Bộ Xây dựng đang xoay xở 'tiêu tiền' thế nào?

“Hồ sơ đến đâu, tiền về đến đó”

Trao đổi với PV Tiền Phong , đại diện Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (KT-QLĐTXD) thuộc Bộ Xây dựng cho biết, việc hoàn thành kế hoạch giải ngân năm 2025 có ý nghĩa hết sức quan trọng, được xem là tiền đề để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP tỷ lệ 8% trở lên trong năm nay và hai con số ở những năm tiếp theo.

Việc chậm giải ngân các dự án của Bộ Xây dựng được xác định do một số nguyên nhân cốt lõi như: Nhiều dự án gặp khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công. Khi các dự án quy mô lớn được triển khai đồng loạt, nguồn cung ứng vật liệu, đặc biệt là cát và đá ở khu vực phía Nam gặp khó khăn, không đáp ứng đủ yêu cầu về tiến độ.

Ngoài ra, tiến độ triển khai thi công và lập hồ sơ thanh toán của một số nhà thầu còn chậm trễ. Trong khi đó, các thủ tục chuẩn bị đầu tư để tổ chức khởi công một số dự án vẫn còn chậm.

Theo Cục KT-QLĐTXD, ngay từ đầu năm đến nay, Cục đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm bảo đảm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Trọng tâm là yêu cầu các chủ đầu tư xây dựng kế hoạch chi tiết, phối hợp với Vụ Kế hoạch - Tài chính lập kế hoạch giải ngân theo từng tháng, quý, năm; đồng thời tăng cường kiểm tra hiện trường, sớm nhận diện và tháo gỡ các khó khăn về mặt bằng, vật liệu .

Đối với các dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông, Cục yêu cầu báo cáo hàng tuần về tiến độ, khối lượng và tình hình giải ngân , đồng thời xử lý nghiêm các nhà thầu chậm tiến độ. Những dự án thuận lợi được thúc đẩy rút ngắn thời gian thi công. Minh chứng là 6 đoạn cao tốc như Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, Vũng Áng - Bùng… đã về đích sớm.

Song song, Cục KT-QLĐTXD cũng yêu cầu ban quản lý dự án , nhà thầu tăng cường nhân lực, máy móc, tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp”. Hằng tháng, Cục cập nhật khối lượng hoàn thành và thanh toán để đẩy nhanh thủ tục nghiệm thu. Với các dự án chậm giải ngân , vốn sẽ được điều chuyển sang dự án có nhu cầu, bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn lực.

“Khối lượng giải ngân còn lại rất lớn, Cục sẽ tiếp tục kiểm tra, chỉ đạo quyết liệt để các dự án kịp tiến độ, xử lý các nhà thầu yếu kém. Với giải pháp đồng bộ, chúng tôi tin kết quả giải ngân năm 2025 của Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục dẫn đầu”, đại diện Cục KT-QLĐTXD cho biết.

Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long , mục tiêu giải ngân tối thiểu 95% của Bộ Xây dựng là khả thi. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là bộ phải kịp thời điều chuyển vốn trước 20/9 và đầu tháng 11; chốt giá vật liệu, chuẩn hóa chỉ số giá; gỡ ngay thủ tục cho dự án “đủ điều kiện thi công”; ưu tiên “điểm nổ” ở các gói thầu liên vùng, đẩy nhanh thanh toán theo nguyên tắc “hồ sơ đến đâu, tiền về đến đó”.

“Bài học 2024 cho thấy nước rút cuối năm không đủ nếu không chọn đúng ‘điểm nổ’ trong tháng 9”, ông Long nhấn mạnh.

Nhắc nhở 21 sở xây dựng

Theo đánh giá của Cục Đường bộ Việt Nam (ĐBVN), tính đến ngày 10/9, khối lượng nghiệm thu và giải ngân của nhiều chủ đầu tư và Ban quản lý dự án (BQLDA) không đáp ứng được kế hoạch đã đăng ký. Tình trạng này đe dọa trực tiếp mục tiêu hoàn thành giải ngân trong năm.

Danh sách các đơn vị chậm trễ đã được Cục ĐBVN công khai phê bình. Trong đó, nhiều địa phương có tỷ lệ giải ngân chỉ đạt mức rất thấp, cụ thể: Sở Xây dựng Hưng Yên đạt gần 9%; Sở Xây dựng Đắk Nông gần 13%; Sở Xây dựng Đắk Lắk hơn 13%; Sở Xây dựng Hà Giang gần 16%; Sở Xây dựng Đà Nẵng hơn 17%. Một số đơn vị chưa thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo, gây khó khăn cho công tác điều hành kế hoạch bảo trì năm nay.

Cục ĐBVN yêu cầu các chủ đầu tư và Ban QLDA phải tập trung, quyết liệt hơn để đảm bảo giải ngân 100% kinh phí trong năm, bằng cách rà soát kinh phí dư thông qua việc xác định rõ khoản kinh phí không sử dụng hoặc không giải ngân hết trong năm.

Cơ quan này lưu ý, đơn vị nào chậm báo cáo hoặc cung cấp số liệu không chính xác sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. Đồng thời, việc cập nhật số liệu trên phần mềm quản lý kế hoạch và dự toán chi bảo trì đường bộ là bắt buộc. Báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch bảo trì cũng phải được gửi định kỳ vào ngày 28 hằng tháng.

Các phó cục trưởng được phân công trực tiếp làm việc với UBND tỉnh, thành phố và các Sở Xây dựng có tiến độ chậm, nhằm đưa ra biện pháp cụ thể để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn bảo trì.