Cả dây doanh nghiệp Trung Quốc 'đội lốt' hàng Việt xuất đi Mỹ

Phát hiện vụ việc gian lận chưa có tiền lệ

Báo cáo kiểm tra sau thông quan xuất xứ hàng xuất khẩu ngày 27/12, đại diện Cục Kiểm tra sau thông quan (Tổng cục Hải quan) cho biết: Từ giữa năm 2018 đến nay, cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc xảy ra trong đó Hoa Kỳ đang áp thuế cao lên nhiều dòng hàng có xuất xứ từ Trung Quốc. Cơ quan Hải quan đã tập trung nghiên cứu những phương thức, rủi ro về gian lận giả mạo xuất xứ, lấy xuất xứ của Việt Nam để xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ, EU.

Qua công tác thu thập, phân tích thông tin, Cục Kiểm tra sau thông quan thấy nổi lên một số doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ tăng đột biến.

Cơ quan Hải quan thống kê sơ bộ được 19 nhóm mặt hàng có nguy cơ gian lận về xuất xứ. Từ đó, lập danh sách các doanh nghiệp có rủi ro về gian lận, giả mạo xuất xứ trong phạm vi toàn quốc để tiến hành kiểm tra.

Giai đoạn 1, Cục Kiểm tra sau thông quan tiến hành làm mẫu để tổng kết kinh nghiệm, sau đó giai đoạn 2 sẽ mở rộng chỉ đạo lực lượng kiểm tra sau thông quan toàn quốc tiến hành kiểm tra để kịp thời ngăn chặn hành vi gian lận này.

Pin năng lượng mặt trời đang nằm trong tầm ngắm của Hải quan.

Đó là trường hợp Công ty TNHH xe đạp Excel. Công ty có 100% vốn đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc, thành lập năm 2018, thực hiện lắp ráp xe đạp, xe đạp điện xuất khẩu.Cục Kiểm tra sau thông quan đã kiểm tra 9 doanh nghiệp và chỉ đạo 9 Cục Hải quan tỉnh, thành phố kiểm tra 24 doanh nghiệp. Trong đó, 1 vụ việc cụ thể đã có kết quả kiểm tra.

Qua kiểm tra, Cục Kiểm tra sau thông quan phát hiện công ty nhập khẩu 100% linh kiện xe đạp, xe đạp điện, xe lướt điện từ Trung Quốc về Việt Nam để lắp ráp đơn giản ở giai đoạn cuối cùng thành sản phẩm hoàn chỉnh, các linh kiện nhập khẩu về Việt Nam không trải qua bất kỳ công đoạn gia công sản xuất nào và xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ, lấy nguồn gốc xuất xứ Việt Nam để được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi.

Đối chiếu các quy định về xuất xứ hàng hóa, Cục Kiểm tra sau thông quan xác định các sản phẩm của công ty không đủ tiêu chí để xác định là hàng hóa có xuất xứ Việt Nam. "Công ty đã thừa nhận hành vi vi phạm của mình", lãnh đạo Cục cho hay.

Do đó, Tổng cục Hải quan đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với hình thức phạt tiền và xử phạt bổ sung tịch thu toàn bộ tang vật là sản phẩm hoàn chỉnh, các bán thành phẩm và các linh kiện chưa xuất khẩu đang lưu trong kho của công ty.

Trong quá trình kiểm tra, Cục Kiểm tra sau thông quan còn phát hiện công ty đã gian dối về thủ tục để được cơ quan có thẩm quyền (VCCI chi nhành TP.HCM) cấp giấy chứng nhận xuất xứ Việt Nam (C/O Form B).

Sau khi Tổng cục Hải quan có công văn gửi công văn tới VCCI chi nhành TP.HCM vào ngày 11/11/2019, VCCI đã thu hồi giấy chứng nhận xuất xứ này.

Cục Kiểm tra sau thông quan nhận xét đây là hành vi vi phạm mới, có nhiều tình tiết phức tạp chưa có tiền lệ. Để xử lý, cơ quan này đã nhiều buổi làm việc với VKSND Tối cao, trong đó Viện thống nhất quan điểm với Tổng cục Hải quan về xác định hành vi vi phạm của công ty cũng như các thức xử phạt chính, xử phạt bổ sung và kiến nghị Bộ Công Thương thông báo các vi phạm của công ty đến các cơ quan tổ chức có liên quan.

Ngày 16/12/2019, Tổng cục Hải quan đã gửi công văn thông báo vi phạm hành chính gửi Bộ Công Thương, tuy nhiên, đến nay Tổng cục vẫn chưa nhận được phản hồi.

Xe đạp Trung Quốc đội lốt xuất xứ Việt Nam.

9 doanh nghiệp có dấu hiệu đáng ngờ

Trên cơ sở tổng hợp 19 nhóm mặt hàng có rủi ro cao, có kim ngach tăng đột biến vào thị trường Hoa Kỳ và EU, Cục Kiểm tra sau thông quan đã kiểm tra 9 doanh nghiệp.

Qua đó, Cục phát hiện hành vi gian lận để hưởng xuất xứ Việt Nam đối với hàng hóa xuất khẩu đi Mỹ của 4 doanh nghiệp (3 doanh nghiệp lắp ráp xe đạp, xe đạp điện và 1 doanh nghiệp lắp ráp mặt hàng sản phẩm gỗ (giá, kệ bếp). "Qua các biên bản làm việc, doanh nghiệp đã thừa nhận hành vi vi phạm về xuất xứ Việt Nam đối với hàng hóa xuất khẩu", Cục đề xuất Tổng cục Hải quan xử lý theo quy định

Đối với các doanh nghiệp còn lại, Cục Kiểm tra sau thông quan đang tiếp tục củng cố, làm rõ các dấu hiệu vi phạm.

Bên cạnh đó, Cục Kiểm tra sau thông quan cũng tiếp tục mở rộng kiểm tra một số nhóm hàng: Pin năng lượng mặt trời, đèn LED,...

Giai đoạn 2, mở rộng kiểm tra, Cục Kiểm tra sau thông quan đã chỉ đạo lực lượng kiểm tra sau thông quan toàn quốc tiến hành kiểm tra để kịp thời ngăn chặn hành vi gian lận xuất xứ Việt Nam với hàng hóa xuất khẩu; tập trung vào các địa bàn có dấu hiệu rủi ro cao, tập trung nhiều doanh nghiệp mới thành lập từ cuối năm 2018 trở lại đây nhập khẩu hàng hóa là linh kiện, nguyện liệu, phụ tùng từ Trung Quốc và xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Hoa Kỳ và EU.

Cục Kiểm tra sau thông quan cũng nêu hàng loạt khó khăn vướng mắc trong việc đấu tranh chống gian lận xuất xứ.

Cụ thể, từ kết quả xử lý đối với Công ty TNHH xe đạp Excel, các doanh nghiệp còn lại có biểu hiện co cụm chống đối, lấy nhiều lý do như người phiên dịch dịch chưa rõ nội dung cần dịch lại, giám đốc bận phải đi công tác để cố tình không ký các biên bản làm việc, biên bản vi phạm hoặc có dấu hiệu bỏ trốn, tẩu tán tài sản,...

Mặc dù khoản 2, điều 58 Luật  xử phạt vi phạm hành chính số 15/2012/QH13 đã có quy định rõ đối với trường hợp này nhưng để xử lý được kết quả kiểm tra thì vẫn khó khăn.

Bên cạnh đó, Nghị định 31/2018/NĐ-CP Quy định chi tiết Luật quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa, tại điều 9 “Công đoạn gia công chế biến giản đơn” quy định còn chưa rõ ràng, chưa đầy đủ; về việc tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa quy định tại điều 25 của Nghị định 31, Bộ Công Thương chưa có hướng dẫn cụ thể nên việc đấu tranh của Hải quan với doanh nghiệp về việc xác định các hành vi vi phạm của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Đó là chưa kể, có sự không thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật về việc công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng việc xử phạt đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính.