Vì sao chỉ bằng bài phát biểu dài vài phút nhưng Chủ tịch Fed có thể khiến mọi thứ thay đổi, thị trường rơi vào náo loạn?

Mấy ngày gần đây, mọi sự chú ý của thị trường tài chính quốc tế đổ dồn vào 1 nhân vật: ông Jerome Powell, Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Dù chỉ diễn ra trong vài phút ngắn ngủi, bài phát biểu của ông trước Quốc hội Mỹ đã thay đổi tất cả mọi thứ. Thị trường chứng khoán từ Mỹ đến châu Âu, châu Á đều chìm trong sắc đỏ.

Nguyên nhân là do người đứng đầu NHTW của nền kinh tế lớn nhất thế giới đã “dội gáo nước lạnh” vào tâm lý lạc quan của thị trường khi bày tỏ quan điểm về lãi suất. Theo đó, lãi suất có thể tăng mạnh hơn trong thời gian dài hơn so với dự đoán.

Bình luận của ông Powell buộc các nhà đầu tư phải thay đổi góc nhìn về cuộc chiến chống lạm phát. Lâu nay họ vẫn mòn mỏi mong chờ Fed sẽ lui bước, nhưng giờ đây sẽ phải nhanh chóng thích nghi với tầm nhìn của những nhà hoạch định chính sách đang liên tục cảnh báo về viễn cảnh lãi suất tiếp tục tăng.

“2 tuần gần đây xuất hiện rất nhiều tiếng nói từ Fed khẳng định lãi suất chưa thể giảm. Và với 1 bài phát biểu ngắn gọn cùng với phần hỏi đáp xúc tích, ông Powell đã đưa các dự báo này lên 1 tầm cao mới, gần như chắc chắn sẽ xảy ra”, Art Hogan, chiến lược gia trưởng tại B. Riley Wealth Management nói.

Trước sự kiện, thị trường đang mong đợi Fed sẽ chỉ tăng lãi suất cơ bản 0,25 điểm phần trăm sau cuộc họp cuối tháng này. Sau đó lãi suất tăng thêm 2 lần trước khi ngừng tăng. Đến cuối năm, lãi suất cơ bản sẽ ở mức khoảng 5,25%.

Sau bình luận “lãi suất sẽ tăng mạnh hơn dự báo nếu như lạm phát vẫn cao”, giờ đây các nhà đầu tư đã phải điều chỉnh kỳ vọng. Mức tăng của tháng 3 sẽ lên tới 0,5 điểm phần trăm, và mức đỉnh sẽ là 5,75% trước khi Fed dừng lại.

Vậy thì điều gì đã thay đổi để Fed phải “trở mặt”?

Về cơ bản, đó là số liệu lạm phát tháng 1 nóng hơn dự báo cùng với những dấu hiệu cho thấy thị trường lao động vẫn đặc biệt khỏe mạnh bất chấp nỗ lực hạ nhiệt của Fed. Điều đó khiến ông Powell – người chỉ vài tuần trước vẫn nói về những yếu tố giúp giảm lạm phát – phải thay đổi quan điểm và một lần nữa nói về chính sách tiền tệ cứng rắn.

“Ông ấy chỉ đang điều chỉnh theo dữ liệu. Nếu số liệu tháng 2 và tháng 3 tiếp tục thay đổi, ông ấy sẽ điều chỉnh một lần nữa”, Hogan nói.

Powell cũng đã nói rằng ông sẽ xem xét kỹ lưỡng các dữ liệu kinh tế sắp tới, bao gồm báo cáo việc làm được công bố vào tối nay và các chỉ số CPI, PPI vào tuần tới.

Các chuyên gia kinh tế của Goldman Sachs dự báo sau cuộc họp ngày 21-22/3 của Ủy ban thị trường mở liên bang (FOMC), Fed vẫn sẽ tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm như dự báo trước đây. Tuy nhiên xác suất tăng 0,5 điểm phần trăm đã tăng rất mạnh.

Goldman cảnh báo nếu như Fed hành động mạnh mẽ hơn, thị trường sẽ bị tác động mạnh. Làn sóng bán tháo cổ phiếu tăng mạnh, giá hàng hóa đứng trước áp lực lớn trong khi đồng USD chắc chắn sẽ tăng giá.

Ông Powell đã gặp một số câu hỏi hoài nghi về chiến lược chống lạm phát của Fed. Một số nhà lập pháp cấp tiến như các Thượng nghị sĩ Elizabeth Waren và Anyanna Pressley buộc tội lãi suất tăng sẽ khiến 2 triệu người bị sa thải và ảnh hưởng nặng nề đến người lao động.

Theo Joseph Brusuelas, chuyên gia đang làm việc tại công ty tư vấn RSM, ở thời điểm hiện tại ông Powell đang giống như “bao cát” để Washington trút giận. Ông là người chịu trách nhiệm đưa giá cả ổn định trở lại. Nếu Powell làm tốt, danh tiếng của ông sẽ được củng cố. Nhưng nếu ngược lại, ông sẽ trở thành “tội đồ”.

Dự báo u ám

Brusuelas nằm trong nhóm những người nghĩ rằng Fed nên mạnh tay hơn nữa trong cuộc chiến chống lạm phát bằng cách tăng lãi suất 0,5%.

Tuy nhiên, ông nhận định các nhà hoạch định chính sách có thể lại “quay xe” nếu như tuần sau báo cáo việc làm và lạm phát phát đi những tín hiệu tích cực. Các chuyên gia kinh tế dự báo trong tháng 2 nước Mỹ có thêm 225.000 việc làm, giảm mạnh so với con số 517.000 của tháng 1.

“Nền kinh tế đang quá mạnh. Chúng ta cần thị trường lao động đủ trì trệ để hạ nhiệt”, ông nói.

Ngân hàng Nomura nhận định ngoài tăng lãi suất, Fed có một số biện pháp khác để điều chỉnh như giảm lượng trái phiếu mua vào hàng tháng. Nhưng ở thời điểm hiện tại thì thị trường chỉ nghĩ đến chuyện tăng lãi suất. Và mặc dù Powell nhấn mạnh Fed vẫn chưa hề đưa ra quyết định nào về lãi suất cho cuộc họp tháng 3, thị trường hoàn toàn phớt lờ ông.

Tham khảo CNBC