Chiếm một nửa sản lượng niken toàn cầu - vì sao giấc mơ 'hóa rồng' ngành công nghiệp EV của quốc gia Đông Nam Á này lại đang đi vào ngõ cụt

Quận Karawang, cách Jakarta khoảng 90 phút đi đường, đã là một trung tâm sản xuất ô tô lớn ở Indonesia trong nhiều thập kỷ. Đây là nơi đặt nhà máy của các công ty như Toyota, Yamaha. Tháng 7/2024, nơi đây đón thêm một nhà máy sản xuất pin xe điện đầu tiên của Đông Nam Á.

Được thành lập như một liên doanh giữa Hyundai Motor, LG Energy và công ty nhà nước Indonesia Bettery Corporation, nhà máy có công suất hàng năm đủ sản xuất pin cho 150.000 xe điện/năm. Nhà máy đánh dấu bước tiến quan trọng trong tham vọng biến Indonesia thành trung tâm sản xuất xe điện trong khu vực và là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về sản xuất pin xe điện vào năm 2027.

Quốc gia này là nơi sản xuất gần một nửa sản lượng niken của thế giới – loại khoáng sản quan trọng để sản xuất pin. Năm 2020, Indonesia đã cấm xuất khẩu quặng niken để kích thích sản xuất pin trong nước và thu hút các nhà đầu tư toàn cầu.

Tuy nhiên, tham vọng này có vẻ vẫn đang chỉ là giấc mơ viển vông vì các nhà đầu tư vẫn còn hoài nghi do những thách thức như tiêu chuẩn môi trường, quyền lao động và sự tham gia sâu rộng của các công ty Trung Quốc vào ngành công nghiệp niken của Indonesia . Nhu cầu xe điện trong nước thấp cũng như sự chuyển dịch sang công nghệ pin không cần niken cũng là những thách thức khác.

Năm 2024, công ty hóa chất Đức là BASF đã hủy kế hoạch xây dựng một cơ sở tinh chế niken tại Indonesia do lo ngại về tác động môi trường. Cùng năm, Elon Musk từ chối đề xuất của Indonesia về việc thành lập một nhà máy sản xuất pin tại đây do thách thức về mặt hậu cần.

Trong thập kỷ qua, Trung Quốc được cho đã rót hơn 65 tỷ USD vào ngành công nghiệp niken của Indonesia . Các nhà đầu tư và công ty Trung Quốc kiểm soát khoảng 90% các mỏ niken và nhà máy chế biến của Indonesia . “Các nhà đầu tư Trung Quốc có mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ Indonesia . Vì vậy, họ dễ dàng xin được giấy phép và tiếp cận các dự án hơn”, Djoko Widajatno Soewanto – thành viên ban cố vấn khai khoáng tại Hiệp hội khai thác niken Indonesia chia sẻ với Rest of World.

Sự phụ thuộc của Indonesia vào pin do Trung Quốc sản xuất dường như chỉ ngày càng tăng.

Indonesia Battery Corporation (IBC) đang đàm phán với CATL của Trung QUốc để thành lập mọt cơ sở sản xuất pin niken tại quốc gia này, Bayu Yudhi Hermawan, phó chủ tịch của IBC cho biết. “Các vật liệu cần thiết cho ngành công nghiệp xe điện có thể được tìm thấy ở Indonesia . Chúng tôi có đồng, nhôm, thiếc, thậm chí cả coban”, ông nói.

Mặc dù có những báo cáo về việc các công ty Trung Quốc cố gắng giảm cổ phần tại các nhà máy luyện niken tại Indonesia để các sản phẩm đủ điều kiện hưởng tín dụng thuế của Mỹ nhưng các chuyên gia vẫn hoài nghi về điều này.

Tại Indonesia , việc phổ cập xe điện vẫn còn ở mức thấp, khiến đây trở thành thị trường không hấp dẫn với các nhà sản xuất ô tô khi thành lập nhà máy. Năm 2024, xe điện chỉ chiếm chưa đến 5% tổng doanh số bán ô tô tại quốc gia này.

“Thị trường Indonesia quá nhỏ. Nếu xuất khẩu, việc thực hiện từ Trung Quốc sẽ thuận lợi hơn nhiều. Lực lượng lao động của họ có kỹ năng tốt hơn, đặc biệt là về toán học và kỹ thuật. Có một hệ sinh thái hỗ trợ điều đó vì đây là một nền kinh tế khổng lồ”, O’Rourke cho biết.

Trên toàn cầu, công nghệ pin đã bắt đầu chuyển dần sang pin không chứa niken . Điều này có thể đe dọa Indonesia .

Trong 5 năm qua, pin lithium sắt Phosphate (LFP) – không sử dụng niken – đã chuyển từ thị phần nhỏ thành “ngôi sao đang lên” của ngành công nghiệp pin, cung cấp hơn 40% nhu cầu EV trên toàn cầu theo công suất vào năm 2023.

Pin LFP an toàn hơn, có vòng đời dài hơn và giá rẻ hơn. Các nhà sản xuất EV của Trung Quốc như Wuling Motors hay BYD đều đang sử dụng pin này trong nhiều mẫu xe của họ.

Năm 2023, giá niken giảm 45% do cung vượt cầu, một phần do pin LFP ngày càng phổ biến.

Nguồn: Rest of World