Bộ Tài nguyên Môi trường: Công bố TP.HCM và ĐBSCL bị xóa sổ năm 2050 là "thiếu cơ sở và cực đoan"

Mới đây, tạp chí Nature Communications có công bố một nghiên cứu của hai tác giả Scott A. Kulp và Benjamin H. Strauss đến từ Climate Central - một tổ chức nghiên cứu khoa học phi chính phủ có trụ sở tại Mỹ. Nghiên cứu này đưa ra nhận định rằng nước biển dâng do biến đổi khí hậu có thể có ảnh hưởng lớn gấp ba lần về số lượng người so với những dự báo trước đó, đe dọa tất cả nhân loại, thậm chí là xóa sổ một số thành phố ven biển, nhiều thành phố lớn trên thế giới, trong đó có nhắc tới TP.HCM và miền Nam Việt Nam.

Tại Việt Nam, nghiên cứu cho rằng hơn 20 triệu người sẽ sống trong vùng nước ngập, toàn bộ TP.HCM và ĐBSCL gần như bị xóa sổ vàp năm 2050.

Tuy nhiên, theo thông tin từ Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, PGS.TS Huỳnh Thị Lan Hương, Phó Viện trưởng viện này phát biểu vào chiều ngày 1/11, nhận định trên là chưa có cơ sở. PGS này cho biết: nghiên cứu của Climate Central sử dụng số liệu địa hình ven biển (Coastal DEM) được xây dựng trên cơ sở hiệu chỉnh sai số của STRM DEM.

Thực tế, STRM DEM thường có sai số về độ cao lớn do bao gồm cả các lớp thực vật và nhà cửa. Do đó, các nhà khoa học đã hiệu chỉnh số liệu địa hình ven biển, nhưng lại không hiệu chỉnh cho ĐBSCL. Điều này dẫn tới việc số liệu địa hình trong nghiên cứu này chưa phản ánh đúng độ cao thực tế của khu vực.

Bên cạnh đó, trong nghiên cứu nói trên, nhóm tác giả sử dụng kịch bản nước biển dâng 2m, kết hợp với triều cường trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập. Vì vậy, kết quả đưa ra sẽ không thể phân biệt ngập lụt do mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu (ngập vĩnh viễn) và nguyên nhân ngập lụt do hiệu ứng thủy triều (chỉ trong vài giờ).

Mặt khác, kịch bản nước biển dâng 2m không được đề xuất trong báo cáo Đánh giá lần thứ năm của Ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (AR5).

Theo PGS Hương, các số liệu tốt nhất và cập nhật nhất đã được Bộ TNMT sử dụng trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng trong kịch bản năm 2016. Bộ đã xây dựng bản đồ nguy cơ ngập với kịch bản nước biển dâng 1m là mức cao trong trong kịch bản RCP 8.5 (kịch bản cao). Do vậy, các cơ quan, địa phương khi đánh giá nguy cơ ngập do nước biển dâng cần sử dụng số liệu chính thức do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố.

Kịch bản của Bộ TNMT cho thấy, với mực nước dâng 1m, khoảng 16,8% diện tích đồng bằng sông Hồng, 1,47% diện tích các tỉnh ven biển miền Trung từ Thanh Hóa đến Bình Thuận, 17,8% diện tích TP. HCM, 38,9% diện tích đồng bằng sông Cửu Long có nguy cơ bị ngập. Cụm đảo Vân Đồn, Côn Đảo và Phú Quốc có nguy cơ ngập cao. Nguy cơ ngập đối với quần đảo Trường Sa là không lớn. Quần đảo Hoàng Sa có nguy cơ ngập lớn hơn.

Hiện tại, Bộ TNMT đang tiến hành cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Dự kiến, trong thời gian sắp tới, Bộ sẽ tiếp tục cập nhật các bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng từ dữ liệu cập nhật này trong các kịch bản tới.

Trước đó, vào tháng 9/2019, nghiên cứu của nhóm chuyên gia ĐH Utrecht (Hà Lan) cũng cho rằng Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam chỉ còn cao hơn mực nước biển 0,8m, chênh lệch gần 2m so với các dữ liệu vệ tinh thường được trích dẫn (2,6m). 

Phó Viện trưởng Huỳnh Thị Lan Hương đã thông tin: Tại kịch bản năm 2016 của Bộ, số liệu địa hình được sử dụng để xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng cho khu vực ĐBSCL được lấy từ Mô hình số địa hình kích thước ô lưới là 2mx2m của 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, do Cục Viễn thám Quốc gia thực hiện năm 2008 và Bản đồ số địa hình tỷ lệ 1:2.000 do dự án bay chụp Lidar của Cục Đo đạc Bản đồ Việt Nam thực hiện năm 2016. Các số liệu này đều được quy chuẩn theo mốc quốc gia.

Trong khi đó, số liệu bản đồ địa hình mà nghiên cứu của Philip Minderhoud và các cộng sự sử dụng có tỷ lệ 1:200.000 là khá thô, không phải là nguồn số liệu địa hình tốt nhất mà Việt Nam có hiện nay.

"Đây là bài báo có ý nghĩa về mặt khoa học, tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, bản đồ số độ cao do Bộ TNMT sử dụng trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng trong kịch bản năm 2016 là nguồn số liệu cập nhật và tốt nhất. Các cơ quan, địa phương khi đánh giá nguy cơ ngập do nước biển dâng cần sử dụng số liệu chính thức do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố", PGS.Hương nhấn mạnh.