Bi kịch của 1 kỳ lân ngành thanh toán: Được “chống lưng” bởi Warren Buffett và Jack Ma, từng tăng trưởng nhanh top đầu thế giới, nay đứng trước bờ vực sụp đổ

Andre Street và Eduardo Pontes đã có được sự thăng hoa vượt bậc kể từ khi thành lập StoneCo Ltd. cách đây chưa đầy một thập kỷ.

Từ đỉnh cao thành công

Cặp đôi này đã khiến các doanh nghiệp trên khắp Brazil thay đổi cách xử lý các khoản thanh toán, mô phỏng theo mô hình Square Inc. của Jack Dorsey. Họ thu hút các nhà đầu tư trong đó có Berkshire Hathaway Inc. của nhà đầu tư thiên tài Warren Buffett, tỷ phú Trung Quốc Jack Ma và gia tộc Walton. Họ đã trở thành tỷ phú USD trước khi bước vào tuổi 40.

Thành công của họ cũng thúc đẩy tham vọng thay đổi cách thức hoạt động ngân hàng không chỉ ở Brazil mà còn ở những nước xa xôi như Bồ Đào Nha, Vương quốc Anh và Trung Đông. Sau đó mọi thứ đã không còn thuận lợi như ban đầu - thậm chí còn mấp mé bờ vực phá sản.

Andre Street (Ảnh: Bloomberg)

Sau khi thành công với các phương thức thanh toán, Stone đặt mục tiêu vào điều hứa hẹn giúp công ty trở nên thành công hơn nữa: cho vay.

Một vài năm trước đây, StoneCo bắt đầu cung cấp tiền cho các khách hàng vừa và nhỏ trên khắp Brazil nhưng đã không lường hết các rủi ro có thể xảy ra: Lạm phát gia tăng, một đại dịch toàn cầu, một loạt các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ của ngân hàng trung ương và một nền kinh tế đang quay trở lại bên bờ vực của suy thoái. Nợ nần tăng vọt, buộc công ty phải ngừng cho vay vào năm ngoái.

Kể từ đó, các vấn đề ngày càng trở nên tồi tệ hơn - và các nhà đầu tư mất kiên nhẫn hơn. Cổ phiếu của công ty có trụ sở tại Sao Paulo đã giảm 88% trong phiên giao dịch tại New York giữa tuần này. 25,6 tỷ USD vốn hóa thị trường của công ty này bốc hơi.

Từ một trong những công ty công nghệ thanh toán phát triển nhanh nhất thế giới, StoneCo.đã trở thành một câu chuyện cảnh báo về sự nguy hiểm khi cố gắng "vượt qua" các ngân hàng lâu đời trên các thị trường đã thống trị trong nhiều thập kỷ.

Malcolm Dorson, giám đốc danh mục đầu tư tại Mirae Asset Global Investments ở New York, cho biết: "Đó là một bài học cho tất cả các ngân hàng kỹ thuật số và các nền tảng tương tự ở Brazil. Stone từng là "ngôi sao" trong những công ty công nghệ (fintech) ở Mỹ Latinh, nhưng "những rủi ro từ thị trường và đối thủ cạnh tranh gần đây đã khiến công ty mất đi uy tín", ông nói.

Các công ty thanh toán mới nổi khác của Brazil cũng đang bị ảnh hưởng. Đối thủ lớn nhất của Stone, PagSeguro Digital Ltd., giảm 73% trong 12 tháng qua. Dưới sự kiểm soát của tỷ phú 58 tuổi Luis Frias, công ty cũng từng mở rộng sang lĩnh vực ngân hàng.

Trong khi công nghệ đã định hình lại nền tài chính trên toàn cầu, ảnh hưởng của nó đặc biệt quan trọng ở Mỹ Latinh. Khu vực với chỉ hơn 8% dân số thế giới, đang bị "cản trở" bởi các dịch vụ ngân hàng đắt đỏ và bị chi phối bởi các tập đoàn. Các nhà đầu tư toàn cầu trong đó có Softbank Group Corp. và Berkshire của Buffett đã hậu thuẫn để các công ty này phát triển.

Đến nguy cơ sụp đổ

Stone lần đầu tiên đạt được thành công khi đưa ra một phương pháp rẻ hơn, dễ sử dụng hơn cho các doanh nghiệp chấp nhận mua hàng bằng thẻ. Nền tảng cung cấp một cách thức để quản lý số tiền công ty đó kiếm được, cho phép Stone ước tính doanh thu trong tương lai của họ và cho vay dựa trên những dự đoán đó. Đổi lại, các khoản phải thu từ thẻ tín dụng sẽ được sử dụng để thanh toán khoản nợ.

Đối với Stone, đó có vẻ là một cách dễ dàng để kiếm thêm doanh thu từ hơn 1,4 triệu khách hàng của mình. Nhưng nó nhanh chóng phản tác dụng khi Brazil bị ảnh hưởng bởi "đòn kép": đại dịch Covid-19, lãi suất tăng và lạm phát dai dẳng.

Trong khi đó, các doanh nghiệp bắt đầu chuyển sang các công ty thanh toán khác, có nghĩa là Stone không còn quyền truy cập vào các giao dịch mua thẻ của họ. Ngoài ra, một hệ thống trong toàn ngành mà Stone tin rằng sẽ hoạt động như một hệ thống an toàn dự phòng đã không hoạt động bình thường, Giám đốc điều hành Thiago Piau cho biết trong một email.

Piau cho biết: "Các quy định về phong tỏa gây áp lực lên dòng tiền của các doanh nghiệp và một số người đã tìm cách để không trả lại các khoản vay của họ".

Công ty đã công bố khoản lỗ vào tháng 8 trong kết quả thu nhập quý thứ hai của mình và tạm dừng cho vay. Piau cho biết cơ hội cho vay "vẫn còn nguyên" và các điều chỉnh đang được thực hiện để tiếp tục trở lại.

Tuy nhiên, điều này không hề dễ dàng khi các đối thủ cạnh tranh ngày càng quyết liệt hơn và nền kinh tế Brazil đang có vẻ như sẽ bị giảm phát vào năm 2022.

Đối với cả Street và Pontes, để kiến tạo một "sự trở lại" sẽ cần nhiều điều hơn là những nỗ lực của cá nhân họ.

Hai nhà sáng lập đã sử dụng tiền thu được từ nhiều đợt bán cổ phiếu kể từ đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào năm 2018 của Stone để thúc đẩy các dự án thanh toán khác, chẳng hạn như SaltPay, hoạt động ở Châu Âu và Nam Phi và hiện tại mở rộng sang Trung Đông. Pontes là Giám đốc điều hành của công ty. Trong vòng gọi vốn gần đây nhất, StoneCo được định giá gần 9 tỷ USD, theo dữ liệu Bloomberg.

Street và Pontes đã từ bỏ các vai trò thường nhật tại Stone trong những năm gần đây và chuyển sang tham gia vào hội đồng quản trị của công ty. Street hiện là chủ tịch Hội đồng quản trị. Tuy nhiên, khi khủng hoảng xảy ra, ông phụ trách các cuộc họp với các nhà đầu tư quan trọng và nhận định, công ty đã ra mắt dịch vụ cho vay không đúng thời điểm.

Jose Augusto Albino, người sáng lập tại công ty quản lý tài sản tập trung vào công nghệ Catarina Capital, cho rằng: "Stone đang đối mặt với một cơn khủng hoảng, nhưng lẽ ra nó phải làm tốt hơn về vấn đề truyền thông".

Các nhà phân tích tại Goldman Sachs Group Inc., Banco BTG Pactual SA và UBS Group AG đã đánh giá công ty là một "là một thương vụ đáng giá" cách đây 3 năm khi công ty lên sàn. Tuy nhiên, gần đây, Stone đã bị thấp kỳ vọng và giá trị công ty đã giảm đi.

"Trong 12 tháng tới, mọi việc sẽ còn rất khó khăn" các nhà phân tích của BTG đánh giá trong một tài liệu vào tháng 11/2021. "Việc khôi phục lòng tin cần có thời gian và cần phải được thực hiện từng bước nhỏ".

Piau cho biết cổ phiếu của Stone cho thấy "môi trường kinh doanh của Brazil có tỷ lệ rủi ro cao và nền kinh tế đầy thách thức, không liên quan gì đến uy tín của những người sáng lập".

Nhưng hơn thế nữa, sự thất bại của Stone đã khiến một số nhà đầu tư trở nên nghi ngờ nhiều hơn về các fintech của Mỹ Latinh. Sau nhiều năm tăng trưởng chóng mặt và thu hút khách hàng bất kể chi phí, liệu các công ty khởi nghiệp có thể bán cho khách hàng những sản phẩm có lợi hơn, chẳng hạn như hoạt động tín dụng?

(Theo Bloomberg)