Bất an giữa "ma trận" hàng giả

Nghe tin Chủ tịch Công ty Z Holding bị cơ quan công an điều tra, bắt tạm giam vì sản xuất sữa bột Hiup giả, chị Nguyễn Thu Hà - ngụ quận Hà Đông, TP Hà Nội - choáng váng xen lẫn phẫn nộ và lo lắng vì đã mua loại sữa này cho con uống hằng ngày.

Nạn nhân bất đắc dĩ

Chị Thu Hà cho biết từ năm 2023 đến nay, mỗi tháng chị phải chi 2-3 triệu đồng mua sữa Hiup cho hai con, với hy vọng cải thiện chiều cao, tăng cường sức khỏe như quảng cáo của nhãn hàng và những người nổi tiếng. "Khi nghe tin đường dây gần 600 loại sữa bị công an triệt phá hồi cuối tháng 4-2025, tôi đã bắt đầu nghi ngờ sữa Hiup. Nhưng sau đó, người nổi tiếng và nhãn hàng lên tiếng phủ nhận nên tôi lại tiếp tục cho con dùng. Thật xót xa!" - chị thốt lên.

Điều đáng nói, không chỉ sữa mà ngay cả mặt hàng gạo, thực phẩm thiết yếu trong bữa ăn hằng ngày của người Việt cũng bị làm giả, trở thành thực trạng nhức nhối suốt nhiều năm qua. Nhiều loại gạo nổi tiếng như "Gạo Ông Cua" ST25, gạo Séng Cù Mường Khương… bị làm giả tinh vi, khiến người tiêu dùng khó lòng nhận biết.

Kết quả là nhiều người già, trẻ nhỏ, người bệnh... chỉ vì mong muốn sử dụng sữa, thực phẩm chức năng, thực phẩm "sạch" để nâng cao sức đề kháng, cải thiện sức khỏe bỗng nhiên trở thành nạn nhân, phải gánh chịu những tổn thương nặng nề khi dùng phải hàng giả .

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389 quốc gia), riêng trong tháng cao điểm từ 15-5 đến 15-6, các lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý hơn 10.836 vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả , tăng 79,34% so với tháng cao điểm trước. Hơn 200 vụ đã bị khởi tố với 378 bị can. Nhiều tổ chức, đường dây, ổ nhóm buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng cấm, sản xuất, kinh doanh hàng giả , hàng không rõ nguồn gốc… đã bị triệt phá ở nhiều lĩnh vực, địa bàn.

Hàng loạt TikToker, người nổi tiếng đã bị bắt vì kinh doanh hàng giả , trong đó có chủ kênh Gia đình Hải Sen với siro ăn ngon Hải Bé, Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlog), Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du mục) hay cả Hoa hậu Thùy Tiên bị bắt vì tham gia sản xuất, quảng bá kẹo Kera giả. Điểm chung là các sản phẩm này được quảng bá rầm rộ bởi người nổi tiếng, có tem nhãn mác rõ ràng, được phân phối qua hệ thống "chân rết" của nhiều công ty, khiến người tiêu dùng lầm tưởng là hàng thật.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam, Trưởng Ban Chỉ đạo 389 Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN-MT), cho biết bộ đã phát hiện, xử lý 14 vụ vi phạm kiểm dịch, an toàn thực phẩm liên quan đến vận chuyển, tiêu thụ thịt heo tại Bắc Giang, Quảng Trị; cùng các sản phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm an toàn thực phẩm như tôm hùm đất tại Quảng Ninh, xúc xích, lạp xưởng, trứng non gia cầm đông lạnh tại Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai… Bộ NN-MT cũng đã kiểm tra, xác minh việc đóng dấu kiểm dịch đối với heo bệnh của Công ty Cổ phần C.P Việt Nam, bước đầu xác định nguyên nhân, chuyển hồ sơ và đề nghị Bộ Công an điều tra, xử lý.

Lương tâm ở đâu?

Ban Chỉ đạo 389 quốc gia thừa nhận công tác kiểm tra, giám sát, hậu kiểm còn chưa thường xuyên, triệt để, thậm chí vẫn tồn tại tình trạng tiếp tay, bảo kê cho các đối tượng vi phạm, tiêu cực trong thanh tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động kiểm nghiệm. Trong khi đó, thể chế và quy định pháp luật về xử lý hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả , xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn thiếu, lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. "Các đối tượng đã triệt để lợi dụng quy định cho phép doanh nghiệp tự công bố và tự chịu trách nhiệm về chất lượng để trục lợi, liên kết thuê người nổi tiếng, bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng quảng bá, phóng đại chất lượng, công dụng của sản phẩm giả" - báo cáo nêu rõ.

Gần đây nhất, Công an tỉnh Hưng Yên đã triệt phá đường dây buôn lậu, sản xuất dầu thực vật giả quy mô lớn, bắt giữ 3 nghi phạm, thu giữ hơn 1.000 tấn dầu. Trong đó, Đặng Thị Phương, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food, bị cáo buộc dùng dầu ăn nhập khẩu làm thức ăn chăn nuôi để sản xuất dầu ăn bán cho người. Vụ án đang được mở rộng điều tra trên phạm vi toàn quốc.

Đại diện Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết Công ty Nhật Minh Food đã có bản tự công bố sản phẩm đối với dầu thực vật. Tuy nhiên, Bộ Công Thương chưa cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho doanh nghiệp này và cũng chưa nhận được báo cáo từ chính quyền địa phương hay cơ quan liên quan về hành vi sản xuất, tiêu thụ dầu ăn giả nói trên.

Là đại diện một HTX chuyên ép dầu từ đậu nành vừng đen, bà Phùng Thị Xuân (HTX Nông nghiệp Khánh Lâm, Hà Nội) bức xúc: "Không hiểu lương tâm con người của họ ở đâu mà lại sản xuất dầu ăn cho người từ thức ăn chăn nuôi?". Bà cho biết mỗi lít dầu ăn nguyên chất phải ép từ 7-10 kg đậu nành, do đó giá bán khoảng 270.000 đồng/lít, cao gấp 3-4 lần dầu ăn công nghiệp đã tinh luyện. "Tôi ủng hộ cơ quan quản lý mạnh tay quét sạch hàng giả , nhất là thực phẩm giả để bảo vệ sức khỏe người dân, tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính" - bà Xuân mong muốn.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2025 và tổng kết đợt cao điểm phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả , Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu coi mỗi ngày đều là cao điểm, tiến tới quét sạch buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng giả , hàng nhái. Do đó, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), đã cam kết sau tháng cao điểm, lực lượng quản lý thị trường sẽ tiếp tục kiểm tra quyết liệt các mặt hàng liên quan an toàn thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, phối hợp với các lực lượng khác xử lý nghiêm theo quy định.

"Chúng tôi đã đề xuất sửa đổi Nghị định 98/2020/NĐ-CP, nâng mức xử phạt vi phạm về an toàn thực phẩm, dược phẩm lên gấp đôi so với trước. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng, thậm chí sẽ đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự" - ông Bình nhấn mạnh.

(Còn tiếp)