Vụ “25 năm, dự án đất công thành đất “của ông”: Sơ sót hay sai phạm?

Báo Dân Việt ngày 26/3 đã đăng bài “Dự án đất công, 25 năm, hô biến thành đất… “của ông”. Bài báo phản ảnh việc chính quyền TP.HCM chuyển dự án trên đất công (1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu (phường Đa Kao, quận 1), sang cho doanh nghiệp có vốn tư nhân làm chủ đầu tư…

Sở Tài nguyên – Môi trường thừa nhận có “sơ sót” trong vụ việc này. Nhưng, hơn thế, dấu hiệu sai phạm, làm trái chủ trương của Thủ tướng Chính phủ cũng… thấp thoáng trong dự án kéo dài 25 năm nêu trên.

Điều chỉnh cả quyết định của Thủ tướng Chính phủ

Dự án 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu (gần 1,8 ha) được Chính phủ ra Quyết định 490/TTg ngày 30/7/1996, giao Công ty Phát triển và dịch vụ nhà quận 1 (100% vốn nhà nước) thực hiện. Mục tiêu của dự án này, chủ yếu là để “xây dựng nhà ở phục vụ cho việc di dân kênh Nhiêu Lộc, nhà ở cho người tái định cư”; sau đó mới dành cho kinh doanh căn hộ cao cấp, trung tâm thương mại.v.v…

Năm 2004, sau khi Công ty Phát triển và dịch vụ nhà quận 1 sáp nhập vào Tổng Công ty Bến Thành, thì đơn vị này, với tư cách là chủ đầu tư dự án, đã có văn bản xin ý kiến các bộ như: Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch – Đầu tư, nhằm xin Chính phủ cho phép “điều chỉnh” dự án.

Ngày 27/2/2004, Chính phủ đã ra công văn số 280/CP-CN, cho phép “điều chỉnh dự án” 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu. Trong đó, Chính phủ chỉ cho điều chỉnh “giảm mật độ xây dựng, tăng chiều cao công trình, tăng hệ số sử dụng đất và tách khối văn phòng cho thuê thành một dự án độc lập”.

Hình ảnh toàn diện khu đất dự án 1 Bis - 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu, nhìn từ trên cao. Ảnh: B.Q

Chính phủ đặc biệt lưu ý việc điều chỉnh trên là “để tiếp tục đảm bảo mục tiêu và hiệu quả đầu tư của dự án”. Nghĩa là mục tiêu phục vụ cho việc di dân kênh Nhiêu Lộc, nhà ở cho người tái định cư không thay đổi.    

Thế nhưng, sau công văn 280 của Chính phủ, UBND TP.HCM đã có nhiều văn bản liên quan đến dự án, với dấu hiệu bất bình thường. Thí dụ: Ngày 12/4/2004, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Đua ra Quyết định số 1576/QĐ-UB, điều chỉnh dự án.

Tại điều 1, mục 3b của Quyết định 1576 ghi rõ nguồn vốn đầu tư dự án gồm “vốn tự có và bổ sung từ hoạt động kinh doanh, vốn ứng trước của khách hàng, vốn vay ngân hàng và lãi vay”. Bất ngờ, chỉ 8 ngày sau (20/4/2004), ông Đua ra Quyết định số 1711/QĐ-UB, điều chỉnh Quyết định số 1576. Theo đó, nội dung “vốn vay ngân hàng” được sửa thành “các nguồn vốn vay khác” (?).

Thông tin về dự án 1 Bis - 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu, trêng bảng gắn tại hiện trường dự án. Ảnh: N.N

Chưa hết, ngày 26/4/2004, ông Đua lại ra Quyết định số 1786/QĐ-UB, tiếp tục điều chỉnh nội dung tại điều 1, mục 3b của Quyết định 1576. Lần này, nguồn vốn đầu tư dự án thêm “Vốn vay từ Quỹ Hỗ trợ phát triển;Các nguồn vốn vay khác”. Tới quyết định này, thì nội dung “vốn vay ngân hàng và lãi vay” tại Quyết định 1576 đã hoàn toàn… biến mất?

Từ đây, ngày 25/9/2006, Hội đồng quản trị Tổng Công ty Bến Thành “bật đèn xanh”, cho nguồn vốn của tư nhân tham gia dự án, với chấp thuận cho Công ty TNHH đầu tư Sao Thuỷ (100% vốn tư nhân) hợp tác thực diện dự án 1Bis-1 Kép Nguyễn Đình Chiểu.

Lẽ ra phải báo cáo Chính phủ trước khi thay đổi chủ đầu tư, hoặc cho phép doanh nghiệp tư tham gia dự án đất công. Suốt thời gian dài, UBND TP.HCM đã ban hành hàng loạt văn bản thay đổi quan trọng, mà không hề báo cáo Chính phủ,  khiến dự án 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu “lột xác”, không còn nguyên bản chất, mục tiêu như ban đầu mà Chính phủ cấp phép đầu tư.

Cụ thể: Ngày 16/7/2013, UBND TP có văn bản 3587/UBND-ĐMT cho phép liên doanh với Công ty Sao Thuỷ thành lập công ty liên doanh thực hiện dự án. Ngày 5/6/2014, UBND TP ra công văn 2521/UBND-ĐTMT công nhận liên doanh Công ty TNHH Bến Thành – Sao Thuỷ làm chủ đầu tư dự án 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu.

Trong khi, tại liên doanh này, vốn của Tổng Công ty Bến Thành (100% vốn nhà nước) – chỉ chiếm 28%; còn lại phần lớn vốn thực hiện dự án là của Công ty Sao Thuỷ - vốn của tư nhân.

Ngày 22/5/2015, UBND TP.HCM ban hành Quyết định số 2403/QĐ- UBND, thu hồi 17.577 m2 đất công, do Công ty TNHH MTV Phát triển nhà Bến Thành và giao cho Công ty TNHH Bến Thành – Sao Thuỷ thực hiện dự án. Với quyết định thu hồi đất công này, UBND TP.HCM đã hoàn tất chuyển giao gần 1,8 ha đất công cho doanh nghiệp có vốn tư nhân chiếm tỷ lệ lớn, mà không hề thông qua đấu giá đất công như luật định.

Đồng thời, việc chuyển giao này cũng không hề báo cáo Chính phủ. Tệ hơn, còn làm trái mục tiêu ban đầu của dự án 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu, mà Chính phủ đã quy định tại Quyết định số 490/TTg ngày 30/7/1996.

Sơ sót hay sai phạm?

Trả lời xung quanh việc tham mưu cho UBND TP.HCM ra Quyết định 2403 thu hồi đất công của doanh nghiệp nhà nước giao cho công ty có vốn tư nhân… Tại một văn bản mới đây, ông Nguyễn Toàn Thắng – Giám đốc Sở Tài nguyên – Môi trường TP.HCM – cho rằng:

Khu đất dự án 1 Bis - 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu, hiện là đất "kim cương", nằm giữa trung tâm quận 1, TP.HCM. Ảnh: B.Q.

“Do sơ sót, nên thay vì trình UBND TP điều chỉnh Quyết định số 490/TTg ngày 30/7/1996 của Thủ tướng Chính phủ…, Sở đã trình UBND TP thu hồi đất của Công ty TNHH MTV Phát triển nhà Bến Thành và giao cho Công ty TNHH Bến Thành – Sao Thuỷ”.

Chính vì sơ sót này, khiến cho gần 1,8 ha đất công rơi vào doanh nghiệp mà vốn tư nhân chiếm tỷ lệ lớn. Và, chủ đầu tư dự án từ doanh nghiệp 100% vốn nhà nước chuyển hoá thành chủ đầu tư mới, gần như hoàn toàn thuộc về tư nhân.

Điều đáng nói, “sơ sót” này đã thay đổi mục tiêu ban đầu và thay đổi cả chủ đầu tư dự án, trái ngược Quyết định 490 của Chính phủ cách đây gần 25 năm.

Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 15/5/2017 của Chính phủ quy định: Thẩm quyền điều chỉnh quyết định của Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu UBND TP phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ…

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Toàn Thắng, tại văn bản số 898/STNMT-QLĐ ngày 12/2/2020: do Quyết định số 2403/QĐ-UBND ngày 22/5/2015 của UBND TP.HCM ban hành trước Nghị định số 01/2017 của Chính phủ nên UBND TP không cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc thu hồi đất công để giao doanh nghiệp tư nhân?

Thật mâu thuẫn, trước đây, vào năm 2004, để ban hành Quyết định 1576 điều chỉnh “mật độ xây dựng, chiều cao công trình…” của dự án, UBND TP phải tham khảo ý kiến Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch – Đầu tư. Và, Chính phủ cho phép điều chỉnh tại công văn 280/CP-CN ngày 27/2/2004.

Vậy mà sau này, khi ban hành Quyết định số 2403 thu hồi đất công, giao cho doanh nghiệp có vốn của tư nhân, thì UBND TP.HCM, lại khôngbáo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Hiện trường khu đất dự án đang được hàng rào tôn che chắn, bên trong vẫn là bãi đất bỏ trống, với một số máy móc, thiết bị xây dựng không hoạt động trong suốt thời gian dài. Ảnh: N.N

Trước đó, ngày 5/6/2014, UBND TP.HCM cũng ra Quyết định 2521/QĐ-UBND công nhận Công ty TNHH Bến Thành – Sao Thuỷ làm chủ đầu tư dự án 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu, cũng không hề thông qua Thủ tướng Chính phủ, trái ngược Quyết định 490 của Chính phủ về dự án này cách đây 25 năm.

“Sơ sót” – như biện hộ của lãnh đạo Sở Tài nguyên – Môi trường – cho thấy không đủ cơ sở thuyết phục dư luận trong vụ việc này. Trong khi đó, dấu hiệu cố ý làm sai, làm trái với chủ trương của Chính phủ tại dự án 1 Bis – 1 Kép Nguyễn Đình Chiểu, thì rất rõ ràng.

Hơn bao giờ, công luận đang chờ ở sự thanh tra của Bộ Tài nguyên – Môi trường và trả lời của lãnh đạo UBND TP.HCM.