Cuộc đua bay thẳng Việt - Mỹ bao giờ về đích?

Vietnam Airlines ngày 21-9 cho biết vừa chính thức hoàn thành toàn bộ tài liệu và công tác chuẩn bị để Cục An ninh Vận tải Mỹ (TSA) xem xét phê chuẩn, trên cơ sở đó Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) sẽ cấp phép cho Hãng khai thác các chuyến bay thẳng thường lệ giữa Việt Nam và Mỹ. Hãng hàng không này tự tin sẽ trở thành hãng hàng không Việt đầu tiên được cấp phép bay thẳng thường lệ đến Mỹ - quốc gia có hàng rào, thủ tục pháp lý và an ninh hàng không khắt khe bậc nhất thế giới.

Trong khi đó, ngày 21-9, tại New York, Mỹ, hãng hàng không Bamboo Airways chính thức công bố đường bay thẳng Việt - Mỹ và ra mắt Aviaworld (liên doanh của Aviareps AG) với vai trò Tổng đại lý chính thức của Hãng tại thị trường Mỹ. Bamboo Airways xác định đây là thời điểm thích hợp để đẩy mạnh, thực hiện những bước tiến mới nhằm mở đường bay thẳng thương mại thường lệ đầu tiên giữa Việt - Mỹ của Bamboo Airways.

Hiện "cuộc đua" trở thành hãng hàng không Việt Nam đầu tiên mở đường bay thẳng đến Mỹ chỉ còn 2 đối thủ là Vietnam Airlines và Bamboo Airways.

Cuộc đua dài hơi

Đường bay thẳng giữa Việt Nam và Mỹ được đánh giá đầy tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức. Trước dịch Covid-19, các chuyên gia đánh giá tiềm năng thị trường hàng không giữa hai nước là rất lớn, với khoảng 700.000 lượt khách đi lại mỗi năm, trong khi chỉ cần khoảng 30.000-60.000 lượt khách/năm là có thể tính đến việc mở đường bay. Tuy nhiên, đây cũng là đường bay cạnh tranh khốc liệt và việc đầu tư đội máy bay tầm xa phù hợp rất tốn kém.

Năm 2019, khi đại dịch Covid-19 chưa bùng phát, Tổng giám đốc Vietnam Airlines Dương Chí Thành từng chia sẻ với báo giới là cần tới 5 - 10 năm mới có thể khai thác hòa vốn đường bay thẳng Việt - Mỹ, ước tính mức lỗ có thể hơn 30 triệu USD trong những năm đầu khai thác.

Trong khi đó, cùng năm 2019, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc của hãng hàng không Bamboo Airways, đã thông tin rất chi tiết về bài toán kinh tế khi hãng này quyết định bay thẳng đến Mỹ và khẳng định "bay là có lãi ngay".

Về pháp lý, vào đầu năm 2019, Cục Hàng không Việt Nam đã đạt chứng chỉ CAT-1 của Mỹ. Đây là điều kiện tiên quyết để các hãng hàng không Việt Nam có thể đệ trình xin cấp phép bay tới Mỹ và liên danh với các hãng hàng không tại Mỹ.

Trước đây, nhiều hãng hàng không Việt Nam đặt mục tiêu bay đến Mỹ. Tuy nhiên, hiện "cuộc đua" này chỉ còn 2 đối thủ đang hướng tới mục tiêu trở thành hãng hàng không Việt Nam đầu tiên mở đường bay thẳng đến Mỹ là Vietnam Airlines và Bamboo Airways.

Ai sẽ về đích trước?

Trong đó, Vietnam Airlines đã có quá trình 20 năm theo đuổi mục tiêu, chuẩn bị cho đường bay thẳng thường lệ giữa Việt Nam và Mỹ.

Ngay từ những năm 2000, Vietnam Airlines đã thành lập văn phòng đại diện tại San Francisco nhằm xây dựng hệ thống bán và tiếp cận các nguồn khách hàng. Ở giai đoạn này, Hãng cũng bắt đầu hợp tác liên danh với một số hãng hàng không nội địa Mỹ như American Airlines, Delta Air Lines... để thăm dò và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường.

Sau đó, Hãng đã đáp ứng các thủ tục đánh giá của 9 cơ quan tại Mỹ gồm: Cơ quan đăng ký kinh doanh tại bang dự kiến khai thác, Bộ Giao thông Vận tải Mỹ (DOT), Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), Cục An ninh Vận tải Mỹ (TSA), Cục Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP), Cơ quan Quản lý thuế và thu nhập nội địa (IRS), Bộ Nông nghiệp và Dịch vụ kiểm tra sức khỏe động vật và thực vật Mỹ(APHIS), Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NTBS) và nhà chức trách sân bay San Francisco.

Năm 2019, Vietnam Airlines là hãng hàng không Việt đầu tiên được cấp phép bay thương mại tới Mỹ và cấp slot (lượt cất, hạ cánh) cho các chuyến bay thẳng thường lệ.

Sau đó, Vietnam Airlines cũng là hãng đầu tiên được cấp phép bay khai thác các chuyến bay thuê chuyến quốc tế đặc biệt giữa hai nước, lần thứ nhất vào tháng 4-2020 và lần thứ hai vào tháng 6-2021, với mỗi lần được phép khai thác tối đa 12 chuyến bay trong vòng 1 năm.

Các chuyến bay thường lệ khác biệt hoàn toàn với các chuyến bay thuê chuyến đặc biệt quốc tế (International Special Charter). Để có khả năng khai thác thường lệ, Vietnam Airlines cũng như các hãng hàng không phải đáp ứng được yêu cầu khắt khe của nhà chức trách Mỹ, đặc biệt là TSA và sau đó là FAA. Đây là bước cuối cùng để hãng hàng không có thể chính thức khai thác các chuyến bay thẳng thường lệ đến Mỹ.

Trong khi đó, hãng hàng không mới chính thức cất cánh năm 2019 Bamboo Airways cũng nhiều lần bộc lộ kỳ vọng sẽ trở thành hãng hàng không Việt Nam đầu tiên bay thẳng đến Mỹ.

Tháng 11-2020, Bamboo Airways chính thức được Bộ Giao thông vận tải Mỹ cấp Giấy phép vận chuyển hành khách, hàng hóa, bưu phẩm giữa Việt Nam và Mỹ.

Tháng 5-2021, Bamboo Airways chính thức được cấp slot tại Sân bay quốc tế San Francisco và Sân bay quốc tế Los Angeles, bang California, Mỹ, bắt đầu từ 1-9 năm nay.

Tháng 9-2021, Cục An ninh Vận tải Mỹ (TSA) cấp giấy phép cho Bamboo Airways khai thác 12 chuyến bay thẳng hai chiều Việt - Mỹ có lịch trình từ tháng 9 đến 11-2021.

Hãng hàng không này dự kiến thực hiện chuyến bay thẳng kiểm chứng đầu tiên vào ngày 23-9, mở đường cho chuỗi hoạt động tại Mỹ bao gồm: Ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác với Sân bay quốc tế San Francisco; ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác với Sân bay quốc tế Los Angeles, Khai trương Văn phòng đại diện chính thức của Bamboo Airways tại Mỹ, làm việc với nhà sản xuất máy bay Boeing, các đối tác đại lý…

Hãng đặt mục tiêu đi vào khai thác đường bay thẳng thương mại thường lệ giữa Việt Nam và Mỹ từ đầu năm 2022.

Trong khi đó, Vietnam Airlines đã thực hiện nhiều chuyến bay charter đưa công dân Việt từ Mỹ về nước trong dịch Covid-19 từ năm 2020 đến nay. Hãng có kế hoạch tiến tới khai thác thương mại thường lệ đường bay Việt - Mỹ từ năm 2022.

Để phục vụ cho kế hoạch bay quốc tế nói chung và đường bay thẳng Mỹ nói riêng, cả 2 hãng hàng không đều đang hợp tác với Hiệp hội Hàng không Quốc tế (IATA) để áp dụng Hộ chiếu sức khoẻ điện tử IATA Travel Pass. Vietnam Airlines đã thử nghiệm trên một số chuyến bay giữa Việt Nam và Nhật Bản, Anh. Còn Bamboo Airways dự kiến thử nghiệm trên chuyến bay thẳng Việt - Mỹ của Bamboo Airways ngày 23-9 tới.

Có thể thấy cả hai hãng hàng không đều đang đẩy mạnh quá trình "về đích" của mình để trở thành hãng hàng không Việt đầu tiên khai thác đường bay thẳng thường lệ đến Mỹ. Và hành khách sẽ là người được hưởng lợi khi có thêm sự lựa chọn cho mình.