Chuyện gì đang xảy ra với nền kinh tế số 2 thế giới: Người trẻ từ chối mạo hiểm khởi nghiệp vì sợ ‘tán gia bại sản’, ưu tiên ổn định, tự do

Những năm 2010, giới trẻ Trung Quốc được khuyến khích “khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo”. Đến nay, một khảo sát mới cho thấy thế hệ Gen Z nước này đang hình dung lý tưởng sống và sự nghiệp của họ xoay quanh sự linh hoạt và tự do tài chính.

Theo báo cáo công bố ngày 25/7 của công ty tư vấn và kiểm toán quốc tế Forvis Mazars, nghề tự do (freelancer) là nghề nghiệp được ưa chuộng nhất trong nhóm người sinh từ năm 1995 đến 2009.

Dựa trên phản hồi của 4.171 người, khảo sát này phác họa bức tranh mới về giá trị sống, lối sống và định hướng nghề nghiệp của khoảng 260 triệu người trẻ Trung Quốc. Trong bảng xếp hạng “nghề nghiệp lý tưởng”, 49% số người được hỏi chọn làm freelancer.

Đứng thứ hai là “viên chức nhà nước” với 47%, kế đến là “chuyên gia kỹ thuật” (39%), “nhân viên công ty” (34%) và “doanh nhân” (31%).

Tỷ lệ khá thấp của khởi nghiệp cho thấy sức hấp dẫn của lựa chọn này trong mắt giới trẻ Trung Quốc đang giảm sút. Một số người cho rằng nền kinh tế tăng trưởng ảm đạm đã làm giảm sức hấp dẫn của khởi nghiệp .

Crystal Pang, 23 tuổi, tốt nghiệp ngành sư phạm và đang tìm việc tại Thâm Quyến cho biết số văn phong trống đang ngày càng tăng. Môi trường khởi nghiệp ngày càng xấu đi khiến mọi thứ trở nên khó khăn hơn.

“Người trẻ hiện nay ưu tiên sự ổn định. Khởi nghiệp giờ khó khăn hơn rất nhiều với người bình thường. Nếu thất bại, bạn chẳng được gì, lại còn khó tìm việc trở lại. Nhiều doanh nhân, kể cả cha tôi, không muốn con cái khởi nghiệp , chỉ cần chúng không làm tiêu tán tài sản gia đình là tốt rồi”, Pang chia sẻ.

Tâm lý này trái ngược với xu hướng toàn cầu. Theo một khảo sát năm 2024 do Talker Research thực hiện với 10.000 người trẻ tại 12 quốc gia (trong đó có 2.000 người Mỹ), 69% Gen Z tham gia khảo sát bày tỏ lạc quan với việc khởi nghiệp dù là bản thân hay người khác.

Báo cáo của Talker Research cho biết người trẻ ở các nước khác không chỉ có thái độ tích cực hơn với tinh thần khởi nghiệp , mà còn có xu hướng sở hữu mô hình kinh doanh nhỏ hoặc công việc tay trái nhiều hơn.

Ngược lại, nhu cầu tiêu dùng yếu và môi trường giảm phát khiến khởi nghiệp ở Trung Quốc trở thành bài toán đầy thách thức.

Sinh viên người Chiết Giang Lucas Lu đang học tập tại Malaysia cho biết: “Lạm phát thường song hành với tăng trưởng kinh tế, giúp nhiều ngành ở Mỹ phát triển. Còn Trung Quốc lại đang trong giai đoạn giảm phát, khiến việc khởi nghiệp đòi hỏi mạng lưới quan hệ, nguồn vốn và tài nguyên vượt quá khả năng của người bình thường”.

Về lý tưởng sống, báo cáo của Forvis Mazars ghi nhận tự do tài chính là mục tiêu hàng đầu được giới trẻ Trung Quốc nhắm đến. Thứ hai là họ mong muốn du lịch khắp thế giới, kế đến là tìm được bạn đời và đạt được ngoại hình lý tưởng.

Sự khác biệt về giới cũng thể hiện rõ trong kết quả khảo sát. Nam giới có xu hướng muốn ổn định quan hệ và lập gia đình. Trong khi đó, nữ giới ưu tiên độc lập tài chính, học hỏi và khám phá bản thân.

Trong tiêu dùng, một nửa thanh niên Trung Quốc không quá quan tâm đến thương hiệu hay xuất xứ sản phẩm, mà chú trọng vào chất lượng và giá cả. Khoảng 20% ưa chuộng các thương hiệu ngách, gần 40% chọn hàng nội địa và chưa tới 10% tìm kiếm các thương hiệu nổi tiếng hoặc quốc tế.

Báo cáo cũng cho thấy giới trẻ Trung Quốc vẫn lạc quan về tương lai. Khoảng 85% tin rằng những cơ hội mới sẽ mở ra nhờ tiến bộ công nghệ và phát triển xã hội.

Sinh viên Lu đến từ Chiết Giang nói: “Chúng tôi hài lòng với xã hội hiện tại hơn nhiều người trẻ ở các nước khác. Nhưng cảm giác hài lòng đó có thể thay đổi, khi ngày càng nhiều người trẻ Trung Quốc cảm nhận rõ áp lực nghề nghiệp và thu nhập”.

Theo SCMP