Từ Singapore đến Hà Nội: Con đường ngoại giao gập ghềnh của ông Trump và ông Kim Jong-un

Khi hai nhà lãnh đạo sẽ thực hiện cuộc gặp tại Việt Nam cho hội nghị thượng đỉnh lần hai, kỳ vọng về việc hai nước phải đưa ra một thỏa thuận cụ thể hơn là rất lớn. Hiện tại, Triều Tiên vẫn có trong tay vũ khí hạt nhân và Washington vẫn áp những "đòn" trừng phạt với Bình Nhưỡng. Vậy nên hai nhà lãnh đạo cũng phải đối mặt với nhiều áp lực, khi đã đưa ra lời hứa rằng sẽ giải quyết những mâu thuẫn, căng thẳng kéo dài hàng thập kỷ.

Những gì đã diễn ra tại cuộc gặp thượng đỉnh ở Singapore

Hội nghị thượng đỉnh tại Singapore hồi tháng 6 vừa rồi là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ đương nhiệm trực tiếp gặp mặt một nhà lãnh đạo Triều Tiên. Tuy nhiên, những tuyên bố sau cuộc họp lại chưa rõ ràng về các chi tiết cụ thể, thay vào đó là 4 cam kết chung.

Ngay trước khi hội nghị thượng đỉnh lần 1 diễn ra, vào tháng 5, Triều Tiên đã phá bỏ một số đường hầm và tòa nhà tại khu thử nghiệm hạt nhân Puggye-ri, việc này được chứng kiến bởi các nhà báo quốc tế chứ không phải các chuyên gia. Ngay sau cuộc gặp với ông Kim Jong-un, ông Trump đã đưa ra một thông báo bất ngờ rằng Mỹ sẽ tạm ngừng các cuộc tập trận với Hàn Quốc - động thái thường xuyên nhận được sự chỉ trích từ phía Triều Tiên. Những cuộc tập trận lớn đã bị hủy bỏ, nhưng các hoạt động nhỏ vẫn diễn ra.

Sau hội nghị thượng đỉnh, Triều Tiên cũng khẩn trương chuyển 55 hộp chứa hài cốt của các binh lính Mỹ về quê nhà của họ. Vào tháng 7, hình ảnh từ vệ tinh cho thấy nước này đã bắt đầu tháo dỡ một số cơ sở tại Trạm phóng vệ tinh Sohae, nhưng sau đó các viện nghiên cứu phía Mỹ cho biết Triều Tiên đã ngừng việc này.

Theo đó, mối quan hệ giữa Hàn Quốc và Triều Tiên cũng có những bước đi mang tính hòa giải, hai nước tổ chức 3 hội nghị thượng đỉnh và có thực hiện những bước tiến nhằm giảm bớt những căng thẳng về quân sự dọc biên giới chung. Một số đài quan sát, khu vực cài bom mìn đã được dỡ bỏ và thiết lập vùng cấm bay.

Các kế hoạch liên Triều khác phụ thuộc rất nhiều vào sự sẵn sàng của Washington trong việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt với Triều Tiên, bởi động thái này ngăn cản hầu hết các cam kết về kinh tế với Triều Tiên. Năm vừa qua đã chứng kiến những cuộc gặp cấp cao và cả những chuyến thăm bị hủy giữa các quan chức Mỹ và Triều Tiên.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã tới Bình Nhưỡng nhiều lần, lần đầu ông đã bị Triều Tiên chỉ trích vì có "những yêu cầu như xã hội đen" đối với quá trình phi hạt nhân hóa hoàn toàn, có thể kiểm chứng và không thể đảo ngược của nước này. Nhưng sau đó, nhà lãnh đạo Kim Jong-un lại "hài lòng" với một cuộc gặp khác với ông Pompeo.

Trong khi đó, ông Trump đã đón tiếp các quan chức cấp cao của Triều Tiên tới Nhà Trắng và tuyên bố rằng ông và ông Kim Jong-In "yêu quý nhau" sau khi trao đổi những bức thư. Tại sự kiện phát biểu mừng năm mới, nhà lãnh đạo Triều Tiên cho biết ông sẵn lòng gặp tổng thống Trump thêm một lần nữa, nhưng cảnh báo về một "hướng đi mới", có thể quay lại hướng phát triển vũ khí hạt nhân, nếu ông không hài lòng với các cuộc đàm phán.

Các cuộc đàm phán diễn ra vào đầu tháng 1 đã thúc đẩy ông Trump đưa ra thông báo về cuộc gặp thượng đỉnh lần 2 giữa hai nhà lãnh đạo sẽ diễn ra vào cuối tháng 2 này.

Những nội dung chưa diễn ra

Sau tất cả các cuộc đàm phán, cũng như những cuộc đàm phán diễn ra sau cánh gà, cả hai bên đều không tuyên bố về các bước tiến mới trong vấn đề phi hạt nhân hoá, nới lỏng các lệnh trừng phạt hay thiết lập một "chế độ hòa bình" trên bán đảo Triều Tiên.

Các tuyên bố chính thức lại bị truyền thông Triều Tiên phàn nàn về sự phản đối của Washington khi ký tuyên bố hòa bình hoặc nới lỏng các lệnh trừng phạt cho tới khi Triều Tiên thực hiện nhiều bước tiến hơn đối với vấn đề phi hạt nhân hoá. Trong khi đó, các quan chức tình báo và quốc phòng Mỹ cho biết Triều Tiên đã tiếp tục phát triển kho vũ khí hạt nhân và tiên lửa, bất chấp việc tự cam kết không thử nghiệm và cho rằng rất khó để nước này từ bỏ toàn bộ kho vũ khí hạt nhân.

Sau cuộc gặp với ông Kim Jong-un vào tháng 9, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cho biết Triều Tiên sẵn sàng "tháo dỡ hoàn toàn" tổ hợp hạt nhân chính Yongbyon và cho phép các quan sát viên quốc tế trực tiếp đến các cơ sở tên lửa của họ nếu Mỹ nới lỏng các biện pháp trừng phạt. Tuy nhiên, cho đến nay, những động thái như vậy của Mỹ, cũng như sự giám sát của quốc tế đều chưa được thực hiện.

Những gì có thể diễn ra ở Việt Nam

Các quan chức Mỹ và Triều Tiên đều rất "kín tiếng" về những thỏa thuận nào có thể được đưa ra sau hội nghị thượng đỉnh lần 2 tới đây. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Washington cần phải cởi mở thực hiện những bước tiến mang tính tiền đề cho bất kỳ thỏa thuận nào.

Stephen Biegun, đặc phái viên hàng đầu của Mỹ tại Triều Tiên, nói với các nhà lập pháp Hàn Quốc rằng, hầu hết các cuộc thảo luận gần đây với Bình Nhưỡng đều xoay quanh các yếu tố hậu cần cho hội nghị lần 2 và cần nhiều cuộc đàm phán hơn để giải quyết những vấn đề quan trọng.

Tuy nhiên, ông Biegun cho biết "một tá" các vấn đề trong chương trình nghị sự đã được thảo luận. Triều Tiên cũng đã kêu gọi động thái nới lỏng lệnh trừng phạt, tái khởi động một số dự án kinh tế liên Triều, mở văn phòng liên lạc của Mỹ ở Bình Nhưỡng và ký vào hiệp định chính thức chấm dứt tình trạng chiến tranh từ cuộc xung đột năm 1950-1953. Một số động thái khác có thể bao gồm việc nới lỏng lệnh cấm đối với người Mỹ du lịch tới Triều Tiên hoặc cung cấp thêm viện trợ song phương.

Theo giới chức Hàn Quốc, để nhận được sự nhượng bộ từ phía Washington, Bình Nhưỡng nên thông qua việc đóng cửa tổ hợp hạt nhân Yongbyon, cũng như loại bỏ các cơ sở tên lửa chính trước sự chứng kiến của các chuyên gia nước ngoài. Truyền thông Triều Tiên cho biết hồi tháng 12 rằng cam kết của Bình Nhưỡng về "vấn đề phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên" phải bao gồm việc "loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa hạt nhân từ Mỹ", nhưng không nói rõ về những bước đi nào Washington cần thực hiện.

Trong khi một số nhà lập pháp và phân tích của Mỹ suy đoán rằng ông Trump có thể đồng ý giảm sự hiện diện quân sự ở Hàn Quốc, thì các quan chức Seoul và Washington tuyên bố rằng vấn đề này không nằm trong nội dung đàm phán.