Báo cáo Quốc hội tiến độ thực hiện cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Báo cáo của Bộ GTVT cho biết, dự án đầu tư xây dựng cao tốc Bắc-Nam phía đông giai đoạn 2017-2020 dài 654 km, được chia thành 11 dự án thành phần, gồm: Tám dự án đầu tư công và 3 dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP).

11 dự án thành phần đi qua 13 tỉnh gồm: Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang, Vĩnh Long. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 100.000 tỷ đồng. Trong đó, kinh phí đền bù giải phóng mặt bằng của dự án khoảng 12.401 tỷ đồng.

Công tác giải phóng mặt bằng bắt đầu thực hiện từ tháng 6/2019. Tính đến tháng 9/2021, chính quyền các địa phương đã hoàn thành giải phóng mặt bằng và bàn giao 642,4/652,3 km (đạt 98,4%).

Đến nay, cả 8 dự án thành phần thực hiện theo hình thức đầu tư công đều đã khởi công xây dựng, gồm: Cao Bồ-Mai Sơn, Mai Sơn-QL45, QL45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn Châu, Cam Lộ-La Sơn, Vĩnh Hảo-Phan Thiết, Phan Thiết-Dầu Giây, cầu Mỹ Thuận 2. Sản lượng thi công của 8 dự án là hơn 8.933 tỷ đồng, đạt khoảng 25,1% tổng giá trị hợp đồng.

Đối với 3 dự án thành phần triển khai theo hình thức PPP, gồm: Diễn Châu-Bãi Vọt, Nha Trang-Cam Lâm và Cam Lâm-Vĩnh Hảo, đến tháng 7/2021, cả 3 dự án đã được Bộ GTVT hoàn thành công tác lựa chọn nhà đầu tư, ký kết hợp đồng dự án với các nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, hiện nay, nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án đang đàm phán với các ngân hàng đã cam kết cho vay vốn để thu xếp tài chính, tuy nhiên, việc huy động vốn vay gặp khó khăn khi ngân hàng đề nghị được áp dụng điều khoản chia sẻ doanh thu theo quy định tại điều 82 của Luật PPP.

Do đó, bên cạnh việc tích cực đàm phán với ngân hàng, các nhà đầu tư đang nỗ lực huy động các nguồn vốn hợp pháp khác như: Tăng vốn chủ sở hữu, phát hành trái phiếu doanh nghiệp...

Bên cạnh đó, công tác giải phóng mặt bằng toàn bộ dự án đang còn vướng mắc với gần 11 km chưa được giao (chiếm khoảng 1,6% tổng chiều dài các dự án). Nguyên nhân chủ yếu là do chậm trễ trong công tác di dời hạ tầng kỹ thuật, xây dựng các khu tái định cư; một số dự án vướng mắc cục bộ do khiếu kiện, tranh chấp, người dân khiếu nại về đơn giá, chính sách bồi thường…

Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ GTVT nêu rõ, quá trình thực hiện các dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam phía đông vừa qua gặp vướng mắc về nguồn vật liệu xây dựng (đất, cát, đá) do đồng loạt các dự án thành phần được triển khai cùng lúc. Nhu cầu vật liệu đất đắp tăng đột biến, dẫn đến tình trạng khan hiếm, làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án. Cá biệt, tại dự án QL45-Nghi Sơn, có sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các đơn vị cung cấp, vận chuyển vật liệu xây dựng cho dự án.

Giá một số loại vật liệu xây dựng chủ yếu tăng cao, đặc biệt là giá thép xây dựng tăng đột biến, đã gây nhiều khó khăn về tài chính cho các nhà thầu thi công xây dựng.

Thêm vào đó, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, việc huy động nhân lực, thiết bị, tổ chức thi công tại hiện trường của các nhà thầu gặp khó khăn, một số công trình đã phải dừng thi công do có cán bộ, công nhân lây nhiễm COVID-19, phải cách ly.

Để bảo đảm việc triển khai dự án cao tốc Bắc-Nam phía đông giai đoạn 2017-2020 theo đúng yêu cầu tại các nghị quyết của Quốc hội, Bộ GTVT kiến nghị Quốc hội tiếp tục quan tâm, thường xuyên giám sát tình hình thực hiện dự án; chỉ đạo các cơ quan có liên quan kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện, bảo đảm tiến độ theo yêu cầu.

Bộ GTVT cũng kiến nghị Quốc hội có ý kiến với đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương có dự án đi qua thường xuyên quan tâm, hỗ trợ và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện, đặc biệt là chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân đồng thuận với chính sách đền bù, hỗ trợ thu hồi đất để giải quyết dứt điểm vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư. Giải quyết các khó khăn về nguồn cung ứng vật liệu (đất, cát, đá) đáp ứng khối lượng, tiến độ thi công các dự án cũng như có giải pháp bình ổn giá, tránh đầu cơ nâng giá; ưu tiên tiêm vaccine phòng COVID-19 cho cán bộ, người lao động và tạo thuận lợi trong việc vận chuyển nguyên, vật liệu, máy móc, thiết bị, nhân lực phục vụ thi công các dự án.

Đồng thời, Bộ kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT, các địa phương rà soát tiến độ công tác giải phóng mặt bằng và triển khai 6 dự án thành phần: Cao Bồ-Mai Sơn, Cam Lộ-La Sơn, cầu Mỹ Thuận 2, Diễn Châu-Bãi Vọt, Nha Trang-Cam Lâm, Cam Lâm-Vĩnh Hảo để điều chỉnh thời gian xây dựng cho phù hợp, sớm hoàn thành đưa vào khai thác đồng bộ các dự án, phát huy tối đa hiệu quả đầu tư.