Cú đặt cược vào chiếc 'xe tải điện của tương lai' khiến Ford thua lỗ hàng chục tỷ USD

Ford CEO Jim Farley từng gọi F-150 Lightning chạy điện thuần là “chiếc bán tải của tương lai” khi ra mắt năm 2021. Nhưng giờ đây, mẫu xe điện chủ lực này bị “xếp vào quá khứ” sau khoản ghi giảm giá trị tới 19,5 tỷ USD.

Sau khi bộ phận xe điện “Model e” lỗ hơn 13 tỷ USD từ năm 2023, bước lùi chiến thuật của Ford được giới phân tích và nhà đầu tư Phố Wall hoan nghênh. Cổ phiếu Ford tăng sau thông báo hôm thứ hai và hiện tăng gần 40% từ đầu năm khi hãng thu hẹp tham vọng EV.

“Chúng tôi kỳ vọng việc tái cấu trúc sẽ giúp nâng chất lượng danh mục sản phẩm, đơn giản hóa vận hành, cải thiện biên lợi nhuận và dòng tiền tự do”, Eric Ause, chuyên gia tại Fitch Ratings nói. Ông cũng lưu ý trong tổng chi phí ghi nhận tuần này “chỉ khoảng 5,5 tỷ USD” là dòng tiền thực chi.

Farley nói tháng này các hãng xe phương Tây đang “chiến đấu vì sự sống còn” trước làn sóng EV Trung Quốc. Nhưng ông lập luận xoay trục sang hybrid sẽ cho phép tạo lợi nhuận để tái đầu tư vào nền tảng EV khi thị trường sẵn sàng.

Khi chính quyền ông Trump vừa loại bỏ khoản tín dụng thuế 7.500 USD cho người mua EV và đề xuất cắt sâu tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu, một số chuyên gia lo Detroit sẽ thiếu động lực từ chính phủ, người tiêu dùng lẫn nhà đầu tư để sớm tăng tốc EV trở lại.

Tim Bush, nhà phân tích pin của UBS tại Hồng Kông cảnh báo đà chậm lại có nguy cơ biến Mỹ thành “Quần đảo Galápagos của xe động cơ đốt trong”, tức là một hệ sinh thái tách biệt, kém đổi mới so với phần còn lại của thế giới. “Một lần nữa, chúng ta đang thấy ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn được đặt lên trên các bước đi chiến lược dài hạn”, ông nói.

Tu Le, sáng lập Sino Auto Insights (Detroit) cho rằng ngành xe Mỹ ngày càng dễ tổn thương trước làn sóng đối thủ ngoại, dẫn đầu là các hãng Trung Quốc giá rẻ đang càn quét nhiều thị trường và không chắc sẽ bị “chặn cửa” Mỹ mãi. “Các hãng không còn nhiều thời gian như họ tưởng”, ông nói. “Những lãnh đạo từng làm lần điện hóa đầu tiên thất bại giờ lại hứa sẽ làm đúng ở lần tới”.

Ford bác bỏ ý kiến “điện hóa hỏng”, cho rằng khoản lỗ chủ yếu do cả ngành đã quá lạc quan về nhu cầu EV. “Chúng tôi nhìn thị trường đúng như những gì đang diễn ra ngày hôm nay, không phải như mọi người dự đoán cách đây 5 năm”, Andrew Frick, lãnh đạo mảng xe xăng và điện của Ford nói.

Tom Narayan, nhà phân tích ô tô toàn cầu tại RBC Capital Markets nhận định các hãng Mỹ đã “kéo sớm” kỳ vọng tăng trưởng nhu cầu EV hồi đầu thập niên 2020, khi lãi suất thấp và chi tiêu hậu Covid khiến EV “bán như tôm tươi”. Kể từ đó, việc tiếp nhận EV bị ảnh hưởng bởi lạm phát cao, lãi suất tăng, tác động từ thuế quan, chính sách thay đổi thất thường và hạ tầng sạc nhanh còn yếu ở Mỹ. “Đà chậm lại của EV không phải lỗi của Ford ”, Narayan nhấn mạnh.

Người trong nội bộ Ford thì nói cấu trúc báo cáo khiến khoản lỗ liên quan tới EV bị soi kỹ hơn đối thủ Detroit, vì khác GM hay Stellantis, Ford tách riêng kết quả từng đơn vị. GM từng nói tháng 11/2022 rằng mảng EV sẽ “có lãi vững chắc” với 1 triệu xe/năm vào 2025. Thực tế, ba quý đầu năm nay GM bán 144.668 EV và ghi chi phí suy giảm 1,6 tỷ USD trong tháng 10.

Tuy vậy, Bush (UBS) cho rằng các quyết định cụ thể của Ford khiến cú chững EV đánh mạnh hơn. Trọng lượng và nhu cầu công suất của F-150 Lightning buộc phải dùng bộ pin lớn, nặng, mật độ năng lượng rất cao và rủi ro cháy nổ cao hơn, đội chi phí lên và khiến hãng không thể bán theo mức giá từng hứa.

Thêm nữa, cho đến năm nay, pin của Lightning cung ứng từ nhà máy do đối tác SK On sở hữu 100%. Điều đó khiến Ford lỡ cơ hội hưởng các tín dụng thuế sản xuất liên bang thời cựu Tổng thống Biden dành cho nhà sản xuất pin, vốn có thể giảm bớt lỗ. “Bài toán kinh tế của Lightning chưa bao giờ hiệu quả”, Tu Le nói. “Cách duy nhất để giải quyết là Ford phải có nguồn pin rẻ, không bị áp thuế, nhập từ Trung Quốc vô hạn, và đây điều là những điều không thể xảy ra”.

Dẫu trải nghiệm đau đớn vài năm qua, Narayan lưu ý ban lãnh đạo Ford vẫn chống lại sức ép từ một số nhà đầu tư đòi bỏ hẳn EV. Liên doanh với SK On sẽ bị hủy: Nhà máy EV ở Tennessee chuyển sang sản xuất bán tải động cơ xăng, còn nhà máy pin ở Kentucky chuyển qua pin lưu trữ năng lượng. Thế hệ tiếp theo của F-150 Lightning sẽ là hybrid “EV tầm mở rộng” (EREV).

“F-150 Lightning là sản phẩm đột phá chứng minh bán tải EV vẫn có thể là một chiếc F-Series tuyệt hảo”, Doug Field, giám đốc EV, số hóa và thiết kế của Ford nói. “F-150 Lightning EREV thế hệ mới sẽ vẫn mang tính cách mạng như vậy”.

Ford cũng đang phát triển nền tảng mới cho EV cỡ nhỏ và hợp tác với Renault ở châu Âu, đặt mục tiêu đưa bộ phận Model e có lãi vào năm 2029.

John Bozzella, Chủ tịch Liên minh Đổi mới Ô tô Mỹ nói các hãng “cần đầu tư và bán những gì khách hàng muốn ngay bây giờ, đồng thời chuẩn bị cho tương lai tất yếu gồm nhiều hybrid, EV và xe xăng siêu hiệu quả hơn. Đó chính là điều đang diễn ra”.

Theo: Financial Times