Các động lực tăng trưởng đều chậm lại, đầu tư công là "cứu cánh" và đây là những doanh nghiệp có thể được hưởng lợi từ xu hướng này

Cuối năm 2019, các chuyên gia của VNDirect nhận định giải ngân đầu tư công có thể khó tăng tốc trong năm 2020. Tuy nhiên, sự bùng phát của coronavirus hồi đầu tháng 1/2020 đã thay đổi toàn bộ bức tranh kinh tế vĩ mô, phủ bóng lên triển vọng tăng trưởng kinh tế.

GDP quý 1 theo Tổng cục Thống kê chỉ tăng 3,82% so với cùng kỳ, là mức thấp tăng trưởng quý I nhất trong 11 năm qua khi tất cả các ngành kinh tế đều bị tác động mạnh do dịch bệnh.

VNDirect dự báo GDP Việt Nam năm 2020 đạt mức 5%, trong đó trong đó ngành công nghiệp-xây dựng, dịch vụ và nông nghiệp tăng lần lượt 5,6%, 5,3% và 2% so với cùng kỳ.

Chuyên gia của VNDirect nhận định tất cả các động lực tăng trưởng kinh tế đều đang chậm lại. Cụ thể: xuất khẩu cũng phải đối mặt với áp lực lớn hơn trong bối cảnh nhu cầu hàng hóa suy giảm trên toàn cầu do dịch bệnh. Vốn FDI cũng đã trải qua đợt sụt giảm mạnh trong quý 1/2020 với tổng vốn đăng ký cấp mới chỉ đạt 8,6 tỷ USD (giảm 20,9% sv cùng kỳ).

"Do đó, chúng tôi tin rằng đầu tư công sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm 2020", đơn vị này nhận định.

Theo VNDirect, một điều đáng chú ý là số liệu về chi tiêu thực tế cho đầu tư phát triển trong 3 năm qua của Tổng cục Thống kê và Bộ Tài chính có sự chênh lệch lớn.

Số liệu sơ bộ năm 2019 của Tổng cục Thống kê cho thấy chi tiêu đầu tư công giảm khoảng 5,2% so với cùng kỳ và chỉ hoàn thành 57,5% so với kế hoạch cả năm. Tuy nhiên, nếu tính cả số tiền chưa được giải ngân chuyển nguồn sang năm 2020 theo ước tính của Bộ Tài chính, chi đầu tư phát triển là 443,4 nghìn tỷ đồng, cao hơn 3,3% so với kế hoạch cả năm.

Điều này cho thấy tiến độ giải ngân đầu tư công vẫn còn chậm và thâm hụt ngân sách thực tế sẽ thấp hơn so với số liệu ghi nhận.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cho biết thâm hụt ngân sách thực tế đã giảm từ 3,5% GDP xuống còn 2,7% GDP trong năm 2017 do giải ngân chậm đối với đầu tư công. Ứớc tính thâm hụt ngân sách ở mức xấp xỉ 2,5% GDP trong năm 2018 - 2019, thấp hơn số liệu sơ bộ của Bộ Tài chính.

Thâm hụt ngân sách giảm và tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ đã giúp nợ công của Việt Nam giảm từ 61,3% GDP trong năm 2017 xuống còn 56,1% GDP trong năm 2019. Theo kế hoạch ngân sách năm 2020 - 2022, nợ công sẽ giảm xuống còn 52,7% GDP vào năm 2022.

Theo Dự toán Ngân sách năm 2020 được Quốc hội phê duyệt vào tháng 11/2019, chi tiêu cho đầu tư phát triển ước tính đạt 470,6 nghìn tỷ đồng (tăng 6,1% so với cùng kỳ, khoảng 6,9% GDP).

Chính phủ sẽ tăng 8,2% chi đầu tư công trong năm 2021-2022, cao hơn mục tiêu tăng trưởng 6,1% trong năm 2020.

Thâm hụt tài khóa sẽ được phép tăng lên 3,5% GDP trong năm 2021-22, tăng nhẹ so với mức dự kiến 3,4% GDP trong năm 2020. Trong trường hợp giải ngân hoàn toàn vốn đầu tư công cả năm theo kế hoạch sẽ giúp GDP tăng 0,42% trong năm nay. Vốn đầu tư công sẽ tập trung giải ngân vào việc cải thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt thông qua các dự án lớn.

Theo VNDirect, Chính phủ đã phát đi những thông điệp mạnh mẽ về thúc đẩy đầu tư công trong thời gian gần đây. Nhờ vậy, tiải ngân vốn đầu tư công tăng 16,4% so với cùng kỳ, đạt 59,5 nghìn tỷ đồng trong quý 1/2020, tương đương 13,2% kế hoạch năm (cao hơn mức 11,2% trong quý 1/2019).

Các dự án thành phần của cao tốc Bắc Nam sẽ là điểm nhấn từ nay đến cuối năm, VNDirect cho biết. Cụ thể, hôm 7/4, Thủ tướng đã chấp thuận chuyển đổi hình thức đầu tư tại 8 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông từ Hợp tác công tư (PPP) sang đầu tư công.

Thủ tướng giao các Bộ liên quan nhanh chóng hoàn thành các thủ tục trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Như vậy, toàn bộ 11 dự án thành phần tại cao tốc Bắc Nam, với tổng vốn đầu tư 101,2 nghìn tỷ đồng, sẽ được chuyển sang hình thức đầu tư công. Tương tự, dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ cũng sẽ được chuyển đổi sang hình thức đầu tư công và được áp dụng với cơ chế tương tự như các dự án tại cao tốc Bắc-Nam.

Với việc chuyển đổi hình thức đầu tư, Chính phủ muốn đưa các dự án trên khởi công ngay trong quý 3/2020, thay vì quý 1/2021.

Theo đó, VNDirect tin rằng các doanh nghiệp cung cấp vật liệu xây dựng, đặc biệt là đá xây dựng và nhựa đường, sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ nhu cầu gia tăng tại các dự án trên.