Các hãng tố nhau, nghi ‘có vấn đề’ trong điều phối slot bayicon

Trong văn bản ngày 20/4 gửi tới Thủ tướng Chính phủ kiến nghị về việc lãng phí giờ hạ, cất cánh (slot) tại các sân bay của Hãng hàng không Bamboo Airways, do Tổng Giám đốc Đặng Tất Thắng ký, cho rằng công tác điều phối slot tại sân bay Nội Bài và sân bay Tân Sơn Nhất đang có vấn đề bất cập trong công tác tối ưu nguồn lực.

Cụ thể, cơ chế điều phối slot chưa phát huy hiệu quả, dẫn tới một số hãng hàng không chiếm giữ quỹ slot tại các sân bay nhưng không khai thác.

Điều đó dẫn tới, trung bình mỗi ngày có khoảng 30 slot bị dư thừa tại mỗi sân bay. Trong khi đó, một số hãng hàng không trong và ngoài nước có nhu cầu khai thác nhưng lại không được phân bổ slot. Nguyên nhân, theo Bamboo Airways, là do “cơ chế điều phối slot hiện hành chưa phát huy hiệu quả, dẫn tới một số hãng hàng không chiếm giữ quỹ slot nhưng không khai thác”.

Bamboo Airways cho rằng, mỗi ngày có khoảng 30 slot bị dư thừa tại mỗi sân bay.

Mặc dù Bamboo Airways đã nhiều lần kiến nghị và đều xuất các giải pháp đến Bộ GTVT, Cục Hàng không Việt Nam nhằm điều chỉnh các quy định và chế tài hiện tại với mục đích tối ưu các nguồn lực đang bị lãng phí, nhưng bất cập nêu trên vẫn chưa được giải quyết" - văn bản nêu rõ. Báo cáo của hãng này cho thấy VNA Group (Vietnam Airlines, Pacific Airlines, Vasco) "đội sổ" về tỷ lệ sử dụng slot so với slot đang chiếm giữ (đồng nghĩa với việc đang để lãng phí slot nhiều nhất). 

Ngay sau đó, ngày 22/4, trong văn bản gửi Bộ GTVT, Cục Hàng không Việt Nam đưa ra số liệu cho thấy, dù VNA Group có tỷ lệ sử dụng slot so với slot đang chiếm giữ thấp nhất, nhưng tỷ lệ tuyệt đối vẫn cao hơn cáo buộc và tỷ lệ sử dụng slot bình quân của các hãng khác cũng cao hơn.

Từ báo cáo của Cục Hàng không cũng cho thấy hai nguyên nhân chính dẫn đến việc các hãng chưa sử dụng hết slot, đó là do: hàng không đang trong giai đoạn thấp điểm (tháng 3 và 4); nhiều slot chưa sử dụng là slot ban đêm (từ 23 đến 5h). Chính vì vậy, thống kê của cơ quan này cho thấy Bamboo Airways cũng có tới 3 trong 4 tuần không sử dụng hết slot đã cấp cho hãng.

Bình luận vấn đề này, chuyên gia hàng không, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống cho rằng đang trong mùa thấp điểm, lượng khách ít, một số hãng còn để máy bay “đắp chiếu” vì nếu bay đủ slot cấp thì tỷ lệ sử dụng ghế rất thấp, thua lỗ sẽ nặng nề hơn. Tương tự, ban ngày còn chưa sử dụng hết slot thì không ai bay ban đêm, nhất là khi chưa mở bay quốc tế (nhiều chuyến bay quốc tế thường bay đêm do lệch múi giờ với điểm đến).

Vietnam Airlines đứng đầu về lãng phí slot bay

Hơn nữa, văn bản báo cáo của Cục Hàng không cho thấy thực tế thời gian qua, cơ quan này đã thực hiện nhiều giải pháp để tăng hiệu quả sử dụng slot.

Thứ nhất là thu hồi slot không sử dụng của các hãng để cấp cho hãng có nhu cầu; thứ hai, cấp slot của các hãng nước ngoài cho hãng bay trong nước (do đang đóng cửa bay quốc tế vì dịch Covid-19)...

Mặc dù Cục Hàng không đã báo cáo khá đầy đủ vấn đề slot lên Bộ GTVT, nhưng ngày 26/4, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể vẫn chủ trì cuộc họp bàn vấn đề này, với sự tham dự của các hãng hàng không trong nước. Theo nguồn tin của PV. VietNamNet, tại cuộc họp, Bộ trưởng đã chỉ đạo tăng chế tài, siết điều kiện sử dụng và cấp slot. Chẳng hạn, các hãng phải đạt tỷ lệ sử dụng slot/slot xác nhận 85% mới được cấp slot trong mùa tiếp theo; ngược lại, sẽ bị thu hồi.

Liên quan đến việc sử dụng lãng phí slot của VNA Group, Bộ trưởng GTVT cho phép Vietnam Airlines, Pacific Airlines, Vasco được hoán đổi sử dụng slot đã cấp trong nội bộ VNA Group để nâng hiệu quả sử dụng.

Cục Hàng không đánh giá, trong hai tuần đầu tiên của Lịch bay mùa hè (28/3-11/4), tỷ lệ sử dụng slot/slot xác nhận của các hãng hàng không đạt 94,5% tại Nội Bài và 85,3% tại Tân Sơn Nhất. Lịch bay mùa hè 2021 (từ 28/3-31/10) với số slot tại sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài, theo Cục Hàng không Việt Nam  Tuy nhiên, tại sân bay Tân Sơn Nhất, slot sử dụng đúng/slot xác nhận chỉ có 2 hãng trên 80%, các hãng còn lại đều có tỷ lệ sử dụng dưới con số này. Trong đó, tỷ lệ slot không sử dụng cao nhất là Vietnam Airlines với 489 chuyến (14,8%), Pacific Airlines với 377 chuyến (38,4%), tân binh Vietravel Airlines 57 chuyến (23,8%),... Tổng số slot không sử dụng là 1.266, chiếm 14,7% trên slot xác nhận.  Tại sân bay Nội Bài, có 290 slot không sử dụng trong tuần. Do đó, Cục Hàng không Việt Nam đã yêu cầu các hãng hàng không nâng cao tỷ lệ sử dụng slot, trả lại các slot không sử dụng trước 7 ngày để cho các hãng khác có nhu cầu sử dụng. Kết quả, tuần tiếp theo từ 12-18/4, tỷ lệ sử dụng slot/slot xác nhận đã nâng lên 90,5% tại Tân Sơn Nhất và 95% tại sân bay Nội Bài.   Thế nhưng, tỷ lệ slot sử dụng đúng trên thực tế không được cải thiện là bao. Tại sân bay Tân Sơn Nhất, có hai hãng vẫn còn hơn 100 slot mỗi bên không sử dụng đến, với tổng slot chưa dùng là 379. Tại sân bay Nội Bài là 149 slot không sử dụng.

Ngọc Hà - Thu Trang