Bất chấp hàng loạt bê bối, 6 ngân hàng lớn nhất phố Wall kiếm về hơn 1.000 tỷ USD lợi nhuận trong thập kỷ qua

Malick Diop cảm thấy có gì đó đang thay đổi ở phố Wall. Anh gia nhập Morgan Stanley vào những ngày đen tối của năm 2009, khi các ngân hàng lớn đang phải vật lộn để hoàn trả các khoản vay của người đóng thuế và xoa dịu cơn thịnh nộ của công chúng. Nhưng chỉ 4 năm sau, cơn giận đã nguôi ngoai và tham vọng trở thành hiện thực.

“Lần đầu tiên, tôi thực sự cảm thấy công việc và sự nghiệp của mình thoát khỏi cái bóng của khủng hoảng tài chính. Chúng ta đã thực sự vượt qua nó và bây giờ là lúc nghĩ đến một chương mới”, Diop nhớ lại.

Những năm sau, ông nhanh chóng được thăng chức và trở thành lãnh đạo cấp cao của ngân hàng. Ông chính là người dàn xếp thỏa thuận trị giá hàng tỷ USD với SoftBank Group của tỷ phú liều ăn nhiều Masayoshi Son. Sau đó, Diop cũng đã hoàn tất một thương vụ SPAC khổng lồ ở đỉnh điểm của cơn sốt đó.

Khi trả lời phỏng vấn, Diop vẫn chưa biết mình đang đóng một vai trò nhỏ trong một thứ béo bở: Thập kỷ nghìn tỷ USD đầu tiên cho 6 gã khổng lồ trong ngành ngân hàng Mỹ. Đó không phải 1.000 tỷ USD doanh thu mà là lợi nhuận ròng.

Không ai có thể nghĩ tới điều này ở giai đoạn đầu của thập kỷ, thời điểm mà Phố Wall là mục tiêu công kích của toàn thế giới còn các chính trị gia ở cả 2 đảng của nước Mỹ đang sôi sục trước những gói giải cứu hoặc phải tái cấu trúc những gã khổng lồ tài chính từng được mô tả là “quá lớn để sụp đổ”.

Thế nhưng, điều không tưởng đã xảy ra. Các ngân hàng lớn nhất của Mỹ tăng trưởng vượt trội so với các doanh nghiệp khác. Cùng với nhau, JPMorgan Chase & Co., Bank of America Corp., Wells Fargo & Co. , Citigroup Inc., Goldman Sachs Group Inc. và Morgan Stanley đã xây dựng lên thập kỷ nghìn tỷ đô đầu tiên và hứa hẹn sẽ kiếm được nhiều tiền hơn vào năm tới.

Trong khi phần lớn thế giới vẫn tập trung vào sự giàu có của Thung lũng Silicon, các ngân hàng đang có đà phát triển mạnh mẽ. Không ai, không cách nào có thể giải thích rõ ràng về thành công của họ. Đó có thể là sự biến động thúc đẩy các giao dịch ở phố Wall, các sếp ngân hàng như Diop thúc đẩy sự bùng nổ giao dịch hay những năm ông Donald Trump mang lại thuận lợi cho ngành tài chính bằng cách cắt giảm thuế trên cương vị Tổng thống Mỹ.

Tương tự như thế, cả ngành ngân hàng của Mỹ cũng chẳng có phản ứng nào với cột mốc quan trọng này.

Hành trình nghìn tỷ USD lợi nhuận

Betsy Duke, cựu thống đốc Cục Dự trữ Liên bang – người từng là Chủ tịch Hội đồng quản trị của Wells Fargo cho đến năm 2020, chia sẻ: “Đôi khi người ta có cảm giác rằng việc các ngân hàng kiếm được nhiều tiền như vậy là một điều khủng khiếp nhưng tôi không cho là vậy. Mọi thứ bạn có thể ném vào hệ thống tài chính đều đã được ném trong 10 năm qua. Các ngân hàng này không chỉ trụ vững mà còn phát triển mạnh mẽ”.

Duke cho biết trong những năm mà công chúng tỏ ra giận dữ đối với các ngân hàng, nhiều quy định khắt khe hơn được công bố. Thậm chí, các ngân hàng còn là mục tiêu chính trị. Sau đó, đại dịch và những biến động nguy hiểm trên thị trường cũng ập tới một cách hoàn toàn bất ngờ. Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, các ngân hàng đã đối phó với thách thức rất tốt. Thậm chí, họ còn kiếm được món lợi nhuận 1.000 tỷ USD từ chính giai đoạn khó khăn đó.

Ước tính của các nhà phân tích cho biết, nếu 6 ngân hàng lớn nhất của Mỹ không đạt lợi nhuận 1.000 tỷ USD cho giai đoạn 10 năm vừa qua trong cuối năm 2022, họ sẽ nhanh chóng đạt được cột mốc đó trong vài tuần đầu tiên của năm 2023.

Mười năm trước, JPMorgan – ngân hàng hiện đang dẫn đầu về giá trị và lợi nhuận ở Mỹ tính theo vốn hóa thị trường – vẫn còn chìm trong vũng lầy của khủng hoảng do vụ bê bối tài chính có tên là “Cá voi trắng London”. Wells Fargo lúc đó thì khả quan hơn và là cái tên duy nhất trong bộ 6 thu về 20 tỷ USD.

Những gì không thay đổi trong suốt những năm qua có thể coi là nét phác thảo chung cho hoạt động của các ngân hàng. Đó là bán cổ phiếu và trái phiếu, giao dịch các công cụ tài chính, tư vấn mua bán và sáp nhập, quản lý tài sản, xử lý các khoản thanh toán và cho vay…. Và đó cũng chính là những cỗ máy in tiền của họ.

Trả giá cho những vụ bê bối

Để thoát khỏi cái bóng đen của khủng hoảng toàn cầu, các ngân hàng này cũng phải thực sự trả giá. Vào năm 2014, Bank of America đã chấp thuận vụ hòa giải với giá kỷ lục lên tới 16,7 tỷ USD nhằm chấm dứt các cuộc điều tra về hoạt động thế chấp kém chất lượng của họ. JPMorgan cũng đã phải trả 13 tỷ USD cho một thỏa thuận tương tự.

Bê bối là nỗi đau không của riêng ai. Wells Fargo đứng trước bê bối lập hàng triệu tài khoản giả mạo, Goldman Sachs liên quan đến bê bối tham nhũng tại một quỹ đầu tư quốc doanh của Malaysia. Tuy nhiên, những nỗi đau đã được bỏ lại phía sau.

Tổng thống Donald Trump (giữa) khi còn tại nhiệm.

Với thành quả lợi nhuận 1.000 tỷ USD hiện ngay, ngành ngân hàng Mỹ cần phải cảm ơn một người: Tổng thống Donald Trump. Dù ông Trump từng chế giễu các ngân hàng trong chiến dịch tranh cử của mình nhưng cuộc đại tu thuế của ông đã giúp họ có được những khoản lợi nhuận khổng lồ. Thay vì trả 3 trong số 10 phần từ thu nhập của mình cho chính phủ, các ngân hàng chỉ còn phải trả chưa đến 1/5 vào năm 2018. Thuế của họ tiếp tục giảm từ đó.

Các ngân hàng này kiếm được chưa tới 70 tỷ USD trong năm 2017 nhưng đã thu về 120 tỷ USD trong năm 2018 nhờ giảm thuế, tăng lãi suất và sự gia tăng đột biến trong các lĩnh vực khác nhờ kinh tế bùng nổ. Tổng tài sản của họ, vốn chỉ dao động ở mức 10.000 tỷ USD trong nhiều năm, bắt đầu tăng vọt.

Tuy nhiên, lợi nhuận của các ngân hàng không phải là điều khiến mọi người ngạc nhiên. “Có thể coi các ngân hàng là kẻ luôn luôn chiến thắng vì một số ngoại lệ nhờ vai trò của họ trong nền kinh tế. Họ là trung gian, họ vay và cho vay”, Luật sư hàng đầu Phố Wall H. Rodgin Cohen cho biết.

Trong khi đó, trở thành một nhân viên ngân hàng cũng là hành trình sóng gió trong thập kỷ vừa qua. Đầu thập niên này, các ngân hàng dùng 148 tỷ USD để trả lương. Con số này giảm trong vài năm sau đó rồi tăng lên 154 tỷ USD vào năm 2019 bất kể tổng số nhân sự của họ đã giảm. Jamie Dimon, ông chủ của JPMorgan - người đã trở thành tỷ phú, nhận khoản lương lớn đến mức mà một bên đã yêu cầu các cổ đông bỏ phiếu chống lại điều đó.

Đại dịch Covid-19 ập tới tạo ra một sự thay đổi bước ngoặt với kinh tế toàn cầu. Suy thoái, diễn ra chóng vánh nhưng cũng kết thúc nhanh như cách nó bắt đầu. Kỷ nguyên tiền rẻ thổi bùng làn sóng đầu tư, khiến mọi tài sản tăng phi mã. Trong giai đoạn ấy, sự ra đời của Công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) mang đến cho các ngân hàng những khoản tiền khổng lồ trong vai trò môi giới. SPAC giúp các công ty chưa đủ điều kiện có thể lên sàn để hưởng lợi từ cơn sóng thần cổ phiếu trong kỷ nguyên tiền rẻ.

Tuy nhiên, các ngân hàng cũng không phải tay chơi duy nhất trong cuộc đua siêu lợi nhuận này. Chỉ riêng Apple đã kiếm được hơn nửa nghìn tỷ USD trong cùng giai đoạn. Microsoft Corp., Berkshire Hathaway Inc. và Alphabet Inc. cũng vượt qua JPMorgan, tiếp theo là Exxon Mobil Corp. vượt qua Bank of America và Wells Fargo.

Tham khảo: Bloomberg