Chuyện buồn của ‘gã cứng đầu’ Parkson: ‘Những tháng năm rực rỡ’ của mô hình Department Store và sự soán ngôi của các Shopping Mall

Cuối tháng qua, từ khóa Parkson Flemington trở thành tâm điểm của dư luận khi thương hiệu bán lẻ danh tiếng công bố đóng cửa khu vực này. Câu chuyện của một nhà bán lẻ từng có những thành công nhất định như Parkson thật sự đánh dấu bước chuyển quan trọng của mô hình bán lẻ, khi được quyết định bởi hành vi của chính người tiêu dùng.

"Những tháng năm rực rỡ" của Department Store

Parkson bước vào thị trường Việt Nam năm 2005. Còn nhớ trong lễ kỷ niệm 10 năm của doanh nghiệp này vào năm 2015, Parkson là một trong những chuỗi bán lẻ có quy mô lớn nhất cả nước, với 9 trung tâm thương mại (TTTM) tại TPHCM, Hà Nội, Hải Phòng và Đà Nẵng.

Trung tâm thương mại đầu tiên của Parkson đóng cửa vào tháng 1/2015, tại Hà Nội. Nay, sau khi liên tiếp đóng cửa các trung tâm, Parkson chỉ còn 6 TTTM đặt tại TPHCM (4 trung tâm), Hải Phòng (1 trung tâm) và Đà Nẵng (1 trung tâm).

Hà Nội không còn sự hiện diện của Parkson từ tháng 12/2016.

Trong suốt gần 2 thập niên, mô hình Department Store (tạm dịch: bách hóa tổng hợp) mà Parkson theo đuổi từng tạo được tiếng vang, khi giới thiệu cho người tiêu dùng tại Việt Nam những xu hướng mua sắm mới và sự gia nhập của các đơn vị nước ngoài.

Ông Phạm Thái Bình, Trưởng Bộ phận Bán lẻ, Savills TPHCM nhìn nhận: Nếu chỉ xét trường hợp của Parkson, trước khi thu hẹp mạng lưới bán lẻ của mình, đơn vị này đã có những "tháng năm rực rỡ" tại Việt Nam trong giai đoạn 2005 - 2010.

Tuy nhiên, từ năm 2011 trở đi, mô hình kinh doanh theo hướng Department Store bắt đầu bộc lộ một vài nhược điểm, nhất là khi hình thức Shopping Mall (tạm dịch: trung tâm mua sắm) kiểu mới xuất hiện, sở hữu đa chức năng từ mua sắm đến giải trí.

Theo giới chuyên môn, hành vi, thói quen lẫn năng lực, sở thích tiêu dùng của khách hàng tại các khu vực đều khác nhau và điều này ảnh hưởng mạnh đến việc vận hành của Department Store, vốn tuân thủ những nguyên tắc nhất định, khó thay đổi.

Theo ông Bình, sự giới hạn về diện tích (thường dưới 20.000 m2) cũng là một điểm khó của mô hình Department Store, bởi không đủ để tối đa hóa, khai thác tiện ích đi kèm bên cạnh mặt hàng kinh doanh chính là thời trang và mỹ phẩm…

Với diện tích từ 45.000 đến hơn 60.000 m2, mô hình Shopping Mall (hay complex center – khu phức hợp với định nghĩa one-stop shopping – trải nghiệm mua sắm kết hợp thêm khu vực ăn uống, làm đẹp, siêu thị thậm chí cả trường học, ngân hàng…) trở thành lựa chọn của không chỉ riêng tín đồ mua sắm mà còn thỏa mãn các nhu cầu giải trí của các gia đình, từ trẻ em đến người lớn tuổi.

"Những nguyên nhân trên đã góp phần tạo nên sự dịch chuyển rõ rệt của người tiêu dùng từ Department Store sang Shopping Mall. Không chỉ tại Việt Nam, mô hình Department Store cũng đang trở nên yếu thế tại các thị trường khác ở châu Á và cả thế giới", đại diện Savills nhận định.

Tại thị trường Việt Nam, Parkson đã lỗ trong 6 quý liên tiếp. Niên độ tài chính của Parkson bắt đầu từ tháng 7 và kết thúc vào tháng 6 năm sau. Như vậy, năm tài chính 2016-2017 của Parkson đã kết thúc với con số lỗ 67 tỷ đồng. 6 tháng đầu niên độ tài chính 2017-2018, Parkson đang tạm lỗ 24 tỷ đồng, doanh thu khoảng 233 tỷ đồng.

Tương lai của ngành bán lẻ

Theo thống kê của Savills , trong năm 2017, doanh số bán lẻ tại Việt Nam đạt xấp xỉ 129 tỷ USD, tăng trưởng 11% so với năm ngoái.

Với dân số gần 100 triệu người với gần 70% ở độ tuổi lao động, 34% sinh sống ở đô thị và GDP khoảng 2.385 USD/người (tăng 10% mỗi năm), thị trường bán lẻ tại Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng vô cùng lớn.

Hà Nội và Tp.HCM là hai đô thị phát triển nhất, với tổng số mặt bằng bán lẻ vào khoảng 2.5 triệu m2. Tuy nhiên, mật độ bán lẻ tại hai khu vực này lại thấp hơn 0,2 m²/người, thấp hơn nhiều nếu so sánh với những thành phố lớn trong khu vực như Bangkok (Thái Lan - 0,89m2), Singapore (0,75m2), Beijing (Trung Quốc - 0,65m2), Kuala Lampur (Malaysia - 0,64/m2) and Jakarta (Indonesia - 0,44m2)… Từ đó, chúng ta vẫn có khoảng tăng trưởng nhanh và đáng kì vọng.

Trong giai đoạn 2018-2021, ước tính rằng thị trường bán lẻ có thể tăng trưởng nhanh chóng để đáp ứng sự phát triển mạnh mẽ của các nhu cầu về giải trí (với mức tăng xấp xỉ 10%), tạp hóa hiện đại (tăng vào khoảng 9% hàng năm) và thời trang (tăng tầm 6% hàng năm.).

Những dịch vụ cá nhân như gym, trung tâm thể dục, và rạp chiếu phim cũng được dự đoán mở rộng với những tiêu chuẩn cao cấp hơn. Những nhà phát triển nước ngoài như TCC group & Central Group từ Thái Lan, Mapple Tree & Kepple Land từ Singapore, Lotte & Emart từ Hàn Quốc, hay Aeon & Takashimaya của Nhật đều có dự định đầu tư mạnh vào Việt Nam.

Sự tham gia của các đơn vị ngoại này cũng sẽ góp phần thúc đẩy sự năng động của thị trường và mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm cũng như dịch vụ chuyên nghiệp hơn, thông qua các hoạt động M&A với những thương vụ hợp tác và sự liên kết mang tính chiến lược giữa các nhà phát triển trong và ngoài nước

Ông Bình cho rằng sự phát triển của các Shopping Mall hoặc Omni-channel (bán lẻ đa kênh) kết hợp đồng thời các ngành F&B (ẩm thực), siêu thị cao cấp, fast fashion (thời trang nhanh) hay cửa hàng đồng giá… trong thời gian tới cũng được đánh giá nhiều triển vọng, khi tích hợp các công nghệ quản lý vận hành hiện đại và công cụ tiếp thị mới một cách hiệu quả.

Việc người tiêu dùng Việt Nam ngày càng quen thuộc với việc sử dụng internet, thiết bị điện tử cũng như xu hướng thanh toán bằng thẻ tín dụng cùng sự tăng trưởng của tầng lớp trung lưu cũng sẽ là những thành tố quan trọng để thúc đẩy và thay đổi thị trường bán lẻ tại Việt Nam.