UBCKNN: Sau gần 20 năm chỉ vỏn vẹn 11 doanh nghiệp FDI lên sàn, 3 trong số đó bị huỷ niêm yết

Theo báo cáo của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), năm 1987 Quốc hội chính thức thông qua Luật Đầu tư nước ngoài, đây được xem là một quyết định lịch sử mở đường cho dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam, là nguồn vốn có đóng góp quan trọng tới sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong thời gian qua. Luật Đầu tư nước ngoài năm 1987 cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp sở hữu 100% vốn. 

Tiếp theo đó, Luật Đầu tư nước ngoài năm 1996 thay thế Luật Đầu tư nước ngoài năm 1987 quy định doanh nghiệp FDI chỉ được thành lập dưới hình thức là công ty trách nhiệm hữu hạn 100% vốn nước ngoài hoặc liên doanh. Trong quá trình hoạt động, một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có nhu cầu chuyển đổi hình thức hoạt động sang công ty cổ phần và niêm yết, đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán (TTCK).

Sau 15 năm kể từ ngày mở cửa cho dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 38/2003 cho phép một số doanh nghiệp FDI chuyển đổi hình thức hoạt động từ công ty trách nhiệm hữu hạn sang công ty cổ phần đồng thời cho phép các công ty cổ phần này được niêm yết trên TTCK Việt Nam. 

Giai đoạn 2003 - 2008 đã có 10 doanh nghiệp FDI (Công ty cổ phần Dây và Cáp điện Taya Việt Nam (2005), Công ty Gạch men Chang Yih (2006), CTCP Thực phẩm Quốc tế (2006), Công ty Full Power (2006), Công ty Công nghiệp Tung Kuang (2006), Công ty Công nghiệp Gốm sứ Taicera (2006), Công ty Quốc tế Hoàng Gia (2007), Công ty Mirae (2008), Công ty Mía đường Thành Thành Công Tây Ninh (2008), Công ty Everpia (2010)) được chấp thuận chuyển đổi từ hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn sang công ty cổ phần và được niêm yết TTK. Sau giai đoạn này có thêm 1 doanh nghiệp FDI niêm yết là Công ty Siam Brothers Việt Nam (2017) được thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư năm 2014. 

Như vậy đã có 11 doanh nghiệp FDI đã chuyển đổi từ công ty trách nhiệm hữu hạn sang công ty cổ phần và niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán. Tuy nhiên, đến nay chỉ còn 8 doanh nghiệp FDI đang niêm yết, 3 doanh nghiệp FDI hủy niêm yết do hoạt động kinh doanh thua lỗ (trong đó có 2 công ty đang đăng ký giao dịch trên sàn Upcom).

Lợi nhuận sau thuế của 10 doanh nghiệp FDI hiện đang niêm yết trên sàn HOSE, HNX và đăng ký giao dịch trên sàn Upcom:

Thống kê tình hình kinh doanh của doanh nghiệp FDI niêm yết

UBCKNN cho biết, phần lớn doanh nghiệp FDI sau khi niêm yết, đăng ký giao dịch trên TTCK hoạt động có lãi, nhưng có những doanh nghiệp hoạt động chưa được hiệu quả và kinh doanh thua lỗ.

"Năm 2020, đa số các doanh nghiệp FDI đang niêm yết, đăng ký giao dịch chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, phần lớn các doanh nghiệp FDI có lợi nhuận sau thuế giảm hoặc có kết quả kinh doanh thua lỗ riêng chỉ có SBV và TKU có lợi nhuận sau thuế tăng tương ứng 18% và 56%", báo cáo nêu.

Trong giai đoạn 2016-2019, 7/10 doanh nghiệp FDI niêm yết, đăng ký giao dịch thường xuyên có lãi qua các năm, 3/10 doanh nghiệp FDI có kết quả kinh doanh thua lỗ (CYC, RIC, TCR). Trong các doanh nghiệp kinh doanh có lãi, IFS là công ty có lợi nhuận sau thuế tăng trưởng bền vững qua các năm, tăng hơn 5 lần từ năm 2016 đến 2019. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp FDI có kết quả kinh doanh có lãi vẫn lớn hơn so với số lượng FDI kết quả kinh doanh thua lỗ.

UBCKNN nhấn mạnh, hiện nay, vốn hóa của doanh nghiệp FDI niêm yết, đăng ký giao dịch chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng vốn hóa thị trường (khoảng 0,3%). Như vậy, quy mô của doanh nghiệp FDI niêm yết, đăng ký giao dịch là nhỏ so với quy mô của thị trường chứng khoán.

Bên cạnh đó, vẫn chưa xuất hiện tình trạng thoái vốn của cổ đông sáng lập và nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp FDI đang niêm yết, đăng ký giao dịch. Tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại 8/10 doanh nghiệp FDI đang niêm yết, đăng ký giao dịch có xu hướng tăng sau khi lên sàn và chỉ có 2/10 doanh nghiệp FDI có tỷ lệ sở hữu nước ngoài giảm.

Như vậy, so với số lượng và quy mô vốn FDI đang đầu tư tại Việt Nam, số lượng doanh nghiệp FDI niêm yết tại Việt Nam vẫn rất khiêm tốn. 

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký vào Việt Nam 10 tháng đầu năm theo hình thức đăng ký mới, điều chỉnh vốn và góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp đạt 23,74 tỷ USD, tăng 1,1% so với cùng kỳ năm 2020. Trong tổng số 97 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam 10 tháng đầu năm, Singapore dẫn đầu với tổng vốn đầu tư 6,77 tỷ USD; Hàn Quốc đứng thứ hai với 4,15 tỷ USD; Nhật Bản đứng thứ ba với tổng vốn đầu tư đăng ký đạt gần 3,4 tỷ USD.