Bí ẩn 2 startup robot Trung Quốc: Hoạt động trong 'chế độ tàng hình', chưa tung sản phẩm nhưng đã chiêu mộ loạt nhân tài từ Google, Tesla

Thế giới công nghệ đang chứng kiến một cuộc đua âm thầm nhưng dữ dội: cuộc đua tạo ra robot hình người thông minh – những cỗ máy có thể bước đi, trò chuyện và làm việc bên cạnh con người.

Ẩn sau những cánh cửa kín của các phòng thí nghiệm ở Thung lũng Silicon, hai startup ít tên tuổi nhưng lại đang được giới đầu tư chú ý đặc biệt – Rhoda AI và Genesis AI – vừa huy động hàng trăm triệu USD để phát triển các robot có khả năng cạnh tranh trực tiếp với những “ông lớn” như Figure AI và Tesla.

Theo Forbes, cả Rhoda AI và Genesis AI đều hoạt động trong “chế độ tàng hình” – nghĩa là họ chưa công bố công nghệ hay sản phẩm ra công chúng, nhưng đã tuyển dụng hàng loạt kỹ sư robot, chuyên gia AI và kỹ thuật cơ khí hàng đầu từ Boston Dynamics, Tesla và Google DeepMind.

Rhoda AI, trụ sở tại khu Menlo Park, được thành lập bởi nhóm cựu kỹ sư của Tesla và Boston Dynamics, đã gọi vốn thành công khoảng 230 triệu USD, tập trung phát triển robot có khả năng thực hiện các công việc nặng, hướng tới những ứng dụng trong sản xuất và hậu cần. Genesis AI, với hơn 105 triệu USD vốn ban đầu, lại đặt cược vào hướng tiếp cận khác: xây dựng một mô hình nền tảng cho robot – tương tự như ChatGPT cho ngôn ngữ, nhưng áp dụng cho hành vi và chuyển động trong thế giới thực.

Điều đặc biệt là Genesis AI không muốn chỉ tạo ra robot, mà là một bộ não dùng chung cho tất cả robot – tương tự cách Google tạo ra Android cho điện thoại. Họ gọi đó là “horizontal robotics platform” – nền tảng robot ngang, nơi các nhà sản xuất khác có thể tích hợp “bộ não Genesis” vào robot của mình. Theo thông tin rò rỉ, Genesis đang thử nghiệm một hệ thống giúp robot học cách mở cửa, nâng vật, gấp đồ hay di chuyển qua chướng ngại vật bằng cách tự mô phỏng hàng tỷ hành động ảo. Khi robot hoạt động trong thực tế, dữ liệu lại được thu về để cải thiện mô hình – tạo thành vòng phản hồi học tập liên tục giữa AI và thế giới vật lý.

Giới công nghệ so sánh Genesis AI với cách OpenAI từng định hình thế giới AI ngôn ngữ – nhưng lần này, “trò chuyện” không phải bằng lời nói, mà bằng chuyển động. Một nguồn tin của AI Business nhận xét: “Nếu OpenAI tạo ra bộ não cho thế giới kỹ thuật số, thì Genesis AI đang tạo ra bộ não cho thế giới vật lý”.

Các nhà đầu tư nhìn thấy trong robot hình người một thị trường khổng lồ – nơi AI không chỉ xử lý dữ liệu mà còn có thể làm việc thay con người trong các lĩnh vực khan hiếm lao động như sản xuất, logistics, chăm sóc y tế hay dịch vụ. Một robot có thể hiểu ngôn ngữ tự nhiên, thao tác chính xác và học từ trải nghiệm.

Nhưng cuộc đua này không chỉ diễn ra ở Mỹ. Bên kia Thái Bình Dương, Trung Quốc đang nổi lên như một thế lực đáng gờm trong ngành công nghiệp robot. Hàng loạt công ty công nghệ và xe điện lớn của nước này đang âm thầm đầu tư hàng tỷ đô la cho tham vọng “người máy quốc gia”.

Theo Reuters, hãng xe điện Xpeng Motors đã công bố kế hoạch rót tới 100 tỷ nhân dân tệ (hơn 13 tỷ USD) vào nghiên cứu robot hình người trong hai thập kỷ tới. Sản phẩm đầu tiên – robot mang tên Iron – cao khoảng 1m7, có hơn 200 khớp chuyển động, đã được đưa vào thử nghiệm trong nhà máy. Giám đốc điều hành He Xiaopeng khẳng định: “Nếu chúng ta có thể dạy robot hiểu con người, đó sẽ là cuộc cách mạng tiếp theo của sản xuất.”

Không chỉ Xpeng, Ant Group – công ty con của Alibaba – cũng vừa giới thiệu mẫu robot R1 tại triển lãm IFA Berlin 2025. Con robot này có thể nấu ăn, nhận diện khuôn mặt và giao tiếp cơ bản, dù vẫn ở mức thử nghiệm. Động thái của Ant Group cho thấy tham vọng mở rộng sang lĩnh vực phần cứng thông minh – nơi robot trở thành cầu nối giữa thương mại điện tử, AI và tự động hóa đời sống. Song song đó, startup AgiBot, được hậu thuẫn bởi các quỹ đầu tư lớn như Hillhouse và BYD, tuyên bố đã sản xuất hàng nghìn robot hình người với mục tiêu ứng dụng trong môi trường công nghiệp và dịch vụ.

Từ Bắc Kinh đến Thâm Quyến, chính phủ Trung Quốc đang biến ngành robot thành trụ cột chiến lược, coi đây là “công nghệ mang tính cách mạng ngang hàng với AI và xe điện”. Le Monde dẫn dự báo cho biết quy mô thị trường robot Trung Quốc có thể đạt 5.000 tỷ USD vào năm 2050, và riêng năm 2024 nước này đã chiếm tới 2/3 số bằng sáng chế robot toàn cầu. Trong các sự kiện như “Robot Olympics” tổ chức tại Bắc Kinh, hàng trăm robot hình người thi đấu các nội dung như chạy, đá bóng, múa hip-hop, trình diễn kỹ năng AI – một minh chứng cho sức mạnh sản xuất và năng lực tích hợp công nghệ của Trung Quốc.

Trong khi đó, tại Mỹ, các công ty như Tesla với Optimus hay Figure AI với Figure 02 vẫn đang chiếm sóng truyền thông khi phô diễn robot có thể mang hộp, gấp quần áo hay trò chuyện bằng AI. Nhưng giới chuyên gia cho rằng “lợi thế thực sự không nằm ở trình diễn, mà ở khả năng sản xuất hàng loạt và tích hợp sâu AI vào hành vi”. Đây lại chính là điểm mạnh của các công ty Trung Quốc.

Dù vậy, con đường đến “kỷ nguyên người máy” vẫn còn đầy thử thách. Robot hình người hiện nay vẫn đắt đỏ, phức tạp và thiếu ổn định trong môi trường thực. Một cánh tay robot có thể gấp áo nhưng lại không biết xử lý khi áo rơi xuống đất; một robot có thể bước đi trên sàn bê tông nhưng dễ mất thăng bằng nếu mặt đường trơn. Vấn đề năng lượng cũng là rào cản lớn: để duy trì hoạt động trong nhiều giờ, robot cần pin dung lượng cao, nhẹ, an toàn – điều mà ngay cả các hãng xe điện hàng đầu cũng chưa giải quyết triệt để.

Thế giới đang tiến rất gần đến ranh giới giữa trí tuệ và cơ thể, giữa AI thuần túy và robot mang hình dáng con người. Cuộc đua này, dù âm thầm, có thể sẽ là “trận chiến công nghệ lớn nhất sau AI tổng hợp”, vì ai kiểm soát được robot hình người – người đó nắm chìa khóa cho tương lai lao động, sản xuất và cả an ninh toàn cầu.

Theo: Forbes, Reuters