Co-Founder Momo Nguyễn Bá Diệp: Trình độ fintech Việt Nam hiện ngang tầm thế giới, thậm chí hơn cả Mỹ hay Châu Âu về thực thi

Chiều 15/9, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam tổ chức Phiên đối thoại cấp Bộ - Diễn đàn Kinh tế Tư nhân Việt Nam 2025. Tại chuyên đề "Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo – Sức bật để vươn mình", ông Nguyễn Bá Diệp, Co-founder MoMo nhấn mạnh rằng Việt Nam mong muốn có những công ty công nghệ top đầu thế giới. Nhưng ít ai biết rằng trình độ fintech Việt Nam hoàn toàn ngang tầm thế giới, thậm chí vượt lên cả những nước như Mỹ hay Châu Âu về việc thực thi fintech. Ông Diệp cũng tự hào rằng Việt Nam có 4 đơn vị từng đạt unicorn (kỳ lân), và tất cả đều liên quan đến fintech.

Theo ông Diệp, mục đích chính của fintech là dùng công nghệ để giúp người dân và những người yếu thế có thể tiếp cận dịch vụ tài chính một cách bình đẳng, đặc biệt là những mô hình mà ngân hàng hiện nay chưa vươn tới được.

Nói về thực trạng tiếp cận tài chính, ông Diệp cho biết Việt Nam hiện có khoảng 55 triệu người trong độ tuổi lao động, tuy nhiên chỉ khoảng 30% được trả lương qua hệ thống ngân hàng. Lý do là họ không chứng minh được nguồn thu nhập chính thức và không có tài sản để thế chấp, gây khó khăn trong việc tiếp cận vốn.

Fintech hiện nay đang làm một việc quan trọng là tạo ra một mô hình "khả tín" bằng những thông tin thu nhận được để giúp ngân hàng tiếp cận họ, đồng thời giúp các tiểu thương chuyển đổi số toàn bộ hệ thống và tiếp cận dịch vụ tài chính. 

Ông Diệp tóm tắt 4 lĩnh vực phổ biến nhất của fintech bao gồm: Thanh toán hoặc ngân hàng số.Tiếp cận khoản vay hoặc quản lý tài sản. Bảo hiểm tuân thủ. Blockchain và dữ liệu. Để fintech có thể phát triển, ông Diệp đưa ra một số đề xuất:

Mô hình "bà đỡ" cho fintech (Đầu mối duy nhất):

Theo lãnh đạo của MoMo, hiện nay, các công ty fintech thường phải xin giấy phép từ nhiều bộ ban ngành khác nhau (ví dụ: một công ty fintech có thể phải làm việc với 5 bộ là chuyện bình thường).

Ông đề xuất nên có một đầu mối duy nhất để các công ty fintech hoặc doanh nghiệp có thể làm việc trực tiếp liên quan đến số hóa và các lĩnh vực khác, giúp họ nhẹ nhàng hơn và tập trung vào chuyên môn, thay vì phải làm báo cáo và xin giấy phép tốn nhiều thời gian.

Kinh nghiệm từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ cho thấy một đơn vị đầu mối là chìa khóa quan trọng để một lĩnh vực chung, trong đó có khoa học công nghệ và fintech, phát triển.

Mở cửa dữ liệu (Open Data và Open API):

Ông đề xuất xây dựng hành lang pháp lý cho Open Data và Open API, cho phép kết nối đa phương giữa ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm và Fintech. Ứng dụng dữ liệu phi truyền thống, mở rộng trong các mô hình scoring, quản lý tài sản, money market fund, bảo hiểm số… Ví dụ, khi tuyển nhân sự, nếu có thể dùng dữ liệu mở để kiểm tra điểm khả tín của người đó sẽ rất tiện lợi (như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, dữ liệu y tế, thương mại điện tử).

Theo ông, dữ liệu càng nhiều, càng có thể xác định được xu hướng và độ khả tín của khách hàng, từ đó cá nhân hóa lãi suất vay (ngân hàng có thể phân biệt khách hàng an toàn và ít an toàn hơn để đưa ra lãi suất phù hợp cho từng người).

Phát triển ngân hàng số:

Theo ông Nguyễn Bá Diệp, hiện fintech ở Việt Nam hiện mới dừng ở mức cơ bản là làm thanh toán, nhưng trong tương lai, fintech có thể phối hợp với ngân hàng để làm một ngân hàng số, có các dịch vụ cơ bản: khách hàng có thể gửi tiền và vay những khoản nhỏ.

Mô hình này sẽ kết hợp sức mạnh tiếp cận khách hàng của nền tảng Fintech với nguồn vốn và khả năng kiểm soát rủi ro của ngân hàng, giúp người thu nhập thấp, yếu thế dễ dàng tiếp cận dịch vụ ngân hàng, như Trung Quốc và Hàn Quốc đang triển khai.

Quy định về pháp luật và Sanbox:

Ông Diệp nhận định rằng sandbox hiện nay đi theo hướng nghị định và thông tư, mất rất nhiều thời gian (một sandbox có thể mất 3 năm xin giấy phép 1 năm nữa, khiến công nghệ không còn giá trị).

Xây dựng regulatory sandbox cho lĩnh vực Fintech. Mô hình đơn giản để các công ty Fintech có thể xin giấy phép thử nghiệm trong vòng 1-2 tháng. Đồng thời khi thử nghiệm thành công, dịch vụ có thể được phê duyệt để triển khai trên diện rộng. Học tập kinh nghiệm quốc tế của Hàn Quốc trong triển khai sandbox: vừa khuyến khích sáng tạo, vừa giám sát rủi ro và bảo vệ người tiêu dùng.

Ông đề xuất nhà nước nên có quy định đơn giản để sanbox có một bộ/một cửa quản lý duy nhất, có thể nhanh chóng cấp phép cho các đơn vị thực hiện thử nghiệm và hoàn thiện. Điều này sẽ tốt cho toàn xã hội.

Mô hình IPO cho công ty công nghệ và huy động vốn:

Đồng sáng lập MoMo cho biết các công ty fintech là công ty công nghệ phải đầu tư rất lớn vào thời gian ban đầu để tìm kiếm thị trường và sản phẩm, sau đó mới hoàn vốn. Tuy nhiên, các quy định hiện hành yêu cầu phải có lời và xóa bỏ lỗ lũy kế. Ông mong nhà nước sớm triển khai mô hình IPO (Initial Public Offering) cho công ty công nghệ để họ có thể huy động vốn từ xã hội để đầu tư và phát triển.