Alibaba đứng trước kỷ nguyên mới hậu Jack Ma

Ngày hôm nay (10/9), người đồng sáng lập Alibaba Group, Jack Ma, dự kiến sẽ chính thức rời khỏi vị trí chủ tịch của tập đoàn này và giao lại cho CEO Daniel Zhang, theo Nikkei.

Trong hai thập kỷ qua, Jack Ma đã xây dựng Alibaba từ căn hộ tại thành phố Hàng Châu của mình trở thành đế chế thương mại điện tử khổng lồ của Trung Quốc.

Alibaba, hiện niêm yết ở New York (Mỹ) và có giá trị vốn hoá gần 500 tỷ USD), cho biết sẽ không tổ chức sự kiện công khai nào để đánh dấu sự ra đi của người sáng lập huyền thoại. Thay vào đó, công ty này sẽ tổ chức một bữa tiệc nội bộ để kỷ niệm 20 năm thành lập công ty, cùng ngày Jack Ma nghỉ hưu và cũng là ngày sinh nhật lần thứ 55 của ông.

Tại sự kiện kỷ niệm 19 năm của Alibaba vào năm ngoái, Jack Ma đã gây bất ngờ khi công bố chuẩn bị nghỉ hưu. Năm trước đó, ông cũng gây ngỡ ngàng khi hoá trang thành ca sĩ Michael Jackson, vừa hát vừa nhảy trên sân khấu. Nhiều người kỳ vọng sẽ có những bất ngờ từ Ma hoặc Zhang tại sự kiện năm nay. Tuy nhiên, bên cạnh những bất ngờ, nhiều người quan tâm tới tình hình hiện tại và một tương lai của Alibaba trong kỷ nguyên không có Jack Ma hơn.

Jack Ma dự định gì sau khi rời vị trí điều hành Alibaba?

Jack Ma có dự định cống hiến cho sự nghiệp giáo dục sau khi nghỉ hưu - Ảnh: CNBC.

Tháng 9 năm ngoái, Jack Ma, khi đó 54 tuổi, công bố kế hoạch nghỉ hưu. Theo đó, ông muốn trở lại công việc dạy học và cống hiến cho giáo dục. "Đây là điều tôi muốn làm", Ma, một cựu giáo viên tiếng Anh, chia sẻ trong một lá thư đăng tải trên mạng xã hội.

Năm 2015, tỷ phú này, cùng với 8 doanh nhanh Trung Quốc khác, đã thành lập Đại học Hupan tại thành phố Hàng Châu. Đại học này hiện đã phát triển trở thành một trong những mạng lưới kinh doanh quyền lực nhất ở Trung Quốc. Các học sinh của Ma gồm giám đốc của hàng chục startup kỳ lân (có định giá từ 1 tỷ USD) của Trung Quốc và danh sách này ngày càng dài.

Trong khi đó, Yunfeng Capital, quỹ đầu tư có trụ sở tại Thượng Hải, do Jack Ma và CEO David Yu của Target Media đồng sáng lập, cũng được kỳ vọng sẽ nuôi dưỡng được những "Alibaba tiếp theo" trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, chăm sóc y tế, logistics và tài chính.

Tình hình Alibaba trong quá trình chuyển giao quyền lực

Jack Ma (trái) và CEO Daniel Zhang - Ảnh: Reuters.

Ngày 10/9/2018, khi Jack Ma công bố ý định nghỉ hưu, giá cổ phiếu của Alibaba đã giảm gần 4%. Tuy nhiên, cổ phiếu này vẫn được các nhà đầu tư ưa thích. Trong 12 tháng qua, giá cổ phiếu Alibaba đã tăng khoảng 10%. Hãng này đã vượt qua những cản trở do tăng trưởng kinh tế giảm tốc của Trung Quốc, đạt doanh thu 114,92 tỷ Nhân dân tệ (16,15 tỷ USD) trong quý 2 năm nay, tăng 42% so với cùng kỳ năm trước và vượt mức dự báo của các nhà phân tích.

"Bất chấp những lo ngại về tình hình kinh tế vĩ mô, doanh thu mảng thương mại điện tử cốt lõi chứng tỏ rằng hệ sinh thái Alibaba vẫn vững vàng hơn dự báo", các nhà phân tích tại Daiwa Capital Markets viết trong một báo cáo nghiên cứu hôm 15/8.

Những thách thức mà công ty đang đối mặt

Alibaba gặp thách thức trong việc thu hút người dùng mới - Ảnh: Reuters.

Bất chấp kết quả kinh doanh vượt dự báo gần đây của Alibaba, vẫn có những lo ngại về triển vọng dài hạn của công ty này. 

"Thách thức lớn nhất của Alibaba là làm sao để có thêm người dùng", Vicky Wu, nhà phân tích tại Hồng Kông của hãng môi giới ICBC International, nhận định. Trong khi hai hãng thương mại điện tử hàng đầu khác của Trung Quốc - JD.com and Pinduoduo - được Tencent Holdings đầu tư và có thể tận dụng lợi thế từ ứng dụng nhắn tin WeChat của Tencent để thu hút người dùng mới, Alibaba không có lợi thế như vậy, Wu chỉ ra.

Để khai thác các thị trường kém phát triển hơn, Alibaba đã tích hợp các dịch vụ thương mại điện tử của mình với Douyin, ứng dụng video ngắn dành cho người dân ở vùng nông thôn. Tuy nhiên, vài tháng gần đây, Douyin đã bắt đầu hợp tác với JD.com và các hãng thương mại điện tử khác. Hiện doanh thu của Alibaba phần lớn đến từ mảng thương mại điện tử.

Liệu có còn giám đốc cấp cao nào sắp nghỉ hưu?

Joseph Tsai (ngoài cùng bên phải), phó chủ tịch Alibaba, được xem là "cánh tay phải" của Jack Ma - Ảnh: Fortune.

Hồi tháng 6, Maggie Wu, giám đốc tài chính của Alibaba, bắt đầu giám sát hoạt động đầu tư chiến lược của tập đoàn cùng với Joseph Tsai, phó chủ tịch công ty và cũng là "cánh tay phải" của Jack Ma.

"Maggie Wu có vẻ đang được chuẩn bị để tiếp quản vị trí của Joe Tsai", Jeffrey Towson, giáo sư về đầu tư tại Đại học Bắc Kinh, người đã nghiên cứu về Alibaba trong nhiều năm, cho biết. Towson và một số nhà phân tích khác cho rằng những thay đổi trong bộ máy quản lý gần đây của Alibaba cho thấy công ty này đang chuẩn bị cho sự ra đi của Tsai. Tuy nhiên, việc này sẽ không xảy ra lập tức, bởi nếu hai nhân vật cấp cao cùng rời công ty vào một thời điểm, các nhà đầu tư sẽ có lý do để lo lắng, một nhà phân tích nhận định.

Alibaba định làm gì khi "đại sứ quốc tế" Jack Ma nghỉ hưu?

Jack Ma được xem là "đại sứ quốc tế" của Alibaba - Ảnh: AP.

Dù phần lớn lợi nhuận của Alibaba đến từ thị trường nội địa Trung Quốc, "toàn cầu hoá luôn là chiến lược dài hạn của công ty", CEO Zhang cho biết trong thư gửi cổ đông vào năm 2018. Alibaba hiện có khoảng 103.000 nhân viên trên khắp thế giới, điều hành các trung tâm dữ liệu ở 10 quốc gia ngoài Trung Quốc và mạng lưới logistics tại Đông Nam Á và châu Âu. Tuy nhiên, chưa rõ tập đoàn này định hướng như thế nào trong bối cảnh bảo hộ thương mại và căng thẳng địa chính trị khi mà Ma - người được xem là "đại sứ quốc tế" của Alibaba trên trường quốc tế - nghỉ hưu.

Theo Shaun Rein, giám đốc điều hành của hãng tư vấn China Market Research tại Thượng Hải, dù Alibaba sở hữu đội ngũ "vô cùng tinh nhuệ", việc Jack Ma nghỉ hưu sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới tham vọng quốc tế của công ty.

"Ông ấy có sức hút để gọi CEO của một công ty lớn ở Mỹ và nói 'Hãy ngồi xuống đây và nói chuyện'. Tôi không chắc người đó sẽ muốn gặp Daniel Zhang theo cách tương tự như họ muốn gặp Jack Ma", Rein nhận định.