào một lượng cổ phiếu và nhờ thị trường đi lên chỉ trong hai tuần anh lãi 100 triệu. Nhưng khi xảy ra nhịp chỉnh cuối tháng 8, anh khủng hoảng, lo sợ thị trường sẽ lao dốc nên bán ngay lập tức sau 3 phiên giảm điểm và mất 80 triệu. Sau đó, VN-Index không giảm sâu và những cổ phiếu tốt vẫn có tín hiệu tích cực, điều này làm anh rất tiếc nuối vì đã bán hết tất cả cổ phiếu mình nắm giữ.

Trường hợp của Nam có lẽ gặp phải ở rất nhiều nhà đầu tư mới, lựa chọn mua cổ phiếu theo dạng đầu cơ và tâm lý bị ảnh hưởng FOMO theo thị trường. Vậy làm cách nào để vượt qua những biến động của thị trường và giữ được tâm thế bình tĩnh trước mỗi quyết định?

Câu trả lời là: Hãy lựa chọn cổ phiếu chất lượng, đặt ra mục tiêu lợi nhuận và nắm giữ lâu dài đến khi đã đạt được mục tiêu. Dưới đây là 5 cách bạn có thể áp dụng để lựa chọn cổ phiếu:

Mua cổ phiếu chính là mua doanh nghiệp

Khi có tâm lý này bạn sẽ xem xét công ty như một nhà phân tích doanh nghiệp chứ không chỉ phân tích thị trường, phân tích chứng khoán hoặc rộng hơn là phân tích kinh tế vĩ mô. Vì xét cho cùng, bạn lựa chọn mua một cổ phiếu tức là bạn đã trở thành cổ đông của doanh nghiệp, tất cả các vấn đề xảy ra của doanh nghiệp đều có ảnh hưởng đến bạn hay nói cách khác tiền bạc của bạn phụ thuộc vào vận mệnh của công ty đó.

Xác định con hào kinh tế của cổ phiếu công ty lựa chọn nắm giữ

Con hào kinh tế (Moat) là cách nói ví von, vì nếu ví doanh nghiệp là một tòa lâu đài, thì người chủ và quản lý doanh nghiệp ấy phải có chức năng và nhiệm vụ xây dựng được nhiều con hào rộng, nước sâu và cắm thật nhiều chông (sắt) để cho “quân địch” không tiến tới xâm chiếm thành trì (doanh nghiệp) của mình.

Bạn có thể hình dung như sau, bạn sở hữu một công ty, nếu bạn không có lợi thế nào để ngăn chặn đối thủ cạnh tranh thì khi thị trường bất ổn, đối thủ hạ giá...bạn sẽ phải chạy theo nếu không muốn bị mất hết khách hàng và phá sản. Nhưng nếu bạn sở hữu lợi thế như hệ thống phân phối độc quyền rộng khắp Việt Nam, nguồn nguyên liệu sản xuất thành phẩm công ty tự làm ra hay bất kỳ một lợi thế nào mà chỉ một mình công ty bạn mới có thì bạn chính là người nắm thế chủ động và kiểm soát mọi thứ.

Một ví dụ về con hào kinh tế của Thép Hòa Phát (HPG) bạn có thể thấy đó là doanh nghiệp có đầy đủ nhất về chuỗi giá trị của ngành thép tại Việt Nam. Điều này giúp Hòa Phát chiếm thị phần lớn với chi phí sản xuất tối ưu so với các doanh nghiệp khác trên thị trường.

Hãy luôn nhớ rằng lợi thế cạnh tranh bền vững lâu dài là cốt lõi của bất kỳ doanh nghiệp nào và là chìa khóa để bạn lựa chọn đầu tư một cách tốt nhất.

Quan tâm tới định giá của cổ phiếu

Định giá cổ phiếu sẽ giúp bạn đánh giá cổ phiếu đó đáng giá bao nhiêu tiền và xem xét mua vào nếu giá cổ phiếu thấp hơn đáng kể so với giá trị định giá.

Trong định giá cổ phiếu có rất nhiều phương pháp và không có công thức nào chung cho tất cả các công ty. Vì thế tùy thuộc vào lĩnh vực bạn am hiểu, cổ phiếu bạn hướng đến, mô hình kinh doanh, chu kỳ kinh doanh của công ty, định hướng tương lai của doanh nghiệp và tình hình kinh tế vĩ mô mà bạn lựa chọn phương pháp định giá.

Luôn nhớ rằng: Giá cổ phiếu có sự cao thấp tương đối so với giá trị thực sự và cổ phiếu có định giá thấp hơn giá thị trường càng nhiều thì càng nên mua vào.

Đăng ký giao dịch tại nhiều công ty chứng khoán uy tín

Tham gia đầu tư vào một công ty chứng khoán và trung thành với công ty đó sẽ khiến bạn mất đi lợi thế mà các công ty chứng khoán mang lại. Mỗi công ty chứng khoán ngoài lợi thế về chi phí giao dịch, nhân viên tư vấn, dịch vụ tốt, mỗi tuần hoặc mỗi tháng họ còn gửi cho bạn nhận định về đầu tư. Nếu bạn tham gia giao dịch tại nhiều công ty chứng khoán uy tín sẽ giúp bạn tìm hiểu và học hỏi được nhiều nguồn thông tin, cách nhận định thị trường, công ty, định giá tương lai của cổ phiếu.

Khi đã chọn được cổ phiếu tốt mua vào, nắm giữ dài hạn và bình tĩnh theo dõi đến khi đã đạt được mục tiêu.

Một kinh nghiệm đầu tư Warren Buffett chia sẻ là: Sở hữu lâu dài một cổ phiếu trong nhiều năm hoặc thậm chí vài chục năm sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn so với việc liên tục mua vào, bán ra hàng trăm cổ phiếu ngắn hạn. Kinh nghiệm này vẫn luôn luôn đúng nếu bạn nhìn lại sự tăng trưởng của các cổ phiếu tốt sau nhiều năm. Vì vậy sau khi đã phân tích công ty, xác định thế mạnh của công ty đó và định giá cổ phiếu, bạn hoàn toàn có thể tự tin mua vào và nắm giữ. Bạn chỉ nên bán đi khi những tiêu chí quyết định mua vào không còn tồn tại.

Ví dụ, bạn mua cổ phiếu Hòa Phát vì lợi thế lớn từ chuỗi giá trị ngành thép. Sau một thời gian, lợi thế này không còn nữa, một số công ty khác cũng có thể làm điều tương tự. Lúc này, bạn mới nên xem xét có tiếp tục nắm giữ cổ phiếu nữa hay không.

Một nguyên tắc quan trọng là: mua cổ phiếu của một công ty vì lý do gì thì bán đi vì lý do đấy. Bạn mua vì công ty có lợi nhuận cao, vì nó có sự tăng trưởng tốt, vì nó có lợi thế cạnh tranh hay chỉ dựa vào phân tích kỹ thuật thì hãy bán đi khi yếu tố đó bị vi phạm.

Đầu tư chứng khoán lâu dài và kiếm được tiền từ thị trường chứng khoán đòi hỏi mỗi người cần phải có sự học hỏi, nghiên cứu và thực hành qua thời gian, từ đó mới có được những kinh nghiệm cho bản thân. Hy vọng những kinh nghiệm trên sẽ giúp bạn giữ được tâm thế chủ động và vượt qua những biến động của thị trường chứng khoán trong tương lai.