Chưa bao giờ thế giới 'đói' chip đến thế

Thế giới đang trải qua cơn khủng hoảng chip trầm trọng vì hàng loạt vấn đề gối nhau xuất hiện: đại dịch, các cuộc chiến thương mại, cháy, hạn hán và bão tuyết. Bất chấp việc doanh thu từ chip đạt mức kỷ lục 40 tỷ USD trong 1 tháng, lượng sản xuất vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu. Chip hiện có mặt trên mọi thứ, từ đồng hồ, tủ lạnh, cho đến cả trăm con chip trên ô tô.

Khủng hoảng chip do đâu?

Covid-19 ban đầu khiến doanh số các hãng xe giảm 50% bởi người dân hạn chế đi lại và thắt chặt chi tiêu. Để phản ứng lại, các hãng xe cắt giảm sản xuất, đồng nghĩa cắt giảm các đơn hàng linh kiện, bao gồm một lượng lớn các con chip máy tính. Ô tô hiện đại cần một lượng chip cực lớn để điều khiển mọi thứ, từ phanh cho đến quản lý động cơ. Theo hãng nghiên cứu thị trường IHS Markit, số lượng xe bị cắt giảm sản xuất trong quý I/2021 là 672.000 chiếc.

Bên trong nhà máy sản xuất chip của công ty Globalfoundries (Đức).

Trong khi đó, nhu cầu cho các thiết bị làm việc tại nhà như laptop, smartphone lại tăng mạnh. Các loại máy chơi game cũng tương tự.

Do đó, các hãng cung ứng chip nhanh chóng dịch chuyển từ sản xuất linh kiện ô tô sang smartphone, laptop. Trên thực tế, lượng sản xuất chip toàn cầu đang cao hơn bao giờ hết. Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn (SIA) cho biết doanh số chip trong tháng 1/2021 đạt 40 tỷ USD, tăng 13,2% so với một năm trước đó.

Đến nay, khi các hãng xe rục rịch đẩy mạnh sản xuất trở lại, tình trạng khủng hoảng chip lập tức trầm trọng. Các nhà sản xuất đang phải tranh giành nhau cho những đơn hàng chip để đảm bảo sản xuất không bị gián đoạn.

Chìm trong bế tắc

Trong giai đoạn dịch bệnh, nhiều công ty có xu hướng vận hành cầm chừng để tiết kiệm chi phí và giờ, họ bỗng dưng khôi phục sản xuất. Các chuỗi cung ứng lập tức bị quá tải và không ai biết phải giải quyết ra sao. Một nhà sản xuất chip nói với Washington Post lãnh đạo một hãng ô tô đã nhắn nhủ ông ta: "Anh đang giết tôi. Anh cần sản xuất nhiều hơn".

Một số hãng sản xuất ô tô bị ảnh hưởng nặng nề từ cuộc khủng hoảng chip.

Tuy nhiên, các nhà máy bán dẫn có công suất hạn chế, trong khi xây dựng những nhà máy mới cần số tiền đầu tư khổng lồ và vài năm xây dựng. Họ cũng có xu hướng tập trung sản xuất chip cho smartphone và tablet nhiều hơn các công nghệ cũ sử dụng trên ô tô – vốn đem lại lợi nhuận thấp hơn.

Đã khốn còn thêm khó

Về cơ bản, hàng loạt tin xấu bất ngờ xuất hiện với ngành công nghiệp bán dẫn đúng vào thời điểm cam go nhất. Hầu hết nguồn cung chip máy tính đến từ Đài Loan, do một công ty có tên TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) sản xuất (chiếm 50% sản lượng toàn cầu).

Đại dịch, chiến tranh thương mại khiến các cường quốc thế giới phải nghĩ lại. Trung Quốc đang muốn xây dựng dây chuyền sản xuất riêng. Mỹ cũng làm điều tương tự. Họ yêu cầu TSMC xây một nhà máy chip 12 tỷ USD tại Mỹ. Quốc gia nào cũng muốn đảm bảo nguồn cung của riêng mình. Cuộc khủng hoảng hiện nay khiến nhu cầu đó càng lớn mạnh.

Thời tiết cũng không ủng hộ các nhà sản xuất chip. Các công đoạn sản xuất chip cần rất nhiều nước. Không may là Đài Loan đang đối mặt tình trạng hạn hán nghiêm trọng. TSMC cần khoảng 156.000 tấn nước mỗi ngày. Hạn hán khiến họ phải dùng xe tải để chở nước từ rất xa về nhà máy. Chưa hết, một vụ cháy diễn ra tại Nhật Bản hồi tháng 10, cùng với trận lạnh lịch sử tại Texas của Mỹ cũng khiến các nhà máy nơi đây dừng hoạt động.

Cuộc khủng hoảng ảnh hưởng gì đến chúng ta?

Nó chỉ ảnh hưởng nếu bạn muốn mua sản phẩm nào đó có gắn một con chip. Đáng buồn là hiện nay bất cứ sản phẩm nào ở ngôi nhà của bạn đều gắn chip.

Tuy nhiên, nếu sở hữu cổ phiếu của một công ty sản xuất chip nào đó thì xin chúc mừng. Giá chip và cổ phiếu của các công ty sản xuất chip đều tăng vọt trong giai đoạn vừa qua.

Nhà sản xuất nào bị ảnh hưởng?

Các nhà sản xuất ô tô như Ford, Toyota, Volkswagen đều phải cắt giảm sản xuất trong vài tháng qua vì không tìm đủ nguồn cung cấp chip cho ô tô. Sony cũng không vui vẻ gì khi nhu cầu cho máy chơi game PS5 của họ quá lớn, trong khi nguồn cung chỉ có hạn. Microsoft phải cắt giảm sản xuất dòng máy chơi gaem Xbox Series X trong khi Samsung cân nhắc trì hoãn ra mắt dòng sản phẩm điện thoại Galaxy Note.

Cuộc khủng hoảng sẽ kéo dài bao lâu?

Sẽ mất nhiều thời gian để giải quyết cuộc khủng hoảng chip hiện tại.

Các nhà phân tích tin rằng sẽ phải mất 1 năm để các nhà sản xuất trở lại đường ray, và thêm 6 tháng để đạt trạng thái bình thường.

Một vài dữ liệu khác chỉ ra ngành công nghiệp chip đã đạt trạng thái sản xuất tối đa trong nhiều năm qua, đồng nghĩa họ khó có thể đẩy sản lượng cao hơn nữa trong thời gian ngắn. Trên thực tế, nạn "đói chip" đã xảy ra vài lần trước đây, thường là do thảm hoạ hoặc do các nhà máy cần nâng cấp dây chuyền.

Dù muốn, sẽ phải mất rất nhiều thời gian để giải quyết cơn khủng hoảng này. Họ cần 26 tuần để tạo ra một con chip và hơn 1.000 công đoạn để hoàn thiện sản phẩm.

Nguồn tham khảo: News Scientist