Chính phủ đề xuất tạo điều kiện cho tư nhân làm dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Chiều 4/12, trong phiên họp thứ 52, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.

Theo tờ trình của Chính phủ, tại thời điểm Bộ Chính trị phê duyệt chủ trương đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, hình thức đầu tư công chưa thu hút được nhà đầu tư nào quan tâm. Sau khi Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân được ban hành, một số doanh nghiệp đã đề xuất tham gia dự án.

Tuy nhiên, Nghị quyết 172 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đường sắt này chỉ có quy định đối với đầu tư công, chưa có cơ sở pháp lý cho các phương thức khác. Cùng với đó, dự án có quy mô, tổng mức đầu tư đặc biệt lớn, thời gian kéo dài, công nghệ phức tạp nên chưa thể lường hết khó khăn, vướng mắc.

Vì vậy, Chính phủ cho rằng việc tiếp tục rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách là cần thiết nếu lựa chọn hình thức đầu tư ngoài ngân sách.

Chính phủ đề xuất trong thời gian không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù cho các phương thức đầu tư (nếu có). Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề nghị tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia dự án để đảm bảo tiến độ.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Chính phủ đề xuất tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện có điện áp từ 110 kV trở lên của dự án thành các dự án độc lập. Nguồn vốn được bố trí từ ngân sách Trung ương và địa phương.

Các địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam là cấp có thẩm quyền, tổ chức lập, quyết định đầu tư thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn và việc đầu tư các hạng mục liên quan đến nội dung này không phải lập chủ trương đầu tư.

Nguồn vốn ngân sách trung ương cấp trực tiếp cho địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam để thực hiện; trường hợp ngân sách trung ương chưa kịp bố trí, các địa phương được chủ động cân đối nguồn ngân sách địa phương để thực hiện, ngân sách trung ương sẽ hoàn trả cho ngân sách địa phương sau khi cân đối được vốn.

Nêu lý do đề xuất chính sách, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết việc tách thành dự án độc lập sẽ giúp công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện được triển khai độc lập và song song với công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi.

Thẩm tra về nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính Phan Văn Mãi cho biết cơ quan này cơ bản thống nhất với tờ trình của Chính phủ. "Việc bổ sung cơ chế, chính sách cho dự án là cần thiết, phù hợp chủ trương của Đảng về huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, khơi thông nguồn lực tư nhân vào hạ tầng trọng điểm", ông nói.

Với đề xuất tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện thành dự án riêng, Ủy ban đánh giá là có cơ sở. Theo cơ quan thẩm tra, việc Quốc hội cho phép tách thu hồi đất, bồi thường, tái định cư của dự án quan trọng quốc gia thành dự án thành phần đã được áp dụng tại công trình Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế Tài chính đề nghị Chính phủ cân nhắc tách thành một dự án thành phần độc lập. Sau đó, Chính phủ chỉ đạo các địa phương, bộ, ngành lập báo cáo nghiên cứu khả thi nhằm đảm bảo sự đồng bộ, cũng như xác định rõ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi và tiến độ hoàn thành.

Với đề xuất Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ xem xét, quyết định bổ sung cơ chế đặc thù, Uỷ ban Kinh tế Tài chính cho rằng "không cần thiết" bởi nghị quyết 172 đã quy định việc này. Đồng thời, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.

Dự và phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hoà Bình chia sẻ đây là phiên họp cuối của nhiệm kỳ Quốc hội. Trong khi đó, Chính phủ quyết tâm phải triển khai dự án đường sắt tốc độ cao càng sớm càng tốt, ngay khi công tác chuẩn bị hoàn tất.

Liên quan đến chính sách hỗ trợ tái định cư và di dời công trình điện từ 110 kV, Phó Thủ tướng Thường trực đề nghị cần bao quát hơn để không chỉ các dự án điện từ 110 kV trở lên mới được tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời thành dự án độc lập mà cả các dự án khác đi kèm như công trình giao thông phục vụ khai thác đường sắt, nhà ga, bến đỗ… vốn là các hạng mục để phát huy công năng của đường sắt tốc độ cao cũng cần được hưởng chính sách tương tự.