Biến động khôn lường trên thị trường chứng khoán nhìn từ...chứng khoán phái sinh

Trong những phiên gần đây, nhà đầu tư chứng kiến những phiên giảm sâu, tăng sốc, giảm sâu và rồi, không biết có còn những nhịp tăng sốc giảm sâu nào nữa hay không. Nhiều người cố gắng tìm ra đáp án vì sao cung-cầu trên thị trường lại thay đổi đột ngột, tìm kiếm xem thông tin nào xấu, tốt ảnh hưởng đến thị trường theo từng phút như thế không nhưng tất cả tìm kiếm đều đi vào ngõ cụt.

Theo một người chuyên theo dõi thị trường chứng khoán phái sinh, quy mô giao dịch ở thị trường này đang tăng cao nhanh chóng đến mức...nếu nhìn vào đó có thể phần nào lý giải được những câu từ "sâu-sốc" mà nhà đầu tư đang tìm mãi không ra đáp án!

Giá trị giao dịch chứng khoán phái sinh càng lúc càng...khổng lồ!

Theo thống kê từ Sở giao dịch Hà Nội (HNX), Thị trường giao dịch chứng khoán phái sinh tại HNX tiếp tục ghi nhận những dấu ấn mới trong tháng 6/2021. Giao dịch sản phẩm hợp đồng tương lai (HĐTL) chỉ số VN30 đạt mức cao nhất 6 tháng đầu năm 2021 với khối lượng giao dịch (KLGD) bình quân đạt 212.145 hợp đồng/phiên, tăng 1,16% so với tháng trước. 

Về cơ cấu nhà đầu tư tham gia giao dịch các sản phẩm phái sinh có trên HNX, NĐT nước ngoài có tỷ trọng giao dịch chiếm 1%, NĐT trong nước chiếm tỷ trọng giao dịch 99% tổng KLGD toàn thị trường, trong đó tỷ trọng giao dịch của nhà đầu tư cá nhân chiếm 78,25% KLGD toàn thị trường, NĐT tổ chức chiếm 20,75% khối lượng giao dịch toàn thị trường. 

Sang những phiên giao dịch đầu tháng 7, quy mô giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh hợp đồng tương lai chỉ số VN30 (VN30F) tiếp tục duy trì mức cao trên cả mức đỉnh cao đã đạt được vào tháng 6. Phiên 9/7, khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30F kỳ hạn tháng 7 đáo hạn vào 15/7 tới đây đã lên đến con số 303.744 hợp đồng và tính cho tất cả các kỳ hạn thì lên đến 305.212 hợp đồng tương đương giá trị giao dịch 46.152 tỷ đồng (Bốn sau nghìn một trăm năm mươi hai tỷ đồng)! Con số này cao hơn gần gấp 3 lần giá trị giao dịch của cả nhóm VN30 trong cùng ngày (15.116 tỷ đồng).

Biến động khôn lường của thị trường chứng khoán nhìn từ...chứng khoán phái sinh

Thống kê 5 phiên giao dịch gần đây nhất của hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và đem so sánh với giá trị giao dịch của các cổ phiếu trong nhóm VN30 có thể thấy, sự cong vênh về giá trị giao dịch là rất lớn. Đương nhiên, giá trị hợp đồng phái sinh thống kê dưới đây là giá trị giao dịch tương đương với những hợp đồng phái sinh mà nhà đầu tư khớp lệnh. Thực tế, nhà đầu tư chỉ phải dùng một khoản tiền thực rất nhỏ để làm tài sản ký quỹ ban đầu để giao dịch một hợp đồng có giá trị lớn hơn rất nhiều. Ký quỹ là một trong những điểm khác biệt của giao dịch chứng khoán phái sinh so với giao dịch cổ phiếu. Ký quỹ trong giao dịch chứng khoán phái sinh đóng vai trò như một khoản đặt cọc để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ của hai bên khi tham gia hợp đồng phái sinh. 

Thống kê khối lượng+giá trị khớp lệnh hợp đồng tương lai phái sinh chỉ số VN30 tại HNX trong 5 phiên gần đây

Thống kê khối lượng+giá trị khớp lệnh nhóm VN30 trong 5 phiên gần đây

Sự cong vênh kể trên có nghĩa là, chỉ cần một biến động nhỏ trên chỉ số VN30 thì nhà đầu tư sở hữu các hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đã lãi/lỗ rất nhiều tùy theo vị thế mà họ nắm giữ.

Và bây giờ, câu chuyện đặt giả thiết về những bên muốn thị trường giảm, thị trường tăng hay những cú tăng sốc/giảm sâu trở nên rất ly kỳ cùng những đồn đoán. Cuộc chiến trên thị trường chứng khoán phái sinh giữa các phe Long/Short đang trở nên cam go hơn cả những biến động vài chục điểm mỗi phiên trên thị trường chứng khoán cơ sở. Có hay không việc bán mạnh/mua gấp cổ phiếu cơ sở để đạt lợi nhuận trên các vị thế Long/Short phái sinh của các "big shark" trong những phiên giao dịch vừa qua là ẩn số!