Chi cục Hải quan Khu vực II Siết chặt chống buôn lậu, gian lận thương mại

Nhiều thành tích trong chống buôn lậu, vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng giả , ma túy…

Chi cục Hải quan khu vực II (trước là Cục Hải quan TP.HCM) là đơn vị lớn nhất cả nước với địa bàn quản lý đa dạng, phức tạp trên cả đường bộ, đường thủy và đường hàng không; các kho ngoại quan, khu công nghệ cao, cửa hàng miễn thuế… nằm trong hoặc ngoài khu vực cửa khẩu. Thế nên tình hình buôn lậu, gian lận thương mại , xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tại địa bàn này cũng hết sức phức tạp, đòi hỏi bản lĩnh lớn của những người gác cổng thương mại.

ẢNH: N.N

Trong 9 tháng tính từ đầu năm, Chi cục Hải quan khu vực II đã phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính 3.432 vụ việc, thu nộp ngân sách nhà nước hơn 202 tỉ đồng, trong đó tiền xử phạt hơn 131 tỉ đồng, truy thu thuế 71 tỉ đồng.

Trao đổi với Thanh Niên, đại diện Chi cục Hải quan Khu vực II cho hay, các hành vi vi phạm mà Chi cục ghi nhận đến này phổ biến nhất là tình trạng khai báo sai tên hàng, số lượng, mã số, trị giá tính thuế; nhập khẩu hàng hóa nhưng không có giấy phép nhập khẩu, hạn ngạch. Đặc biệt, nhiều trường hợp trà trộn nhập khẩu hàng hóa không nhãn hiệu và có nhãn hiệu không được bảo hộ để thẩm lậu hàng giả mạo các nhãn hiệu được bảo hộ vào Việt Nam…

Đội Kiểm soát Hải quan (Chi cục Hải quan Khu vực II) thống kê, trong 9 tháng tính từ đầu năm, nhiều vụ vi phạm trong lĩnh vực hàng giả , xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị lực lượng hải quan phát hiện. Cụ thể, vừa qua, Đội Kiểm soát hải quan phối hợp cùng Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 (Chi cục Hải quan Khu vực II) tiến hành kiểm tra thực tế lô hàng nhập khẩu của Công ty TNHH XNK T.T.A. Kết quả phát hiện ngoài lượng hàng hóa khai sai tên hàng còn có 19.801 cái/chiếc vòng bi các loại được gắn các nhãn hiệu NACHI, ASAHI, SKF, NSK và cả thương hiệu NTN giả mạo nhãn hiệu được bảo hộ tại Việt Nam. Số tiền thuế thiếu doanh nghiệp phải nộp là 312.651.165 đồng. Hiện Chi cục Hải quan khu vực II đang trưng cầu giám định trị giá hàng vi phạm giả mạo đối với nhãn hiệu được bảo hộ tại Việt Nam để làm căn cứ xử lý tiếp theo quy định.

ẢNH: N.N

Tương tự, tiến hành kiểm tra thực tế hàng hóa nhập khẩu của Công ty TNHH T., lực lượng hải quan phát hiện doanh nghiệp khai sai so với số lượng thực tế sản phẩm vòng bi SKFa nhập khẩu, đặc biệt nghi vấn giả mạo nhãn hiệu. Kết quả trưng cầu giám định cho thấy, hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đối với vòng bi nhãn hiệu SKF, trị giá hàng vi phạm hơn 1,2 tỉ đồng. Trên cơ sở ý kiến của VKSND TP.HCM, Chi cục Hải quan khu vực II đã chuyển hồ sơ có dấu hiệu tội phạm cho Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.HCM.

Cũng vi phạm liên quan nhãn hiệu, trước đó, Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 phối hợp với Đội 3 - Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Đội Kiểm soát hải quan và các lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra lô hàng xuất khẩu của Công ty TNHH XNK K.T.Đ. Hàng khai báo là giày dép, quần áo, túi không có nhãn hiệu. Qua kiểm tra, phát hiện có 5 mặt hàng ghi nhãn hiệu MLB, Hugo Boss, Armani Exchange, Vans, North Face... Trường hợp này doanh nghiệp cũng không xuất trình được hóa đơn chứng từ, giấy tờ liên quan đến sở hữu trí tuệ cũng như nguồn gốc hàng hóa...

Liên quan thực phẩm chức năng, có lô hàng nhập khẩu của Công ty TNHH H.B cũng được Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 phát hiện và phối hợp với Đội Kiểm soát Hải quan kiểm tra thực tế. Theo dữ liệu hải quan, Công ty H.B nhập khẩu lô hàng khai là thực phẩm bảo vệ sức khỏe HB, hỗ trợ giải độc, bảo vệ gan, tăng cường chức năng gan, xuất xứ Mỹ và mới 100%. Tuy nhiên, quá trình kiểm tra, so sánh, đối chiếu giữa thông tin về thành phần cấu tạo nên hàng hóa, hàm lượng các thành phần cấu tạo nên hàng hóa... cơ quan hải quan xác định các số liệu không phù hợp với Bản công bố sản phẩm do chính công ty nhập khẩu này cung cấp. Kết quả giám định của Viện Y tế công cộng TP.HCM cũng cho thấy, thành phần chính tạo nên công dụng chính của sản phẩm chỉ đạt khoảng 10% so với công bố của doanh nghiệp. Sản phẩm được xem là hàng giả theo quy định tại Nghị định 98/2020 của Chính phủ.

Ngoài các sai phạm liên quan nhập khẩu hàng hóa vi phạm và nghi vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng giả , việc phát hiện các lô hàng vận chuyển trái phép hàng hóa xuất khẩu có điều kiện hoặc hàng cấm xuất khẩu (thuốc lá điếu…) qua địa bàn cảng Cát Lái thời gian qua cũng tăng mạnh. Trong 9 tháng có 3 vụ lớn xuất lậu thuốc lá điếu sang Canada, Úc, Malaysia cho thấy các đối tượng vi phạm đã sử dụng các phương thức mới và xuất hiện các tuyến đường mới khác các tuyến đường trọng điểm trước đó, đây cũng là một trong những khó khăn của công tác đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại , hàng giả , xâm phạm sở hữu trí tuệ trong giai đoạn hiện tại.

Thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi

Công tác phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành hải quan, đã được quy định tại điều 12 luật Hải quan năm 2014. Trao đổi với Báo Thanh Niên, đại diện Chi cục hải quan Khu vực II cho biết, với địa bàn rộng lớn, đơn vị hiện có trên 60.000 doanh nghiệp thường xuyên hoạt động xuất nhập khẩu; thực hiện hầu hết các loại hình xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh. Đặc biệt, hải quan là một trong những ngành cải cách mạnh mẽ, nên việc thay đổi phương thức quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm; áp dụng quản lý rủi ro; làm thủ tục và thông quan điện tử đã giải quyết phần nào bài toán về nhân sự giảm. Một mặt tạo thuận lợi thương mại, song mặt khác gia tăng việc lợi dụng buôn lậu, gian lận thương mại , vận chuyển trái phép. Điển hình như lợi dụng phân luồng (tờ khai luồng xanh, luồng vàng) để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật hải quan.

ẢNH: N.N

Địa bàn quản lý của Chi cục Hải quan Khu vực II có đặc thù đa dạng, làm thủ tục cho hầu hết các loại hình xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh với các mặt hàng phong phú. Thế nên hành vi, thủ đoạn buôn lậu, gian lận phát sinh tại đơn vị cũng khá phức tạp, biến tướng. Thậm chí, ngày càng xuất hiện nhiều hình thức gian lận mới như: gian lận xuất xứ, giả mạo nhãn hiệu, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, lợi dụng hoạt động gia công sản xuất xuất khẩu, quá cảnh, mượn đường, kinh doanh chuyển khẩu để né tránh các biện pháp phòng vệ thương mại và bảo hộ kinh tế, vận chuyển trái phép hàng hóa. Đặc biệt, việc vận chuyển chất ma túy, vũ khí đến và đi khỏi lãnh thổ Việt Nam đã được các đối tượng thực hiện nhiều hơn so với năm trước và thủ đoạn cũng tinh vi hơn.

"Những điều này phản ánh khối lượng công việc và tính chất phức tạp trong công tác quản lý, điều hành của Chi cục Hải quan khu vực II ngày càng tăng, đặc biệt là công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại , vận chuyển trái phép. Chính vì vậy, chúng tôi luôn xác định công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại , vận chuyển trái phép là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của đơn vị và yêu cầu, chỉ đạo các đơn vị thuộc Chi cục thực hiện công tác này có hiệu quả trên địa bàn quản lý", theo Chi cục Hải quan Khu vực II.

Đẩy mạnh công tác chống buôn lậu cuối năm

Nhận định tình hình buôn lậu, vận chuyển hàng gian, hàng giả trong những tháng cuối năng sẽ gia tăng, Chi cục Hải quan khu vực II đã triển khai các kế hoạch và chỉ đạo các cấp trong công tác chống buôn lậu, vận chuyển trái phép, hàng giả … từ rất sớm. Đặc biệt, ban hành Kế hoạch tăng cường công tác này trong giai đoạn trước, trong và sau Tết Nguyên đán năm 2026. Cụ thể, yêu cầu các đơn vị thuộc Chi cục tiếp tục tăng cường công tác thu thập xử lý thông tin để kịp thời phát hiện và xử lý các trường hợp có dấu hiệu nghi vấn liên quan đến hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép, hàng giả … Nhất là giai đoạn cuối năm, nhu cầu về hàng hóa tăng cao nên càng tiềm ẩn rủi ro gian lận trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Chi cục Hải quan Khu vực II cho biết sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả các thiết bị chuyên dùng cho công tác chống buôn lậu như máy soi, máy thử ma túy… để vừa đảm bảo công tác chống buôn lậu, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh; phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong và ngoài ngành theo thẩm quyền được phân cấp trong công tác trao đổi; chia sẻ, cung cấp thông tin theo quy định của pháp luật và các quy chế phối hợp đã ký kết nhằm tăng cường công tác thu thập xử lý thông tin trong công tác này để kịp thời phát hiện các vụ việc vi phạm.

ẢNH: N.N

"Quá trình làm việc có phát sinh những tình huống xử lý, Chi cục luôn tiếp tục kiến nghị cấp trên sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan nếu phát sinh những sơ hở, vướng mắc trong quá trình thực thi nhiệm vụ trong lĩnh vực hải quan. Tuy vậy, chúng tôi cũng khuyến nghị các doanh nghiệp nội địa cần nắm bắt các rủi ro thuế quan để phát triển khả năng truy xuất nguồn gốc trong chuỗi cung ứng của mình. Tránh trường hợp bị lợi dụng để sản xuất hàng "made in Vietnam"; các nhà sản xuất trong nước cũng cần lên tiếng và cung cấp thông tin liên quan hàng hóa có dấu hiệu vi phạm, đặc biệt là hàng giả mạo nhãn hiệu cho cơ quan hải quan và các cơ quan chức năng khác liên quan nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình; các doanh nghiệp không móc nối với các cá nhân, tổ chức để sản xuất hàng hóa giả mạo xuất xứ Việt Nam, sau đó xuất khẩu; doanh nghiệp không tiếp tay làm dịch vụ giao nhận trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa có dấu hiệu vi phạm pháp luật hải quan; quản lý chặt chẽ chữ ký số khai báo hải quan để đảm bảo hoạt động xuất nhập khẩu theo quy định, tránh bị lợi dụng để xuất nhập khẩu hàng hóa của các đối tượng buôn lậu", Chi cục Hải quan Khu vực II khuyến nghị.

Về phía người tiêu dùng, Chi cục Hải quan Khu vực II lưu ý, nên phản ánh sớm với các cơ quan chức năng khi mua phải những sản phẩm kém chất lượng, để từ đó cơ quan chức năng có thông tin làm cơ sở cho quá trình điều tra, xác minh. Dẫn chứng, vị này nêu vụ việc liên quan viên rau củ Kera được lực lượng chức năng phát hiện nhờ thông tin từ người tiêu dùng phản ánh đến cơ quan chức năng. Đến nay, liên quan công ty và những người vi phạm liên quan vụ kẹo này đã bị cơ quan chức năng khởi tố vụ án và bắt các đối tượng về hành vi lừa dối khách hàng...