Từ 6.000 mét dưới đáy Thái Bình Dương, Nhật Bản thách thức ‘ngôi vương’ của Trung Quốc

Tờ Newsweek (Mỹ) ngày 29/12 đưa tin, Nhật Bản đang chuẩn bị khai thác bùn chứa các nguyên tố đất hiếm dưới đáy biển gần hòn đảo xa xôi Minamitorishima, trong nỗ lực rộng lớn hơn của Tokyo nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung Trung Quốc.

Có gì quan trọng?

Theo Newsweek, đất hiếm rất cần thiết cho việc sản xuất nhiều sản phẩm hiện đại, bao gồm pin xe điện (EV), vi mạch, máy bay chiến đấu và hệ thống radar tiên tiến...

Trung Quốc chiếm khoảng 2/3 sản lượng đất hiếm toàn cầu và đã từng sử dụng sự thống trị này như một vũ khí bằng cách hạn chế xuất khẩu hồi đầu năm nay để trả đũa việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng thuế quan đối với nước này.

Mỹ và các đồng minh tại Thái Bình Dương của nước này - bao gồm Nhật Bản và Australia - đã cam kết tăng sản lượng đất hiếm, với việc Tổng thống Trump đạt được một số thỏa thuận mới trong năm nay.

Tuy nhiên, tiến trình của những thỏa thuận này dự kiến sẽ diễn ra dần dần, và có thể mất nhiều năm trước khi những nỗ lực đó thay đổi đáng kể chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu.

Những điều cần biết

Newsweek đưa tin, hoạt động khai thác bùn chứa các nguyên tố đất hiếm của Nhật Bản dự kiến diễn ra từ ngày 11/1 đến ngày 14/2/2026 gần Minamitorishima - một đảo san hô không có người ở cách Tokyo 2.180 km và là hòn đảo cực đông của nước này.

Hoạt động này sẽ thử nghiệm thiết bị khai thác dưới đáy biển sâu để xác định xem liệu nó có thể khai thác được 350 tấn bùn giàu đất hiếm mỗi ngày từ độ sâu khoảng 6.000 mét hay không, truyền thông Nhật Bản dẫn lời Giám đốc nền tảng phát triển hàng hải đổi mới của Nội các Nhật Bản Shoichi Ishii cho biết trong một cuộc họp báo vào ngày 23/12.

Nước biển sẽ được tách khỏi bùn tại Minamitorishima trước khi được vận chuyển vào đất liền Nhật Bản để phân tách và tinh chế. Các đánh giá tác động tới môi trường sẽ được tiến hành liên tục dưới đáy biển và trên tàu khai thác.

Đây sẽ là nỗ lực đầu tiên trên thế giới nhằm thử nghiệm tính khả thi của việc khai thác bùn từ đáy biển sâu để phân tách và tinh chế các nguyên tố đất hiếm. Ông Ishii cho biết Chính phủ Nhật Bản đã chi khoảng 40 tỷ yên (256 triệu USD) cho sáng kiến này kể từ năm 2018.

Ông Ishii nói rằng các tàu hải quân Trung Quốc đã tiến vào vùng biển liền kề đảo Minamitorishima hồi tháng 6 trong khi một tàu nghiên cứu của Nhật Bản đang tiến hành khảo sát.

“Chúng tôi cảm thấy rất lo ngại trước những hành động hăm dọa như vậy, mặc dù hoạt động của chúng tôi chỉ giới hạn trong việc khảo sát tài nguyên đáy biển trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình”, ông nói.

Những người có liên quan nói gì?

Giám đốc nền tảng phát triển hàng hải đổi mới của Nội các Nhật Bản Shoichi Ishii phát biểu trước báo giới hôm 23/12 rằng: “Một trong những nhiệm vụ của chúng tôi là xây dựng chuỗi cung ứng cho các loại đất hiếm sản xuất trong nước để đảm bảo nguồn cung ổn định các khoáng sản thiết yếu cho ngành công nghiệp.”

Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi cho biết trong một cuộc họp báo vào ngày 17/12 rằng: “Tăng cường khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng của chúng ta [Nhật Bản], bao gồm cả đất hiếm, là vấn đề hết sức cấp bách.”

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Nếu thử nghiệm thành công, hoạt động khai thác quy mô lớn có thể được Nhật Bản bắt đầu sớm nhất từ tháng 2/2027.

Vào cuối tháng 10/2025, trong chuyến thăm Nhật Bản, Tổng thống Mỹ Trump và Thủ tướng Nhật Bản Takaichi đã đạt được một thỏa thuận. Theo đó, các đồng minh cam kết hợp tác về khai thác, dự trữ và đầu tư vào chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng, mặc dù thỏa thuận thiếu các chi tiết cụ thể về cam kết tài chính.

Theo Newsweek