49 triệu khách du lịch nội địa: Thực hư con số, hiểu sao cho đúngicon

Còn nhầm lẫn khái niệm

Một tờ báo điện tử dẫn thông tin từ Tổng cục Du lịch, đến hết tháng 11/2020, tổng lượt khách nội địa đạt 49 triệu lượt, nhưng con số này vẫn được viết lại và đưa tin là 49 triệu lượt khách du lịch nội địa. Nó khác nhau chỗ nào?

Khái niệm khách du lịch được biết là người rời khỏi địa phương đang sinh sống trên 24 tiếng để thực hiện chuyến đi đến nơi khác sinh hoạt, lưu trú và kết hợp hoạt động tham quan du lịch.

Nhưng việc xác định chuyến đi của 1 người rời khỏi địa bàn cứ trú trên 24 tiếng có liên quan đến du lịch gần như không thể. Ngay cả chính những người thường xuyên đi khỏi TP.HCM trong 1 năm cũng không xác định rõ chuyến đi nào có liên quan đến hoạt động tham quan du lịch, chuyến nào không thì cơ quan thống kê làm sao biết rõ để đưa vào số liệu?

Các thống kê có thể phỏng đoán tổng lượng khách Việt di chuyển trong nước hàng năm, nhưng nói là đi du lịch thì chưa chắc.

Vì vậy, muốn kê khai cũng khó. Thêm nữa, người dân không bị buộc phải báo cáo hành trình nên không có cơ quan nào thống kê được. Các công ty lữ hành tổ chức phục vụ đoàn cũng chưa bao giờ được báo cáo toàn bộ, nếu có báo cáo hết đi nữa chỉ là lượng khách đi theo tour trọn gói, nhờ đặt vé máy bay, đặt phòng, đặt xe, còn một lượng lớn khách trong nước đi tự túc, ngẫu nhiên thì hoàn toàn nằm ngoài con số trên.

Nếu đếm khách lưu trú tại khách sạn thì cũng chỉ đúng trong phạm vi một địa bàn tỉnh/thành phố, chứ cộng cả nước sẽ trùng lắp, 1 khách có thể lưu trú nhiều khách sạn trên nhiều tỉnh thành trong một chuyến đi.

Với cách thống kê xác suất lấy mẫu từng địa bàn sân bay, bến xe, điểm tham quan,... từng lĩnh vực khách sạn, vận chuyển, nhà hàng,... các nhà thống kê có thể mô phỏng và phỏng đoán tổng lượng khách Việt di chuyển trong nước hàng năm, nhưng nói là đi du lịch thì chưa chắc.

Do đó, các số liệu của Tổng cục Du lịch hay Tổng cục Thống kê chỉ nói bao nhiêu lượt khách nội địa được ngành du lịch phục vụ trong 1 tháng, năm hay một giai đoạn nào đó vì các cơ quan này cho rằng dù khách nội địa không đi du lịch ở nơi khác trong chuyến đi, nhưng họ cũng sử dụng các dịch vụ như lưu trú, ăn uống, vận chuyển liên quan đến ngành.

Khi báo chí dẫn thông tin của các cơ quan trên, lại công bố đây là khách du lịch nội địa luôn.

Việc thống kê và thông báo khách quốc tế hàng tháng, năm cũng tương tự như vậy.

Do dịch bệnh, lần này các thông tin được giải thích rõ ràng hơn tại sao trong tháng 5 chỉ có 22.000 khách quốc tế đến Việt Nam. Các cơ quan du lịch và thống kê chỉ thông báo số khách quốc tế đến Việt Nam hàng tháng hay hàng năm, nhưng không hề nói đây hoàn toàn là khách du lịch quốc tế.

Năm nay Việt Nam đón hơn 3,8 triệu lượt khách quốc tế

Khi có dịch, khách du lịch quốc tế mới không nhập cảnh vào được thì con số khách quốc tế đến Việt Nam chỉ phản ánh thuần túy là chuyên gia, lao động, nhà đầu tư và sinh viên nước ngoài mới nhập cảnh vào hoặc còn kẹt lại vì dịch không về nước được.

Những năm trước, người viết bài này từng cho thuê nhà và tính nhẩm, với 6 chuyên gia Trung Quốc thuê cả năm thì mỗi năm, họ về nước nghỉ phép 4-5 lượt, không biết họ có góp phần trong số hàng triệu lượt khách Trung Quốc được thống kê vào Việt Nam du lịch hay không?

Việc thống kê khách quốc tế đến Việt Nam, tuy không phân tích rõ được trong đó bao nhiêu người thực sự đi du lịch, nhưng lại dễ làm hơn thống kê khách nội địa vì chỉ cộng ở các cửa khẩu quốc tế là chính xác nhất (không tính số đi chui qua đường mòn lối mở để làm ăn buôn bán). Còn ở quy mô từng tỉnh thành thì cũng giống như khách nội địa, khó hơn vì không thể đếm được khách nội địa hay quốc tế vào bằng các cửa ngõ đường bộ, đường thủy nội địa, đường sắt như ở sân bay.

Tuy nhiên, cũng với nguyên tắc khách quốc tế đến Việt Nam dù với lý do gì hoặc không đi du lịch thì cũng sử dụng  dịch vụ du lịch như khách sạn, vận chuyển, nhà hàng thì cũng được coi như góp vào doanh thu của ngành du lịch.

Dự báo sai, kinh doanh du lịch dễ trật hướng

Tóm lại, số liệu thống kê khách nội địa hay khách du lịch nội địa hoặc thống kê khách quốc tế hay khách du lịch quốc tế có ảnh hưởng gì khác nhau nếu tất cả đều sử dụng dịch vụ du lịch như khách sạn, nhà hàng, vận chuyển?

Có khác đó là các hãng lữ hành tổ chức tour du lịch, các điểm đến tham quan, di tích lịch sử văn hóa, bảo tàng, các khu, điểm đu lịch sẽ không dựa vào con số này để dự báo tình hình, xây dựng sản phẩm du lịch, kế hoạch đầu tư nhân lực, tài chính để phát triển kinh doanh cho mình được. Thậm chí, nhiều khách sạn, hãng vận chuyển cũng không đoán được có bao nhiêu khách sẽ sử dụng dịch vụ của mình.

Thiệt hại ngành du lịch lớn hơn nhiều so với dự báo

Chỉ qua một năm bị ảnh hưởng dịch Covid-19, nhiều khách sạn vẫn đóng cửa, nhiều hãng xe phải nằm im, dù có nhiều đợt kích cầu du lịch nội địa, nỗ lực vực dậy ngành kinh tế mũi nhọn.

Chẳng hạn, con số của Tổng cục Du lịch đưa ra là: “Năm 2020, doanh thu ngành du lịch Việt Nam giảm hơn 50%, là ngành chịu nhiều thiệt lớn với khoảng 1/5 cơ sở lưu trú trên cả nước phải đóng cửa, khoảng 10.000 cơ sở lưu trú hoạt động cầm chừng, chưa kể khoảng 350 doanh nghiệp lữ hành chính thức đề nghị với Tổng cục Du lịch thu hồi giấy phép. Số doanh nghiệp hoạt động cầm cự, chờ thời, đóng cửa, hay tạm ngưng hoạt động vẫn đang nối dài. Tổng thiệt hại của toàn ngành đến nay ước tính 23 tỷ USD.”

Tuy nhiên, con số thực tế chắc chắn còn lớn hơn nhiều. Hãy thử đi vòng quanh TP.HCM để thấy ngay tại lúc này, cụm khách sạn trung tâm quận 1 Phạm Ngũ Lão, Lê Thánh Tôn,... vẫn còn nhiều khách sạn lớn đóng cửa.

Trong tổng số 869 công ty lữ hành quốc tế và 710 công ty lữ hành nội địa (thống kê tại TP.HCM năm 2019), một số ít công ty lữ hành lớn có mở cửa thì cũng cầm chừng, nghe ngóng mùa tour Tết, còn các công ty lữ hành vừa và nhỏ thì mất dạng.

Đa số tour Tết nguyên đán vẫn còn mở do chưa đủ khách trừ tour Đà Lạt, Phú Quốc, Sapa.

Lý do là bởi tâm lý khách du lịch còn e ngại là chính, nhưng có hay không là tiềm năng khách đi du lịch nội địa từ trước đến nay chưa thống kê chính xác rõ ràng?. Hãy tính, nếu trong 11 tháng nếu có 49 triệu lượt khách du lịch nội địa thì ngoài gần 3 tháng đầu năm, chỉ có vài tháng thực sự khách du lịch hồi phục sau khi khắc phục dịch như tháng 6-7, tháng 10-11. Vậy tháng 12 này và cả năm sẽ là bao nhiêu khách du lịch nội địa? Hay là 49 triệu lượt khách trên chỉ là khách di chuyển trong nước?

Nguyễn Đức Chí - chuyên gia du lịch