Chuyên gia: Cần có chính sách ưu đãi cho ô tô Việt, nếu giá cao hơn thế giới sẽ khó cho xuất khẩu

Sáng 18/9, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Tọa đàm "Nội địa hóa ngành ô tô với nền kinh tế độc lập, tự chủ".

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương - Bộ Công Thương, cho biết năm 2024, tổng sản phẩm ô tô tiêu thụ tại thị trường Việt Nam đã đạt 580.000 chiếc, bao gồm cả nhập khẩu và sản xuất lắp ráp trong nước. Với tốc độ phát triển khoảng 12-15%/năm, dự báo con số 900.000 đến 1 triệu ô tô vào năm 2030-2035 là hoàn toàn khả thi.

Tuy nhiên, TS Hội cho biết, lượng nhập khẩu ô tô Việt Nam vẫn rất lớn. Năm 2024, nhập khẩu lên đến 172.000 ô tô các loại. Đây là một con số rất lớn so với các nước khác. Đơn cử Thái Lan mỗi năm sản xuất 2 triệu chiếc nhưng họ xuất khẩu 1 triệu chiếc ô tô các loại.

TS Hội chỉ ra thách thức trong 30 năm qua của ngành sản xuất ô tô Việt Nam là tỷ lệ nội địa hóa còn thấp. Mục tiêu đến năm 2020 là 40% nhưng đến nay mới là 10%, không đạt mục tiêu về tỉ lệ nội hóa cũng như chuyển giao công nghệ.

Bổ sung thêm, TS Ngô Nhật Thái, chuyên gia có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành sản xuất ô tô, sản lượng ô tô tại Việt Nam còn thấp và phân tán theo nhiều nhãn hiệu, khiến việc đầu tư sản xuất linh kiện nội địa gần như bất khả thi.

Các hãng lớn như Toyota, Ford… vốn đã có chuỗi cung ứng toàn cầu (OEM) riêng, rất khó để doanh nghiệp Việt chen chân nếu không có chính sách yêu cầu họ kéo theo đối tác vào Việt Nam. Trong khi đó, doanh nghiệp nội vẫn loay hoay tự xây dựng hệ thống cung ứng hoặc phải nhập khẩu linh kiện. Vì vậy, chính sách cần hướng tới việc thu hút và buộc các nhà đầu tư nước ngoài liên doanh hoặc lập nhà máy sản xuất linh kiện ngay tại Việt Nam.

"Các nhà sản xuất ô tô tập trung vào nội địa hóa để giảm được giá thành thì mới có thể xuất khẩu được. Hiện nay giá bán trong nước đã cao rồi, so với thế giới cao hơn nhiều chục phần trăm thì làm sao xuất khẩu được. Vì vậy cần có chính sách để các nhà sản xuất ô tô ở trong nước, các liên doanh… giảm giá thành của họ đi bằng cách tăng nội địa. Họ kéo các nhà cung cấp của họ vào, lập các xưởng sản xuất ở đây thì lúc đó họ giảm được giá thành và mới xuất khẩu được. Cho nên nếu như những doanh nghiệp ô tô nào xuất khẩu được nhiều thì chúng ta nên có những khuyến khích", ông Thái đề xuất.

Ngoài ra, ông cũng cho biết hiện chính sách thuế linh kiện ô tô chủ yếu tập trung vào thân xe, khiến doanh nghiệp trong nước chỉ đầu tư mạnh vào dập thân vỏ, trong khi các bộ phận cốt lõi như động cơ, hộp số, cầu xe hay linh kiện điện tử vẫn nhập khẩu nguyên cụm. Một số chi tiết phổ thông như lốp, ắc quy thì doanh nghiệp nội đã tự làm tốt mà không cần khuyến khích.

"Trên thế giới đã xuất hiện nhiều loại động cơ mới: xe điện, động cơ chạy bằng hydro. Vì vậy, nếu chúng ta đưa ra chính sách khuyến khích đầu tư vào sản xuất động cơ xăng hay diesel thì sẽ không còn phù hợp nữa. Thay vào đó, cần tập trung khuyến khích phát triển những bộ phận, hệ thống mà tương lai vẫn phải dùng, như hệ thống truyền động, điện tử, hệ thống lái…", ông nói.